Weet je wat een dubbele windsorknoop of een four-in-hand is? Prijs jezelf dan gelukkig: de kravat is terug, dankzij de jonge generatie die genoeg heeft van al dat casual gedoe.
Zelfs in de meest onzekere tijden zijn er wetmatigheden die preciezer zijn dan een atoomklok. In de modewereld is één ding zeker: wat ooit werd afgezworen, komt vroeg of laat terug. Het is een van die fundamenten die typisch zijn voor de mens en die de mode aandrijven: zodra het grote publiek zich comfortabel voelt bij een trend, kun je erop rekenen dat een select groepje early adopters al lang in hun Tabi-boots van Maison Margiela naar de uitgang rent.
Vandaag snelt dat groepje steeds verder weg van alles wat onder de noemer ‘casual’ valt. Na de normcore van enkele jaren geleden en, iets recenter, ook de gorpcore, zijn ze nu aanbeland bij corpcore. Hun inspiratie? De klassieke stereotypen van corporate chic, met een verrassende comeback van de das als opvallend detail.
Dit voorjaar in Milaan toonden Miuccia Prada en Raf Simons hoe mannenmode er dit seizoen zou uitzien. In wat een gigantische, met tl-lampen verlichte kantoorruimte leek, paradeerde een leger van mooi aangeklede mannen in kostuums en rolkragen over de catwalk, op tijd en stond voorzien van een badmuts – Prada zou Prada niet zijn zonder enkele vreemde, grappige details in de collectie. Maar wat vooral opviel, was de bijpassende gekleurde das rond de nek van nagenoeg elk model.
‘Mode is de jongste tijd wel héél gewoon en casual geworden. Niemand doet nog echt veel moeite.’Jan A.R. Bries
In september, bij de eerste mannencollectie van Sabato De Sarno, die na Alessandro Michele werd aangesteld om de slabakkende cijfers van Gucci op te krikken, zagen we ook kostuums, blazers én stijlvolle dassen. Ook in het publiek van de vele shows, vaak een graadmeter voor aanwaaiende trends, vielen opvallend veel chique businessoutfits en mooi geknoopte dassen op, bij zowel mannen als vrouwen.
‘We kunnen van een comeback spreken’, bevestigt Marine Gabaut, freelancestiliste voor grote modehuizen in Parijs. ‘Bij Bottega Veneta zag je onlangs ton sur ton dassen, ook in leder, wat het combineren leuker maakt. Ook bij Louis Vuitton zie je veel dassen, en foulards met een dassenknoop, of dassen in wol en andere texturen. Dat maakt het allemaal minder rigide.’
Dassen zijn nooit volledig uit beeld verdwenen, maar de context is de voorbije dertig jaar sterk veranderd. Tot in de jaren 90 was een das voor goedgeklede mannen even vanzelfsprekend als sokken en een onderbroek, maar daarna viel het accessoire wat uit de gratie.
Dat gebeurde eigenlijk voor het eerst sinds de zeventiende eeuw. Toen raakte Lodewijk XIV tijdens de Dertigjarige Oorlog zo onder de indruk van de sjaaltjes die de Kroatische huurlingen elegant om hun nek droegen, dat hij als zevenjarige besloot hen te imiteren – het woord ‘cravate’ komt van ‘Croate’, het Franse woord voor Kroaat. Vanaf dan zou het hof – en later de rest van de wereld – de trends van grote, kleine, dunne en dikke dassen blijven volgen. De das werd een wereldwijd symbool van de elite, militairen, het bedrijfsleven en mannelijkheid.
Tot in de eighties was de das een symbool van ambitie. Elke zichzelf respecterende man droeg een das, zowel op kantoor als aan de feesttafel. Maar het was ook de tijd van het neoliberalisme en zijn uitwassen: Bret Easton Ellis’ bestseller ‘American psycho’ schetste in 1991 hoe een ambitieuze yup die verlekkerd was op status en macht kon doorslaan – een thema dat eerder ook al in films zoals ‘Wall Street’ (1987) aan bod kwam. De slinger begon door te slaan, en business chic maakte langzaam plaats voor business casual.
In de jaren 90 lagen de dassen van mijn vader, als vergeelde foto’s uit een vervlogen tijdperk, onaangeroerd in een doos achterin de kast. Een op televisie uitgezonden toespraak van de Nederlandse prins Claus werd legendarisch toen de royal mannen opriep om zich te ontdoen van het juk om hun nek. Hij ontknoopte zijn das, gooide die onder luid applaus op de vloer van het podium, en als het had gekund, had hij de ‘slang’ vertrappeld.
‘De das heeft iets feministisch en is ook interessant en verrassend voor vrouwen van vijftig jaar.’Jan A.R. Bries
Stilaan werd elke werkdag een soort ‘casual Friday’, en bedrijfs- en wereldleiders begrepen dat je vooral je das moest thuislaten als je modern en vooruitstrevend ten tonele wilde verschijnen. En dan moesten ‘tech bros’ zoals Steve Jobs en Mark Zuckerberg nog komen. De nieuwe, moderne bedrijfsleider werd casual, en casual werd mainstream.
Iedereen weet evenwel: mainstream is niet ‘cool’. Of zoals GQ-modejournalist Will Welch, die sinds de pandemie zijn liefde voor de das herontdekte, het verwoordt: ‘Ik herinner me nog goed dat ik een foto van de G7-top uit 2022 zag, met daarop alle wereldleiders in hun blauwe businesskostuums en dure witte hemden met open knopen. De dag dat die foto op Twitter belandde en ik zelf een das droeg, voelde als een soort bevestiging: wat die gasten ook doen, ik ga de andere richting uit.’
Casual en streetwear zijn dood, en dat is niet alleen de mening van een modejournalist met een das. Er zijn ook harde cijfers die deze evolutie staven: op de Amerikaanse tweedehandssite The RealReal kelderde de verkoop van het streetwearmerk Supreme met 25 procent, die van Off-White en Air Jordans met respectievelijk 34 en 35 procent. Tezelfdertijd steeg de vraag naar dassen met maar liefst 51 procent. Die trend wordt mee aangewakkerd door gen Z, die na de lockdowns de werkvloer betrad zonder ooit de onderdrukking van strikte corporate kledingvoorschriften te hebben meegemaakt en zich nu verlekkert op speels-chique mode.
Wie erop let, ziet tekenen aan de wand: mensen hebben weer zin in een chiquer leven. Tegenover de ambachtelijke keramiek van enkele jaren geleden staat vandaag glimmend design. Tegenover in mortex opgetrokken koffiebars staat de sprookjesachtige ‘vieux chique’ van Gohar World, een culinair decomerk waar je zilveren citroenpersjes in de vorm van zwaantjes kunt vinden. Het is een verzonnen wereld van ‘Saltburn’ en ‘Succession’, van nostalgie naar chique tijden. De charme van de das past nu eenmaal beter bij de decadente esthetiek van champagne, oesters en parels dan een hoody met grote sneakers eronder.
Er is één ding aan de das dat altijd hetzelfde is gebleven: rond de nek van wie je het niet verwacht, wordt ze een subversief statement. Dat was al het geval bij vrouwen in de jaren 30, of in de jaren 70 met Yves Saint Laurents genderbending tuxedo. Bij de Congolese ‘sapeurs’, die zich in de jaren 60 tegen hun onderdrukkers verzetten door zich even fel op te kleden. Bij de Britse ‘mods’, die zich met hun nette pakken verweerden tegen eerdere generaties. En later bij de punks, die met scheve dassen revolteerden tegen het establishment.
In een wereld waarin het niet zo gangbaar meer is om dassen te dragen, kan het ineens heel punk zijn om dat toch te doen. ‘Mode is tegenwoordig wel héél gewoon en casual’, zegt stilist Jan A.R. Bries. ‘Niemand doet nog echt veel moeite, de esthetiek is veranderd. En als iets te commercieel of toegankelijk wordt, loopt het vaak fout.’ Voor Bries zijn dassen heel interessant: ‘Het is een accessoire dat voor iedereen toegankelijk is, en je kunt er veel mee doen. Hoewel ik ze al best vaak in editorials en in Parijs en Milaan heb gezien, denk ik dat ook de jongere generatie in de Belgische steden de das snel zal omarmen. Ze twijfelen niet en durven gewoon hun eigen stijl te creëren.’
Bries ziet de das het liefst oldskool, maar dan met een moderne twist. ‘Voor vrouwen bijvoorbeeld, bij een mooi oversized kostuum. Dat heeft iets feministisch. Een das is ook interessant en verrassend voor vrouwen van pakweg vijftig jaar. Sowieso vind ik de das een van de belangrijkste accessoires van de afgelopen maanden, even essentieel als een tas of schoenen om je outfit af te werken. In die zin is ze een nieuw it-accessoire.’
Toch denkt hij dat mannen er wat langer over zullen doen om de trend echt op te pikken. ‘Vrouwen zijn vaak net iets sneller als het om trends gaat’, zegt hij.
Dat dassen opnieuw de show stelen, is ook Bjorn Ghyselen niet ontgaan. Met zijn ledermerk Peterselie Bruxelles lanceerde hij deze maand een reeks opvallend gekleurde, in Italië geproduceerde dassen. Ghyselen stylet ze op een preppy manier. ‘Het idee voor de dassen ontstond doordat veel jongeren ernaar teruggrijpen op een vernieuwende manier: ze dragen de das niet alleen bij een klassiek pak, maar ook bij alledaagse outfits.’ Onder een sweater met een V-hals, bijvoorbeeld.
Fayçal El Ouamari van de Elsense vintagewinkel Prose Studio bevestigt: ‘Er hangt gewoon iets chics in de lucht. Tegenwoordig verkopen blazers alsof het witte T-shirts zijn.’ Zijn klanten, onder wie veel Y2K-lovers, zoeken steeds vaker naar op maat gemaakte kleding, tonen interesse in loafers, en gaan ook makkelijker overstag voor een das wanneer hij die voorstelt bij feestelijke gelegenheden. Al is ook El Ouamari er steeds meer van overtuigd dat een das veel vaker in het straatbeeld mag: ‘Het voelt zo heerlijk fancy. Als ik er eentje draag, weet ik gewoon: vandaag zal ik mij amuseren.’
