Raffia is niet langer het monopolie van creabea's en placematverkopers. Na Dior, Dolce & Gabbana en Stella McCartney, komt ook Edouard Vermeulen van modehuis Natan op de proppen met een capsulecollectie in raffia.
Is het omdat de seventies weer hip zijn of omdat de groene gedachte - met dank aan onder meer Greta Thunberg - alomtegenwoordig is? In ieder geval kan je dit seizoen niet om raffia heen. De XL-strohoeden en raffiatassen van Jacquemus waren vorige zomer heter dan de hittegolf, dit seizoen pakken ook Dior, Oscar de la Renta, Jil Sander, Stella McCartney, Dolce & Gabbana, Altuzarra, Simone Rocha en Fendi uit met eyecatchers in raffia.
Bij ontwerpers met Afrikaanse banden, zoals Grace Wales Bonner, Stella Jean en Imane Ayissi - die onlangs werd toegevoegd aan de Franse modekalender - heeft het handwerk een nog diepere symbolische waarde: raffia is intens verweven met de Afrikaanse traditie. In opdracht van Dior maakte de Britse ontwerpster Grace Wales Bonner enkele silhouetten voor de huidige cruisecollectie: ‘Ik wou iets maken dat niet alleen een toonbeeld van Europese luxe is, maar ook een ander cultureel perspectief inhoudt’, zei ze tegen Vogue.
Ik heb deze collectie niet gemaakt om te kunnen zeggen dat ik een eco-warrior ben hé. Voor zo’n dingen ben ik te oud.
Voor Dior bleef het niet bij een ‘one shot’: ook in de komende lente- en zomercollectie is raffia prominent aanwezig in grote jurken en in iets minder pompeuze hoeden en tassen. Zo neemt een eeuwenoude vezel opnieuw haar plaats in de mode in.
Dicherbij huis lanceert ook Natan een volledig uit raffia gemaakte jas, rok, blouse én accessoires. Eigenlijk was zijn zomercouturecollectie al voor driekwart af, toch wijzigde Edouard Vermeulen op het laatste moment nog zijn plannen. ‘Als het om een verrassend idee gaat, mag het altijd last minute binnenkomen voor mij’, zegt de couturier, hofleverancier en baron.
Atelier in Madagaskar
Voor de aankoop van de stof klopte Vermeulen aan bij Samuray Martins van Akra. De in België gevestigde Braziliaan werkt met kleine productieteams in Peru, Brazilië en Madagaskar die superkwalitatieve raffiaweefsels maken. Het is een primeur voor Natan. ‘In het verleden maakte ik al eens een avondjurk met een gerecycleerde stof uit Burkina Faso’, zegt Vermeulen.
Je ziet dat die stof gemaakt is in een land met veel licht.
‘Maar die stof was moeilijk om mee te werken. Raffia daarentegen is gesofistikeerd, zonder overdreven te zijn. Ik heb wel bewust voor basic ontwerpen gekozen. Zo komt de vezel niet alleen het best tot haar recht, het maakt de stukken ook toegankelijker. Deze collectie levert immers ook aan de andere kant van de wereld inkomsten op.’
Natan tekende de patronen in Brussel. Vervolgens ging een productieteam van Akra er in Madagaskar mee aan de slag. De raffia werd niet gevlochten of geweven, maar gehaakt. Een tijdsintensief proces. Het ‘assembleren’ gebeurde door de ‘petites mains’, het naaiteam van Natan in Brussel. ‘Inderdaad een uitdaging voor ons team.’
Afrikaanse traditie
Akra is niet toevallig in Madagaskar aan de slag: de knowhow om raffiate bewerken ontstond meer dan duizend jaar geleden op het Zuid-Afrikaanse eiland. Madagaskar is namelijk de thuis van de raffiapalm, waarvan de vezels in de bladeren kunnen worden verwerkt tot eerst touwen en later ook textiel. Werd raffia oorspronkelijk vooral tot huishoudelijke spullen als manden verwerkt, gaandeweg vond hij ook zijnweg naar rituele kleding en statuscadeaus.
De vezel werd zelfs hip aande Europese hoven, toen Portugese ontdekkingsreizigers vanaf de 15deeeuw met koninklijke geschenken in raffia terugkeerden. Sindsdien is de vezel ook in onze contreien alomtegenwoordig: van hoeden en manden, experimentele mode in de jaren 30, gekke knutselprojecten en placemats in de nineties tot een heuse comeback in de mode vandaag, nu meer en meer consumenten natuurlijke producten eisen.
Het doel van Akra is raffia op topniveau aan te bieden: zowel vanuit Madagaskar, Brazilië als Peru, landen die allemaal veel raffia-knowhow bezitten. Met succes: de Akra Collection-tassen van oprichter Martins kan je in vooruitbestelling kopen bij Bergdorf Goodman, het poepchique warenhuis in New York.
Aan de stukken uit de Natan-collectie hangt een prijskaartje van net geen duizend euro. ‘Klanten schrikken misschien van die prijs, omdat raffia als basisstof niet duur is. Maar de kledingstukken die we ermee gemaakt hebben, zijn even complex als de rest van onze collectie en vergden vele uren handwerk in Madagaskar en bij ons’, zegt Vermeulen.
Een collectie uit een natuurlijk materiaal, gemaakt in samenwerking met lokale vrouwelijke artisans, net in een periode waar duurzaamheid actueler dan ooit is. Een cynicus zou durven insinueren dat het greenwashing is, je groener voordoen dan je bent.
Vermeulen licht op bij die bedenking: ‘Ah non. Dit ging voor mij in eerste instantie om een prachtig materiaal en gedegen artisanaal werk, de couture-esprit zoals we die kennen in ons atelier. Pas daarna was er ook de positieve boodschap. Natuurlijk bestaat greenwashing, natuurlijk zijn er merken die daarmee bezig zijn. Vandaag moeten we allemaal aandacht hebben voor de planeet - de plasticsoep alleen al is afschuwelijk - maar deze raffia was voor mij een coup de foudre.’
Hij pauzeert, glimlacht, om dan wat provocatief af te sluiten: ‘Ik heb deze collectie niet gemaakt om te kunnen zeggen dat ik een eco-warrior ben hé. Voor zo’n dingen ben ik te oud.’
