Van monnik tot miljonair: Headspace-oprichter Andy Puddicombe

‘Voel terwijl je inademt hoe je longen zich vullen met lucht. Bij het uitademen laat het lichaam spanning los en ontspannen je spieren.’ Hij doet het voor en blaast uit. ‘Pfffoeee.’ Achter de geboren Brit, die een open zwart hemd draagt met daaronder een wit T-shirt, staan planten en een bruine, leren bank voor een hippe bakstenen muur. ‘Sluit je ogen als je uitademt en zak weg in de zitting van je stoel. Geniet van het gevoel dat je even niets hoeft te doen.’

De sessie lijkt op wat gebruikers dagelijks doen in de Headspace-app. Daar kunnen ze kiezen uit honderden meditatielessen – ingesproken door de zachte, warme stem van Puddicombe himself. Die lessen zijn gekoppeld aan thema’s zoals omgaan met angst, stressmanagement, focus en rouw. Dat slaat aan: volgens de meest recente cijfers telt Headspace al 65 miljoen gebruikers in 190 landen. Dat zullen er nog veel meer worden nu Netflix begin januari de reeks ‘Headspace guide to meditation’ lanceerde.

Lees ook | 80% van de bevolking ademt verkeerd. Zo moet het wél

Later volgt ook nog ‘Headspace guide to sleep’. Op kalme wijze spoort Puddicombe me aan om me tijdens het ademhalen te concentreren op de stijgende en dalende beweging van mijn buik. Raak ik afgeleid? Geen probleem, vertelt hij.

‘Probeer je gedachten niet te stoppen; laat ze komen en gaan, en keer als je afdwaalt terug naar de beweging van je buik.’ Na een paar minuten is het tijd om die focus los te laten: ‘Breng je aandacht terug naar het gewicht op de zitting van je stoel en het contact met de vloer. Merk eventuele geluiden om je heen op en open langzaam je ogen.’ We kijken elkaar aan: het interview kan beginnen.

Headspace staat vooral bekend als meditatieapp, hoewel Puddicombe liever van een platform voor ‘mindful leven’ spreekt. Onder meer Microsoft-oprichter Bill Gates en wellnesskoningin Gwyneth Paltrow zijn fan. Andere Hollywoodsterren zoals Jared Leto en Ryan Seacrest investeerden zelfs in Headspace.

De app moet uitgroeien tot een plek waar gebruikers dagelijks naar terugkeren voor een bewuster en relaxter leven. Stress? Headspace helpt je te kalmeren. Slapeloosheid? Headspace brengt je met het geluid van de zee in dromenland. Moeite om je te concentreren? Headspace heeft muziek die je aandacht verscherpt…

Andy Puddicombe: ‘Tien jaar geleden was het nog lastig mensen ervan te overtuigen dat onze geestelijke conditie belangrijk is. Dat begon te verschuiven door drie veranderingen, onder meer de toegankelijkheid van meditatie. Als je vroeger wilde leren mediteren, moest je op zoek naar een meditatiecentrum. Vaak maakte zo’n centrum deel uit van een religieuze of culturele traditie en dat vormde een beletsel.'

'Mediteren via je telefoon is intussen een nieuwe manier van denken. Tegelijk zien we dat meditatie onderdeel wordt van behandelingen in de reguliere gezondheidszorg. Mensen die zich in het verleden schaamden om te vertellen dat ze mediteren, zeggen nu: “Ik mediteer en ik heb er baat bij.” En dan zijn er nog de sociale media. Daar zien jonge mensen dat muzikanten, sporters en artiesten praten over hun geestelijke gezondheidsproblemen en vertellen dat meditatie ze helpt een gelukkiger leven te leiden. De nieuwe generatie voelt zich daardoor vrij om over die dingen te praten.’

AP: ‘Voor velen is meditatie nieuw, maar ik zie het niet verdwijnen, simpelweg omdat er geen vervanging is. Mensen hebben behoefte aan zelfzorg voor hun geest, maar er zullen nooit genoeg artsen en therapeuten komen om al die problemen op te lossen. Dus moeten we op zoek naar digitale oplossingen.’

AP: ‘Over andere apps kan ik niets zinnigs zeggen, want die ken ik niet. Maar die mensen zou ik graag op onze onderzoeken willen wijzen. Een team van dertig mensen heeft al 26 klinische onderzoeken afgerond en die zijn beoordeeld en gepubliceerd. We hebben er nog eens zeventig in de pijplijn zitten en doen dat samen met academische partners als Harvard, Stanford en de Britse National Health Service. Ik hoop dat hoe meer onderzoeken er verschijnen, hoe meer mensen zullen vertrouwen dat meditatie een effectieve interventie is.’

AP: ‘Ik heb er gemengde gevoelens over dat onze getallen door het dak gaan. De downloads verdubbelden en onze zakelijke tak (het Headspace for Work-programma, nvdr.) nam zelfs met 500 procent toe. Voor het bedrijf is die toename geweldig, maar het is lastig dat te vieren als je kijkt naar de oorzaak van de groei. 2020 was een verschrikkelijk jaar; mensen verloren dierbaren, raakten zelf besmet of raakten hun baan kwijt.’

AP: ‘Meditatie bestaat al meer dan drieduizend jaar en dat is niet voor niets. Mensen hebben altijd geworsteld met depressie, woede en angst. Al worden die emoties in ons huidige leven versterkt door de hoeveelheid en intensiteit van werk, informatie en technologie. We vinden het lastig met al dat lawaai om te gaan en dat resulteert in een druk hoofd.’

Als twintiger kampte Puddicombe ook met een druk hoofd. De Brit – hij is geboren in Londen, maar groeide op in Bristol – verloor in korte tijd verscheidene vrienden toen een dronken bestuurder de controle over het stuur kwijtraakte en voor een Londense pub op hem en zijn vriendengroep inreed.

‘Ik had geluk, want ik werd niet geraakt, maar twee vrienden kwamen om en twaalf mensen belandden op de dienst intensieve verzorging.’ Drie maanden later volgde opnieuw onheil door een autobestuurder: een man reed Puddicombes stiefzus van haar fiets. Ze overleefde het niet. En even daarna stierf ook zijn ex-lief, tijdens een operatie. ‘Ik had toen graag de helderheid van geest gehad om tegen mezelf te zeggen dat ik iets met mijn leven moest doen.’

Puddicombe, die op dat ogenblik sportwetenschappen studeert, heeft geen doel meer, haalt nergens nog voldoening uit en ontloopt zijn gevoelens. Tot hij zich verdiept in de meditatieleer en een ingrijpende beslissing neemt: op zijn 22ste zegt hij de universiteit vaarwel en vertrekt naar een klooster in het Himalaya-gebergte, om er monnik te worden.

AP: ‘Ik wilde ontsnappen aan mijn frustraties en angsten, terwijl het naïef is te denken dat je kunt weglopen voor je gedachten en gevoelens. Je wilt ervanaf en dus leiden we ons af. In het klooster viel die afleiding weg. Aan de ene kant was dat een schok, maar het voelde ook als een soort huwelijksreis – je hebt niets te doen. Twee weken lang is dat aantrekkelijk, maar daarna ga je bij jezelf te rade: wat betekent dit?’

‘Ik bracht veel tijd met mezelf door en dat was confronterend, maar zonder het klooster had ik mezelf nooit echt leren kennen. Achteraf gezien, was het een ongelooflijk nuttige en lonende periode. Ik zie het als een keerpunt.’

AP: ‘De grootste les is dat het niet uitmaakt waar je je bevindt of wat je doet, maar dat je mindfulness (bewust in het nu leven, nvdr.) elk moment kunt toepassen. In de afgelopen tien jaar is er veel gebeurd. Ik heb mijn vrouw ontmoet, met wie ik twee zonen kreeg. Zakelijk gezien leerde ik woorden die anders nooit in mijn woordenboek zouden voorkomen. En net nadat ik naar Los Angeles was verhuisd, kreeg ik kanker. Ik had nog niet eens een zorgverzekering afgesloten. Toch ben ik dankbaar voor wat me is overkomen.’

AP: ‘Het is nogal een verschil of je in een klooster zit en mediteert of in een scanner ligt en te horen krijgt: “Het ziet er niet goed uit, we weten niet welke kant het op zal gaan.” Het herinnerde mij eraan hoe belangrijk het is voor je lichaam en je geest te zorgen en dingen te blijven doen die je gezond houden.’

Zijn vrije tijd brengt Puddicombe vandaag het liefst door in de natuur. Hij houdt van surfen en kajakken. Een positieve uitwerking van de coronapandemie is dat hij daar nu meer tijd voor heeft. ‘Je agenda staat normaal gesproken vol met dingen die je niet per se wilt doen. Dat is nu allemaal weggevallen.’

Puddicombe schuwt ook de verandering niet. Hoewel de pandemie voor de meeste mensen al voldoende stress genereert, besloot het gezin Puddicombe – inclusief de kinderen van zes en drieënhalf – op oudejaarsavond naar de andere kant van de wereld te verhuizen. Na acht jaar in Los Angeles wonen ze voortaan in de Portugese hoofdstad Lissabon, waar ze de taal niet spreken en nauwelijks iemand kennen. ‘Ik denk dat die verhuizing een juiste beslissing was. Ik heb al in acht of tien landen gewoond. Alleen is dit de eerste keer dat ik verhuisd ben met een heel gezin. Dat is toch wat anders.’

Hij benadert het zoals hij altijd doet: terugvallen op zijn boeddhistische training. ‘Of je die nu toepast op het zakenleven of op een verhuizing met het gezin, dat zijn vaardigheden waar ik nog altijd veel gebruik van maak.’

Via Zoom ziet Puddicombe er in ieder geval niet gestrest uit. Zijn gladgeschoren hoofd is ergens rustgevend. Behalve wat planten en de bruine, leren bank is er niets wat de rust in het beeld verstoort. Net buiten beeld staan misschien wel 400 verhuisdozen, al zou het me verbazen dat Puddicombe de Atlantische Oceaan is overgestoken met meer dan een heldere geest.