Het opblinken van je digitale alter ego is een must voor iedereen wiens virtuele visitekaartje extra luister kan gebruiken. Welkom in de wereld van de reputatiemonitors, imagomentors en profielpimpers.
Er was eens, lang geleden, een tijd waarin begin september gelijk stond aan eerste indrukken. Tieners twijfelden dagenlang over de juiste ‘back to school’-outfit, ouders maakten hun debuut aan de schoolpoort. Nieuwe collega’s overtroefden elkaar met vakantieverhalen, studenten probeerden op te vallen in een eivolle aula. Maar alle onberispelijke ensembles, praatjes en kapsels ten spijt: vandaag heb je je entree al lang voor D-day ingezet, meer bepaald op het internet.
Ga zelf maar eens na. Of je nu met iemand op date gaat, een nieuwe baas krijgt of eindelijk de vriend van je dochter mag ontmoeten, waarschijnlijk onderwierp je hen vooraf al aan een grondige onlinescan.
Geen probleem, zolang je zelf uitsluitend goed gekadreerde foto’s, geëngageerde posts en een bezielde bio op je onlineconto hebt. Helaas wordt het merendeel van de digitale bevolking geplaagd door korrelige archiefbeelden van een iets te gezellig vrijgezellenfeest, gênante groepsfoto’s met de fietsvrienden of die ene keer dat je aan een voxpop deelnam. En is dat nu een YouTube-video van de familiale kerstquiz? Auwtch.
Dagobert Duck
Om dergelijke euvels te vermijden, zijn er twee mogelijkheden. Ofwel ga je voor digitaal minimalisme, waarbij je je volledig terugtrekt uit de internetarena in een poging tot volstrekte anonimiteit (wat anno 2021 nog geen sinecure is). Ofwel neem je zelf het heft in handen en schakel je een digitale cleaner in. Daarvoor hoef je niet eens een voetbalgod of lid van het Britse koningshuis te zijn – het internet wemelt tegenwoordig van de ‘reputatiemanagers’ die je digitale persona maar al te graag onder handen nemen.
Het risico van al die reputatiemonitors en profielpimpers? Op den duur creëren ze zo’n perfecte persoon dat de offlinevariant alleen maar kan tegenvallen.
De exclusiefste service is misschien wel het Londense The Marque, dat zichzelf omschrijft als ‘de nieuwe must-have voor al wie online even goed wil overkomen als offline’. Voor zo’n slordige 3500 euro per jaar krijgen klanten een profiel op het ‘invitation only’-platform, doorspekt met flatterende filmpjes, foto’s en referenties. Vervolgens worden aan andere accounts kleine bedragen betaald om het gecureerde profiel zoveel mogelijk te bezoeken, zodat het na een tijdje bovenaan de zoekresultaten van Google bengelt. Voor nog eens 18.000 euro kun je bovendien intekenen op de ‘reputatiemonitor’, die 24/7 in de gaten houdt of je naam nergens door het slijk wordt gehaald. Verschijnen er toch vervelende ‘comments’, dan schiet de virtuele spons onmiddellijk in actie om ze naar de diepste internetkrochten te verwijzen.
Een van de honderden klanten is Justin King, de voormalige baas van de Britse warenhuisketen Sainsbury’s. King was het naar eigen zeggen ‘beu dat mensen hem vroegen of hij de man was die de kerstbonus had afgepakt’. ‘Op mijn Wikipediapagina werd ik altijd voorgesteld als Dagobert Duck’, zo vertelde hij aan de Financial Times.
Ontgoogelen
Ook in onze contreien zijn online-imagoboosts booming business. Pionier is het Amsterdamse White Canvas, dat zich toelegt op het ‘ontgoogelen’ van ongewenste informatie. Behalve in Nederland heeft het bedrijf nogal wat klanten in België, maar ook in Londen, Parijs, München, Monaco en Marbella. Ongeveer de helft ervan zijn privépersonen. ‘Vroeger klopten vooral invloedrijke politici en zakenlui uit de ‘Quote 500’-lijst (de lijst met de rijkste Nederlanders, nvdr.) bij ons aan’, vertelt oprichter Marco Juffermans, zelf een man van rode lopers en plezierjachten. ‘Maar tegenwoordig varieert het van fotomodellen die hun oude looks weg willen tot studenten die proberen binnen te raken op een goede universiteit. Of gewoon mensen met een vervelende dubbelganger.’
Die popularisering heeft volgens Juffermans vooral te maken met de democratischere prijzen: een imagoprobleem laten oplossen kan bij White Canvas al vanaf 300 euro per maand, gemiddeld duurt een traject acht maanden. Nadien wordt een preventieve reputatiegarantie voor 65 euro per maand aangeboden, waarbij vooral vleiende verhalen worden verspreid. Intussen zijn er al 2300 vaste abonnees. ‘Zeker tijdens de coronaperiode steeg het aantal aanvragen exponentieel. Door het telewerken vroegen veel mensen zich af wie die mens achter dat schermpje eigenlijk is. Waarop ze natuurlijk aan het googelen sloegen.’
Cancelproof
Toch is corona niet de enige verklaring voor de verhoogde waakzaamheid over onze digitale reputatie. Het afgelopen anderhalf jaar rukte ook de cancelcultuur op, het veelbesproken fenomeen waarbij beroemdheden geboycot worden wegens hun controversiële uitspraken. In dat klimaat zijn op het net rondslingerende posts van je jongere, minder genuanceerde ik ronduit gevaarlijk. Zo nekten studentikoze antihomotweets de toekomst van journaliste Alexi McCammond als nieuwe hoofdredacteur van de Amerikaanse Teen Vogue. En zopas nog verbrandden (voormalige) Billie Eilish-fans massaal posters van de popzangers nadat ze in een oude video betrapt werd op een anti-Aziatisch scheldwoord.
In die context floreren ook de clean-ups van social media, een aparte tak binnen het universum van het online-reputatiemanagement. Zo kun je bij het webbedrijf BrandYourself vanaf 15 dollar per jaar terecht voor een volledige screening van je Twitter-, Facebook- of Instagramprofiel, van de artikels die je hebt geliket tot de groepen waarvan je lid bent. Automatisch worden foto’s en berichten met pakweg scheldwoorden, braspartijen of expliciete poses er vlotjes uitgefilterd. Een gat in de markt: intussen telt BrandYourself al meer dan 1 miljoen gebruikers en ruim honderd werknemers.
Ondanks al dat succes botsen de reputatieservices ook op morele dilemma’s. Zo is het maar de vraag of de zogenaamde missie tegen internethaat niet eerder een vorm van censuur is, of zelfs een weinig koosjere ‘woke’-wasserij. Ook het feit dat veelal zelfgeschreven artikels op non-descripte (lees: fake) nieuwssites worden geboost om het Google-algoritme te bespelen, roept ethische vragen op. ‘Er wordt me weleens verweten dat ik aan klassenjustitie doe. Maar wat we schrijven, is altijd een realistisch verhaal, alleen net wat positiever’, verdedigt Juffermans. ‘Het is het oppoetsen van een koperen ketel, maar het moet wel een koperen ketel blijven.’
Cyrano de Bergerac
Dat dunne koord tussen opsmuk en bedrog wordt ook bewandeld in nog een heel ander werkgebied van de online-imagocoaches: de liefde. Want ja, ook je kansen op de partnermarkt hangen steeds vaker van dat virtuele visitekaartje af. ‘Zelfs wie op de ouderwetse manier iemand aan de toog leert kennen, zal de persoon meteen nadien opzoeken en diens social-mediaprofielen uitspitten’, zegt doctor in de communicatiewetenschappen en onlinedatingcoach Elisabeth Timmermans.
Om afknappers te voorkomen, ontsproten er talrijke bedrijfjes die beloven je onlineprofielen zo aantrekkelijk mogelijk te maken, met toepasselijke namen als Profile Pimpers, Style My Profile of Profile Polish. De high-end datingapp The League incorporeerde zelfs een in-app-presentatiementor, en ook Tinder en OKCupid experimenteerden even met betalende services om gebruikers te helpen zo dateproof mogelijk over te komen.
Andere diensten gaan zelfs zover om in volledige ‘Cyrano de Bergerac’-stijl in jouw plaats foto’s te delen, berichten te sturen en dates op te zetten, als ultiem antwoord op de toenemende ‘veegmoeheid’. ‘Het onderhouden van onze digitale alter ego’s kost ontzettend veel tijd’, zegt Timmermans. ‘Vooral omdat ze stricto sensu onecht blijven. Je moet er eigenlijk constant mee bezig zijn. Velen vinden dat te vermoeiend.’
Het risico van dit alles is dat de digitale cleaners op den duur zo’n perfecte persoon creëren dat de offlinevariant alleen nog maar kan tegenvallen. Of dat je zelf interessante profielen door de mazen van het net laat glippen, omdat ze overklast worden door opgeblonken sufferds. Om dergelijk ‘verraad’ te voorkomen, hebben sommige datingapps een ratingsysteem opgezet, zodat wie zich anders voordoet, kan rekenen op slechte reviews. Al is er daarvoor natuurlijk wel een gemakkelijke oplossing: ontgoogelen. Alleen jammer dat de bijbehorende gewetenswroeging (nog) niet even gemakkelijk uit te wissen valt.
