Eind januari toont de wereldberoemde Noorse keramist Torbjørn Kvasbø zijn werk op de hedendaagse keramiekbeurs Ceramic Brussels. Een gesprek.
Hoe maakt u het?
‘Goed, ik ben net terug in mijn atelier in Noorwegen na anderhalve maand werken in Azië. Ik was uitgenodigd voor een project op de Taiwan Ceramics Biennale en had de kans om verder te werken in mijn atelier in de Chinese stad Jingdezhen. Eind januari toon ik mijn werk op Ceramic Brussels, de hedendaagse keramiekbeurs die dit jaar de focus legt op Noorse keramiek.’
Hoe maak je het verschil?
‘Ik ben al vijftig jaar actief als keramiekkunstenaar. Mijn expressieve sculpturen zijn een combinatie van handgedraaide vormen en kleicilinders die ik uit een mal extrudeer. Keramiek is voor mij een explosieve oerkracht die van binnenuit komt. Mijn werk is fysiek intensief: ik zie het als een soort geboorte, een spanning tussen wat groeit en wat sterft. Wat ik precies wil vertellen met mijn sculpturen, weet je als kijker niet. Ik laat het open voor de toeschouwer om er een persoonlijke lezing van te maken. Maar als mijn werk een connectie kan leggen tussen de kijker en de maker, ben ik al zeer tevreden.’
Wat maakt je dag?
‘Als ik mijn oven open, hoop ik altijd dat er minstens één sculptuur overblijft die de moeite waard is. Eén stuk dat nieuwe kennis in zich draagt, die ik dan weer kan gebruiken voor een volgende stap. Zo’n moment doet het harde werk allemaal vergeten.’
Waar kan men je warm voor maken?
‘Sinds 1993 heb ik een eigen anagama in mijn tuin. Deze zelfgebouwde, houtgestookte keramiekoven is zeven meter diep en heeft een capaciteit van zevenduizend liter. Er passen zo’n 750 stukken keramiek in, die transformeren door niks anders dan hout, vuur, lucht, tijd en as. Ik vul de buitenoven vooral met creaties van studenten en keramisten, die me helpen bij de stookbeurt. Het hele proces duurt drie weken: één week voorbereiden, één week stoken en één week afkoelen. Zodra de oven brandt, heb ik 24/24 een ploeg van twintig mensen ter plekke nodig die continu nieuw hout aanvoeren. De sfeer is uniek: we werken, eten, drinken en slapen allemaal samen. Vooral de nachtshifts zijn populair, ook al is het soms -20 °C. Normaal wordt het hout via een lopende band uit een vrachtwagen aangevoerd, maar als het zo koud is, dragen we het manueel naar de oven om warm te blijven. Het zijn onvergetelijke momenten.’
Waar heb je een potje van gemaakt?
‘Als ik te ongeduldig te werk ga, storten mijn sculpturen gemakkelijker in. Ik beschouw dat nooit als een fout. Accidenten bestaan niet, er zijn alleen gebeurtenissen. En die leveren me informatie op, waaruit ik telkens veel leer. Ik probeer mijn geest open te houden voor wat er precies is gebeurd in het atelier of in de oven. Zo’n ‘mislukte’ sculptuur is vaak het startpunt voor spontane improvisaties. En die leiden me tot ongeziene oplossingen of compleet nieuwe vormen. Het moment dat ik de controle verlies, wordt het pas spannend. Mijn werk draait om één doel: dingen maken die ik nooit eerder heb gezien of ervaren.’
Noors talent
Noorwegen heeft een bloeiend craftslandschap, dankzij staatssteun, scholing op hoog niveau én een dynamische galeriescene.
Vijf gerenommeerde Noorse galeries – Format, Ram, Skog, QB en Kiosken – presenteren op Ceramic Brussels de Noorse avant-garde in keramiek.
- Torbjørn Kvasbø is aanwezig met zijn monumentale ‘stacks’.
- Marit Tingleff, studiegenoot van Kvasbø, is van de partij met haar abstract-expressionistische ‘drippings’ in keramiek.
- Eyvind Solli Andreassen speelt met textuur, fragiliteit en onevenwicht.
- Eirik Falckner, de Noorse kunstenaar-muzikant, creëert performatieve keramieksculpturen waarin bijen, fossielen, lava en zeedieren een rol spelen.
- Anders Hald, een Deen die in Oslo woont en werkt, toont bas-reliëfs die de grote emoties in keramiek en brons weergeven.
Waar maak je een halszaak van?
‘Als je het handboek niet volgt, gebeuren de interessantste zaken. Boeken vertellen de waarheid niet, ze versmallen je geest alleen maar. Net om die geesten open te houden, ben ik zelf docent geworden. Met ouder worden merk ik dat er meer en meer vrijheid en spel in mijn werk sluipt. Ik laat me door niets meer beperken, ik creëer gewoon. Maar soms, na al die jaren, is mijn geest toch nog mijn eigen grootste vijand. Dat er in mijn atelier onaffe stukken staan waar ik al jaren mee bezig ben, is niet de fout van die sculptuur. Het ligt aan mijn geest. Ik moet de tijd nemen om te begrijpen wat ermee aan de hand is. Het gebeurt dat ik pas na jaren zie wat ik eraan kan veranderen.’
Wat maakt je trots?
‘Dat ik vanuit Venabygd, een onooglijk dorp op zo’n 130 kilometer buiten Oslo, iets kan betekenen voor de keramiekcommunity over de hele wereld. Ik deel mijn ervaring, kennis en netwerk graag met studenten en keramisten. Wat ik nu doe en weet, is het resultaat van keihard werk, vaak met weinig middelen. De voorbije decennia kon ik de wereld rondreizen voor tentoonstellingen, biënnales, maar ook voor workshops, atelierbezoeken, symposia en gastcolleges. Eerst in Europa en Amerika, later ook in Azië. Ik was docent aan verschillende academies. Maar ik vergat nooit waar ik vandaan kom. Daarom richtte ik in Venabygd het Center for Ceramic Art op, waar ik tentoonstellingen samenstel, workshops organiseer en keramiekkunstenaars uitnodig voor het residentieprogramma. Ik sta met beide benen op de grond, maar mijn hoofd zweeft in de wolken.’
Heb je het gevoel dat je het gemaakt hebt?
‘Als kind wilde mijn vader, een schrijver, dat ik muziek studeerde. Op mijn twintigste was ik een zeer verdienstelijke pianist. Maar ik raakte niet binnen op het conservatorium. Ik schreef me in aan een technische school, gespecialiseerd in metaal-, hout- en kleibewerking. En daar ontdekte ik, al experimenterend in het atelier, mijn passie voor keramiek. Mijn carrière als keramist was grotendeels toeval. Achteraf bekeken wel een enorm geluk dat ik geen muziekcarrière heb gehad. Ik zou een ander mens geworden zijn.’
Ceramic Brussels
| Wanneer | Van 22 tot en met 26 januari
| Waar | In Tour & Taxis, 1000 Brussel
| Website | ceramic.brussels
