Zon, zee, zen. Niet zo bij de Braziliaanse kunstenares Alice Quaresma: haar bewerkte foto's van stranden en zeeën doen haar meestal huilen.
Er is Ipanema. De kustlijn van Arpoador. En natuurlijk Copacabana. Geen strand op de wereld als dat van de Braziliaanse stad Rio de Janeiro. Copacabana is zo breed dat opeengepakt zitten er niet bestaat. De Brazilianen komen er en masse zonnen, sporten, ontspannen en eten. Ook Alice Quaresma (33) bracht op het strand zowat elke vrije minuut van haar kindertijd door. Tot ze als 18-jarige naar Londen verhuisde voor een bachelor in beeldende kunst. 'Dat is inmiddels 15 jaar geleden, maar dagelijks nog duik ik in mijn oude foto's met beelden van de kusten van Rio de Janeiro en de andere plekken die ik als kind bezocht. Pure nostalgie is het, maar ook veel meer dan dat. Sommige van die oude foto's brengen zo veel herinneringen naar boven dat ik moet wenen. Soms urenlang aan een stuk. Dan vraag ik me af: waarom heb ik net die foto's gekozen? Ik probeer al die gevoelens een plaats te geven.'
Rio-Californië
In 2017 woonde Quaresma tijdens een kunstresidentie iets meer dan twee maanden in Californië. 'Die plek was helemaal nieuw voor mij en ik kreeg ontzettend veel nieuwe indrukken.' Daaruit kwam het kunstproject 'Passage' voort, een naam die niet toevallig gekozen is: het is een visuele vergelijking tussen Rio de Janeiro en Californië. 'Het vertrouwde van Rio De Janeiro hielp me om het nieuwe Californië te accepteren. De kunstreeks staat dus zowel voor stilstaan bij nieuwe mogelijkheden als omgaan met het onbekende. Voor kwetsbaarheid én ontdekkingen.'
Sommige van die oude foto's brengen me telkens aan het wenen. Soms urenlang aan een stuk.
Op oude strandfoto's brengt Quaresma lijnen aan, maar ook aantekeningen. In waterverf, met tape en potlood. Die mix van materialen doet de achtergrond vervagen. Een manier voor haar om het verlies van de plaats waar ze zo graag vertoefde als kind letterlijk een plek te geven én haar nieuwe leefwereld te accepteren. 'Toen ik klein was, tekende ik al vaak lijnen en minimalistische vormen. Ze laten ruimte aan de verbeelding. De mijne, maar ook die van de toeschouwer: iedereen kan er zijn eigen fantasie op loslaten.'
Vonk in Londen
Als kind al wist Quaresma dat ze kunstenares wilde worden. De vonk sloeg over toen ze als elfjarige het schilderij 'Quattro Stagioni: a Painting in Four Parts' van de Amerikaanse grootmeester Cy Twombly te zien kreeg tijdens een bezoek aan Londen. Het werk liet haar niet meer los. De Braziliaanse zou en moest artieste worden. Geen evidente keuze in het Rio de Janeiro van de jaren negentig, toen de kunstschool in haar wijk failliet ging wegens 'no funding'.
Ramp
Omdat ze absoluut toegelaten wilde worden aan de prestigieuze Central Saint Martins-kunstschool in Londen, volgde Quaresma tijdens haar middelbare studies zoveel mogelijk cursussen. Met succes, ze slaagde voor het toegangsexamen. Zodra ze in Londen was, bleek haar hoofdvak schilderen een absolute ramp. Gelukkig vond ze in fotografie de perfecte uitweg. 'Ik had geen talent en kon niet goed tekenen of schilderen. Maar ik was wel gedreven.'
Tijdens haar master in fotografie keerde Quaresma dat medium binnenstebuiten om zich zes jaar later opnieuw op het schilderen te storten. De schilderkunst veranderde haar visie op fotografie. Sindsdien bakent ze letterlijk de grenzen van de fotografie af.
Dit voorjaar publiceerde het Franse luxehuis Hermès in zijn magazine 'Le Monde d'Hermès' de exclusieve, voor het huis gemaakte fotoreeks 'Ocean Line'. 'Dat is mijn grootste werk tot nu toe. Het concept is Zuid-Amerika, en binnen dat kader bewerkte ik verscheidene oude, typische landschapsfoto's. Fragiliteit en vrouwelijkheid staan daarbij centraal. Ik vond het fantastisch om te doen.'
Een opdracht die naar meer smaakt. En als het van Quaresma afhangt, komt die opnieuw uit de modehoek. 'Een van mijn dromen is een samenwerking met het Italiaanse modehuis Marni', vertelt ze. 'Ze hebben al meerdere collabs gedaan met artiesten, en daarbij behoudt de kunstenaar telkens alle vrijheid. Bovendien voel ik me wel thuis bij dat merk: gedurfd en vrouwelijk tegelijk. Ze zijn niet bang. Een beetje zoals ik eigenlijk.'
Alicia Quaresma heeft haar eerste soloshow vanaf 4 augustus in São Paulo. Dichter bij huis toont de Mexicaanse galerie Newwer haar werk van 21 tot en met 23 september op Unseen Amsterdam. www.alicequaresma.com