In de ‘listening bars’ draait alles om audiokwaliteit en originele platenkeuzes. Ontstaan in Japan bijna honderd jaar geleden, opende er net een in Gent: Gold.
‘Spreken is zilver, luisteren is goud.’ Rob Visser wilde eerst die toepasselijke raamspreuk voor Gold, zijn ‘listening bar’ in Gent. ‘Maar dan denken de mensen dat ze hier niet mogen praten. En dat is niet zo.’ Luidruchtige gasten zijn nochtans niet welkom in zijn bar waar muziek en geluidskwaliteit primeren. ‘Ik beschouw de plek als een cultureel centrum in huiskamerformaat’, zegt hij. ‘Wat wij laten horen, is niet de meest evidente muziek, gestuurd door een algoritme. Hier ontdek je muziek die nooit op Spotify passeert. Gold is een antidotum tegen muziek als behangpapier. Je hoort die overal, zelfs in de winkelstraten. Ik heb eerlijk gezegd liever geen muziek dan iets op de achtergrond.’
Listening bars zijn de enige soort cafés waar de specs van de geluids(installatie) even prominent zijn als de drank- en eetkaart. De dj heeft er evenveel aanzien als een chef of sommelier. In Gold – om de hoek bij jazzcafé Minor Swing – hoor je muziek op een uitzonderlijke vintage installatie. En die staat pontificaal uitgestald op een Donald Judd-achtige ‘stack’.
Bovenaan: de Linn Sondek LP12, een legendarische Schotse platenspeler, uitgerust met een ‘moving coil’. ‘Zo haal je veel meer informatie uit de groeven. Als je plaat niet goed gepoetst is of slecht geperst werd, hoor je dat meteen.’
‘Audiokwaliteit is de essentie van de bar, laat het dan maar een mooie sokkel krijgen’, zegt interieurarchitect Pieterjan. ‘Via een schuine spiegel kun je zelfs live zien welke plaat er gedraaid wordt. Een patissier zet zijn mooiste taarten toch ook in de vitrine?’ Met dempende vlokken aan het plafond, hout, kurk, zware gordijnen en kamerbreed tapijt maakte hij de akoestiek veel aangenamer dan in de meeste bar-restaurants. De vintage vibe dan weer wordt gecreëerd door het houten maatwerk en de seventieslampen van Raak en Guzzini.
Too many dj’s
Vinyladepten kennen Rob Visser misschien als verkoper bij de legendarische Gentse platenzaak Music Mania. ‘Daar leerde ik veel verzamelaars kennen die op enorme collecties zitten, vol zeldzaam gerief. Maar die platen krijg je nergens te horen, behalve bij hen thuis. Zonde, dus dacht ik: waarom geen bar openen waar wij vinylfreaks onze pareltjes kunnen delen?’
In Gold staat Vissers eigen platencollectie te glimmen achter de dj-booth, waarrond barkrukken zijn geplaatst. ‘Mijn smaak gaat van jazz, funk en soul tot vroege elektronica, heel eclectisch dus’, zegt hij. ‘Natuurlijk zal ik hier zelf ook mijn plaatjes draaien. Maar noem me alstublieft geen dj. Er zijn too many dj’s.’
‘Hier in Gold gaat het niet om je draaitechniek, maar om je selectie en de diepte van je smaak. Heb je trouwens gezien dat onze Klipsch Cornwall III-speakers niet in de rug van de dj zijn opgesteld, zoals in de meeste listening bars? Ze staan in de bar zelf, zodat de gasten én de dj’s de beste luisterervaring hebben’, aldus Visser.
Japans gerief
Manshoge Klipsch-speakers staan ook in Brilliant Corners, de eerste listening bar in Londen én een van de bekendste ter wereld. Volgend weekend viert dat luistercafé al zijn tiende verjaardag. Dat ze er Japanse gerechten (en uitzonderlijke natuurwijnen) serveren, is geen toeval: honderd jaar geleden al lag de bakermat van de listening bar in Japan.
‘Kissa wordt dat daar genoemd’, zegt Visser. ‘Ze bestaan er al sinds de jaren 20. Maar vooral na de Tweede Wereldoorlog werd het fenomeen populairder. Er was armoede, mensen woonden klein en hadden geen geld of plek voor een eigen muziekinstallatie. Laat staan voor een platencollectie. Her en der in de steden gingen er cafés open waar je in stilte naar Afro-Amerikaanse muziek – vooral jazz – kon luisteren. Aanvankelijk waren ze vrij pover ingericht, met doorsnee meubilair en een normale audio-installatie.’
Maar naarmate de welvaart toenam in Japan, werden ze gesofisticeerder qua interieur en geluid. Er doken ook meer en meer producenten van high-end hifi-installaties op. Haruki Murakami kan erover meespreken: voor hij als auteur debuteerde in 1978, runde hij samen met zijn vrouw Peter-Cat een jazzbar in Kokubunji, Tokio. Een van de bekendste kissa’s is SHeLTeR in de Hachiouji-wijk in Tokio, die al sinds 1989 bestaat. De bar, die in een kelder is ondergebracht, positioneert zich als een plek waar kwaliteit wordt gedraaid, zonder dat ze zich iets aantrekken van labels of genres. SHeLTeR is eigendom van Yoshio Nojima, die zijn kelder heeft uitgerust met eersteklas apparatuur, waaronder een Bozak-mixer en JBL-luidsprekers. De sfeer is ongedwongen, vriendelijk en gastvrij voor zowel vaste klanten als toevallige bezoekers.
Piepklein, vol boxen
‘Ook wij hebben hier Japans gerief staan’, zegt Visser, wijzend naar zijn Leben RS-30EQ, ‘een handgemaakte voorversterker met lampen, die – zodra ze opgewarmd zijn – een prachtige sound geven.’
Vanuit Japan waaide het concept van cafés voor audiofielen over naar de States. In Sheep’s Clothing in Los Angeles en Public Records in New York groeiden uit tot mythische adressen.
Ook in Europa sijpelde het door. De Londense advocatenbroers Amit en Aneesh Patel waren in 2013 pioniers met hun Brilliant Corners in Londen. Rhinoçéros opende in 2017 in Berlijn. ‘Ik liep er geregeld binnen toen ik in Berlijn woonde’, zegt Visser. ‘Ook in Japan ben ik al naar kissa’s geweest. Sommige zijn piepklein, en de helft van de ruimte wordt dan nog ingepalmd door de luidsprekers. Meestal zitten de mensen daar alleen. Niemand zegt iets. Iedereen zit geconcentreerd in stilte naar de muziek te luisteren. En als je iets zegt, kijkt men je scheef aan. Heel bijzonder om mee te maken. Maar zo hardcore wilde ik het in Gent niet.’
Gold is de eerste listening bar in Gent, toch rijkelijk laat voor een stad met zo’n muziekscene. Visser programmeert er ‘vinyl only’-dj-sets, maar ook luistersessies waarbij je effectief je mond moet houden. ‘Dan komen mensen toelichting geven, bijvoorbeeld bij hun favoriete lp. En die spelen we dan integraal. Op zo’n moment serveer ik zelfs geen drank of eten. Dan beleef je de muziek heel intens, zoals je een film in de cinema gaat bekijken’, zegt hij.
Te luid of te stil
Energetische partysets met pompende house of techno moet je bij Gold niet verwachten. ‘Daar zijn genoeg andere plekken voor’, aldus Visser. L’Altitude in Brussel bijvoorbeeld, de allereerste listening bar van België, geopend in mei 2021. In het voormalige bankgebouw op de hoek van de Molièrelaan in Vorst, wordt de sfeer inderdaad wel eens ‘festive’, zegt medeoprichter Thomas Mamakis. ‘Sinds de komst van Spotify hebben we nog nooit zoveel naar muziek geluisterd. Maar meestal wel alleen naar zaken die je verondersteld wordt mooi te vinden. Listening bars zijn voor ontdekkers.’
Lang niet iedereen ‘ontdekt’ L’Altitude voor de muziek. Je eet en drinkt er ook goed. ‘Dat is even belangrijk als de muziek’, zegt Mamakis. ‘Je kunt bij ons terecht voor ontbijt, lunch, koffie, apero en diner. Er is zelfs een terras, maar daar mogen we vooralsnog geen muziek draaien. Grosso modo hebben we twee types klanten: zij die vragen om de muziek stiller te zetten. En zij die vinden dat de muziek wat luider mag.’
Vinyl only
Zelf is Mamakis, net als Visser, een platenverzamelaar die wel eens aan de decks staat. ‘We hebben maar één regel: hier wordt alleen vinyl gedraaid. Het genre maakt niet zoveel uit. Maar wees gerust: een hele avond freejazz laten horen zullen we niet doen. Sommige dj-sets zwieren we online op de site. Maar we hebben ook plannen voor livestreams en we willen een podcast plus een vrije radio beginnen, geïnspireerd op de piratenzenders uit de jaren 80’, zegt hij.
Ook Mamakis woonde een tijdlang in het buitenland. En hij profiteerde ervan om zoveel mogelijk listening bars te bezoeken. ‘Brilliant Corners was buiten categorie door zijn soundsystem. Ook Frissón in Rome vond ik heel cool. En in Parijs is Bambino het bekendst, en ze serveren er lekker eten. Maar ik vind Fréquence minstens even sympa.’
‘Wat me opvalt: de listening bar valt dikwijls samen met zijn eigenaars. Er zijn er die heel ‘picky’ zijn op gebabbel, bij anderen is het gastronomische aspect belangrijk. Voor elk moment van de dag is er een listening bar die bij je mood past.’
Gold Listening Bar
| Adres | Goudstraat 2, 9000 Gent
| Website | goldbar.gent
| De planning van de listening sessions en dj-sets vind je op de Facebook- en Instagrampagina.
L’Altitude
| Adres | Molièrelaan 2, 1190 Vorst
| Website | laltitude.be