Kijk binnen in een gouden kunstappartement in Parijs

De bedenkelijke staat van het reisbureau zou heel wat mensen afschrikken, maar niet Guermont: al bij de eerste blik zag ze hoe ze het pand zou renoveren. ‘Eerst was het mijn bedoeling om hier gewoon mijn appartement onder te brengen’, lacht ze. ‘Alleen kan ik nooit stoppen met creëren, en zo evolueerde het project al snel tot een totaalkunstwerk.’ Ook dat is wellicht geen toeval: Guermonts oeuvre past wonderwel in de traditie van het gesamtkunstwerk uit de negentiende eeuw, net zoals heel veel huizen trouwens in deze historische wijk.

‘Wijlen architect Claude Parent noemde me altijd de ‘betonmagiër’’, zegt de kunstenares. Milène Guermont werd in 1981 geboren in Normandië en kan in ieder geval terugblikken op een unieke carrière. Ze studeerde ingenieurswetenschappen aan Ensiacet (Toulouse), Brown University (Rhode Island, VS) en Mines (Parijs) én kunst aan de École nationale supérieure des Arts Décoratifs (Parijs). Zo werd ze de eerste Franse vrouw die tegelijk uitvinder en kunstenaar is: een dubbelrol waarbij ze de grenzen van de kunst graag verlegt met technische uitdagingen.

Haar eerste solotentoonstelling, ‘Concrete Landscapes’, vond plaats in 2008 in het stadhuis van het 8ste arrondissement. Haar drang om de nieuwste technologieën te combineren met verbeelding deed haar experimenteren met beton. Zo maakte ze naam met haar ‘béton polysensoriel’, waarop ze trouwens een patent heeft: als je het beton aanraakt, reageert het op jouw magnetische veld, met geluid en licht die ontsnappen uit holtes en putjes.

Met haar kunstwerken over de ervaring van het aanraken – sommige exemplaren wegen maar een paar gram, andere zijn kolossen van een paar ton – heeft Guermont intussen een unieke plaats ingenomen in de kunstgeschiedenis. In 2015 creëerde ze ‘Phares’, een piramide van metaalgaas op de Place de la Concorde, recht tegenover de obelisk, het oudste monument van Parijs. De imposante structuur van dertig meter hoog was bezaaid met koplampen van auto’s die oplichtten op het ritme van de hartslag van mensen die hun hand op een sensor plaatsten. Bovendien was het systeem verbonden met de verlichting van de Eiffeltoren. ‘Na ‘Phares’ wilde ik opnieuw op kleinere schaal werken. In dit huis wilde ik terugkeren naar een intieme, bijna fusionele relatie met kunst. Want ik wil iedere dag weer overweldigd worden, en kunst met het leven combineren.’

Ze loopt op blote voeten en draagt een zijden badjas als ze ons verwelkomt bij haar thuis, op de gelijkvloerse verdieping van het pand uit de late negentiende eeuw. Zitten doen we in een van haar unieke stoelen, in een verduisterde kamer. Guermont nodigt ons uit om te ‘genieten van de unieke, meeslepende en multisensoriële ervaring’: meter na meter ontdekken we het hedendaagse interieur, eigenlijk een soort neo-art deco, besprenkeld met surrealisme. Het plafond met driehoeksmotieven licht op en onthult de dominante kleuren van de ruimte: blauw, wit en goud. We laten ons begeleiden door de stem van Guermont, langs stukken beton die aan de muren hangen en het geluid van wind en zee verspreiden.

Onze ogen raken geleidelijk gewend aan het licht, maar rust vinden ze op geen enkel moment: zoveel is er te zien. In ‘Maison Guermont’, zoals de kunstenares haar kunstwerk-appartement noemt, is alles perfect op maat ontworpen en gemaakt, van de piramidevormige douchestang, de madeleine-handgrepen, het plafond in Parijs hemelsblauw, de schakelaars, het gefilterde water en een dressing voor elk seizoen. Zelfs de lucht die je inademt, is hier kunst.

Guermonts appartement is een extravagant universum, maar oogt ook grappig en poëtisch. Een wereld waarin je je nooit kunt vervelen. Net zoals in de Engelse arts-and-craftstraditie van eind negentiende eeuw is elk element met de hand ontworpen: van de keramiek over de wandtapijten tot de meubelen. Noem het gerust een 21^ste-eeuws totaalkunstwerk, want terwijl we het gewoon zijn om naar kunst te kijken zonder die aan te raken, moedigt Guermont ons net aan om fysiek contact te hebben met haar werken. Haar polysensorieel beton vind je in verscheidene kamers, en afhankelijk van de manier waarop je het beton streelt, produceert het een ander licht en een ander geluid – heel bijzonder.

Waar ze haar liefde voor ‘geanimeerde materie’ vond? ‘In 2007 kreeg ik een synesthesie (een perceptuele ervaring waarbij iemand zintuiglijke indrukken combineert of vermengt, n.v.d.r.) nadat ik in Genève heel licht tegen een betonnen muur had gestoten. Zo kwam ik op het idee om dat materiaal te transformeren in gevoelige stukken die reageren op aanraking, afhankelijk van ons magnetisch veld.’

‘Ik wilde geen machine maken om in te leven’, vertelt Guer­mont. ‘Ik wil laten zien hoe kunst gesublimeerd kan worden in ons dagelijks leven.’ Om die waanzinnige uitdaging tot een goed einde te brengen, deed de kunstenares-ingenieur een beroep op de beste artisans in Frankrijk. Zoals wandtapijten uit Aubusson en zijde uit Lyon. ‘Financiële steun heb ik niet gekregen, maar ik kon wel rekenen op hulp tijdens het productieproces’, vertelt ze. ‘Dat is zo mooi: dat de drijvende kracht achter dit project geen geld is, maar plezier. Het plezier om samen te werken met een kunstenaar of om bij te dragen aan een kunstwerk.’

Het avontuur bestond er voor haar in om in elk domein de beste specialisten van Frankrijk te vinden. ‘Ik wilde immers lokaal en op een ecologisch verantwoorde manier te werk gaan, en spaarzaam omgaan met de hulpbronnen.’

Elk object in Maison Guermont werd in acht genummerde exemplaren gemaakt en gecertificeerd als origineel kunstwerk. Die stukken zijn te koop bij de kunstenaar.

Maison Guermont wordt de privéwoning van Guermont, maar voorlopig geeft ze de kans aan het grote publiek om het gesamtkunstwerk te verkennen. Tot eind dit jaar zijn er geleide bezoeken, iedere eerste dinsdag van de maand of volgens afspraak. Daarna neemt Guermont definitief haar intrek in het appartement. Ze leidt de bezoekers persoonlijk rond, en noemt dat een ‘meeslepende ervaring van ongeveer twee uur’.

‘Voor wie het kunstwerk langer wil ervaren en er méér voeling mee wil krijgen, denk ik eraan om mensen uit te nodigen om hier te overnachten. Trouwens, waarom zou ik hier geen creatievelingen verwelkomen, zodat ze kunnen brainstormen in mijn kunstwerk, dat toch zeer stimulerend is voor de geest?’

De Franse ex-minister Elisabeth Moreno is intussen al op bezoek gekomen, net zoals architect en historicus Louis Cohen (die begin augustus overleed). Ook Chris Dercon, directeur van de Fondation Cartier pour l’Art Contemporain, raakte onder de indruk: ‘Veel huizen zijn uniek, zoals dat van Carlo Mollino, Giò Ponti of Thomas Schütte. Maar wat hier telt, is wat er zich tússen de ruimtes bevindt.’ Om maar te zeggen: een ommetje bij ‘Miss Beton’ maakt van je volgende citytrip Parijs een hypersensoriële trip.