Neem een leeg soepblik, wat oud brood of enkele verschrompelde mandarijntjes. Schik er artistiek twee bloemen op en plaats op een prominente plaats. Ziedaar freakebana, een excentrieke manier van bloemschikken wars van traditionele schoonheid.
Het begon allemaal met een zoete aardappel waar iemand twee lavendeltakjes in had geprikt. Die 'iemand' was naar alle waarschijnlijkheid Laila Gohar, een creatieve chef-kok uit New York. Het was namelijk aan haar keukentafel dat Stella Bugbee het tafereel opmerkte. Bugbee is dan weer de hoofdredactrice van The Cut, de lifestyleredactie van New York Magazine. En Bugbee voelde ongeveer een jaar geleden dat er iets gaande was met vreemde stillevens.
'In allerhande winkels en restaurants kwam ik ze tegen: bloemstukjes die als het ware door een buitenaards wezen gemaakt leken te zijn', vertelt Bugbee. 'Bovendien zag ik dat soort creaties voortdurend opduiken in mijn Instagram-feed. Ik stuurde een berichtje naar een van mijn collega's bij The Cut met de vraag of zij ook iets 'fucked up' had gemerkt met al die bloemcreaties tegenwoordig. Meteen kreeg ik een antwoord terug: de cover van het allereerste nummer van Broccoli Magazine. Daarop stond een ikebana-achtig bloemstukje, gemaakt van cannabisbladeren. Op dat moment kwam de term freakebana in me op', aldus Bugbee.
Prik gerust bloemen in een tennisbal of plak ze met opzichtige tape vast aan een vaas. Alsof het bedacht lijkt in een dronken bui.
Dat Amerikaanse Broccoli Magazine, gemaakt voor en door vrouwen die van cannabis houden, werd zelfs in ons land opgemerkt. Meer bepaald door de foodstylist Erik Vernieuwe en de fotograaf Kris De Smedt, die onder de noemer Burp samenwerken aan fotoshoots voor magazines en reclamecampagnes. 'Wij hadden deze vorm van bloemschikken opgemerkt in Broccoli en dat inspireerde ons meteen om het zelf ook te proberen.
Voor een fotoshoot over recepten met tequila prikten we bloemen in tennisballen en cakes en plakten we een bloem met opzichtige tape vast aan een vaas. Dat paste allemaal wel bij het thema, want het leek alsof dit allemaal in een dronken bui was bedacht', aldus Vernieuwe. 'Wij houden sowieso van de poëzie van het banale, van de schoonheid in lelijke dingen. Bij freakebana proberen we wel die balans, die essentieel is bij ikebana, ook te behouden.' Een nieuw visitekaartje is het echter niet voor Burp. 'Het was een tof intermezzo, maar het is niet zo dat we ons nu in freakebana gaan specialiseren.'
Tienduizend volgers
Voor Bugbee was haar artikel over freakebana dan weer wel een aanleiding om zich nog verder in de materie te verdiepen. 'Zodra ik het fenomeen een naam had gegeven, was het plots heel erg echt en kon ik het maar moeilijk loslaten. Ik besloot een Instagram-account aan freakebana te wijden (@freakebana) en in enkele weken tijd had ik ruim tienduizend volgers.'
Bugbee stelt zelf af en toe een stilleven samen, maar het gros van haar Instagram-foto's krijgt ze doorgestuurd van fans over de hele wereld. 'Het is intussen een netwerk van allemaal sympathieke mensen die ervan houden om bloemen en andere rommel op een niet-conventionele manier te etaleren.'
De regels van freakebana? Die zijn heel duidelijk: er zijn geen regels.
Hattie Molloy, een bloemenkunstenares uit Australië, doet bijvoorbeeld iets vreemds met zuilen en verschrompelde pompoenen. Emma Weaver uit Londen prikt vier bloemen in kleurrijk steekschuim. De in Barcelona zeer befaamde artieste Carolina Spencer maakt bizarre opstellingen met vazen, fruit en bloemen. Allemaal zijn ze met freakebana bezig, alleen doen ze het pas sinds kort onder die noemer. Een noemer die Bugbee bedacht en die ze testte door twee lege druiventakjes in een glas water te plaatsen met de hashtag #freakebana. 'Een hit op Instagram', zegt ze trots.
Zilveren blik
In ons land staan de bloemenkunstenaars nog niet meteen te springen om met freakebana aan de slag te gaan. 'Al kan ik de stijl zeker appreciëren', zegt Mark Colle, Belgiës meest innovatieve bloemenkunstenaar. 'Ik sta meestal wantrouwig tegenover Instagram-accounts die op het eerste gezicht alleen stuks creëren in dienst van sociale media.' Een terechte bedenking. Zou freakebana ook bestaan zónder Instagram? 'Ik vermoed het wel', reageert Bugbee, 'alleen zouden minder mensen het kennen en er dus ook minder snel mee experimenteren.'
Voor wie het al voelt kriebelen om vreemde composities te maken, de regels van freakebana zijn heel duidelijk: er zijn geen regels. 'De grootste kracht van freakebana is dat echt iedereen het kan maken. Met eender welke materialen. Het is meer een kwestie van styling dan van echt bloemschikken', legt Bugbee uit.
Soms ziet het resultaat er meer trashy uit dan het in werkelijkheid is. Met fotograaf Bobby Doherty stapelde Bugbee een doerianvrucht met een plastic netje in een blik. Alleen was dat blik geen overschotje van de soep van de vorige avond, maar een volledig zilveren versie gemaakt door Tiffany & Co.
'Het belangrijkste ingrediënt van freakebana is de bereidheid om alle conventionele ideeën over schoonheid overboord te gooien', stelt Bugbee. Is het dan toeval dat deze trend samen opduikt met een duidelijke 'ugly trend' in de mode, denk maar aan de 'niet zo conventioneel mooie' sneakers die Balenciaga vorig seizoen lanceerde? 'Nee, natuurlijk is dat geen toeval', reageert Bugbee. 'Die nieuwe vorm van esthetiek overspant tal van domeinen, niet alleen de mode. Al is ugly natuurlijk een lastig woord.
Uiteraard vind ik de bloemstukjes niet lelijk. Ze zijn misschien kunstzinnig imperfect, opzettelijk op het randje van de goede smaak. Maar net dat maakt ze zo interessant. Zeker in tijden waarin we via sociale media overspoeld worden door allerhande 'écht mooie' dingen. Dat maakt freakebana zo verfrissend.'
Soms gaan mode en freakebana ook letterlijk hand in hand. Op de modeshow van de Mexicaanse modeontwerper Victor Barragán in New York liepen modellen over de catwalk met een freakebana in de handen, een aardewerken pot met daarin enkele groene stengels. Alsof het de nieuwe it-bag betrof.
Voor de foto
Volgens de populaire Amerikaanse blog Man Repeller is de catwalk de volgende stap voor bloemen. De auteurs zien immers al een opvolger opduiken voor freakebana: 'human freakebana', waarbij je dus je eigen lichaam als basis gebruikt voor een bloemstuk.
De journaliste Harling Ross zag het al in de zomercampagne voor Zara en is helemaal overtuigd sinds ze de najaarsshoot van het modelabel Rodarte onder ogen kreeg: bloemen in het haar, rond de polsen, op schouders, in schoenen en op paraplu's. 'Dat is geen nieuw fenomeen natuurlijk, in Hawaï en Rusland bestaat er een traditie om bloemen op het lichaam te dragen', aldus Ross.
'Toen ik het zelf uitprobeerde, werd het me duidelijk. Human freakebana heeft niets met functionaliteit te maken. Het gaat alleen om de verrassende foto achteraf.' Lang leve Instagram.