De grootste kunstwerken ter wereld bevinden zich niet in het Louvre, niet in de Hermitage en ook niet in het MoMA. Welkom in de Tunnelbana, de metro van Stockholm.
37 Zweedse kroon, omgerekend 3,5 euro: zoveel kost een ticket voor het grootste kunstmuseum ter wereld. De Tunnelbana, het metronetwerk onder de Zweedse hoofdstad Stockholm, is maar liefst 110 kilometer lang. Van de honderd metrostations werden er 94 verfraaid met gigantische schilderijen, kunstinstallaties, mozaïeken en beeldhouwwerken van in totaal 150 verschillende kunstenaars.
‘Ik fotografeerde al de metro van München, Parijs en Londen, net als de nieuwe metro van Hamburg. Maar niets kan tippen aan de artistieke verscheidenheid en het kleurenpalet in de ondergrondse van Stockholm’, vertelt David Altrath, een 24-jarige fotograaf die afkomstig is uit het Duitse Ruhrgebied.
‘Het idee voor deze reeks is ontstaan tijdens een reis naar Lapland, waarbij ik een tussenstop maakte in Zweden. De Tunnelbana is onder fotografen tamelijk bekend, en ik wilde de grootste kunstgalerie ter wereld met mijn eigen ogen zien. Ik heb me laten meeslepen door mijn nieuwsgierigheid en heb er nog geen seconde spijt van gehad.’
Niet zomaar graffiti
Met zijn fototoestel in de hand trok Altrath in de nachtelijke uren op verkenning, kwestie van zo weinig mogelijk pendelaars tegen te komen. ‘Twee nachten lang maakte ik beelden in twaalf stations. Stockholm is een van de properste metronetten die ik ken. De kunstwerken zijn niet beschadigd of met graffiti beklad. De Zweden hebben duidelijk respect voor hun kunst en zijn er trots op.’
Het kunst-in-de-metroproject werd in 1957 uit de grond gestampt door twee Zweedse topkunstenaars: Vera Nilsson en Siri Derkert wilden dat hedendaagse kunst ook door het grote publiek gezien kon worden. Nilsson pakte het station T-Centralen aan, het belangrijkste van de hoofdstad. Sindsdien hebben meer dan 150 kunstenaars zich bij het initiatief aangesloten.
De artiesten moeten slechts met twee dingen rekening houden: hun werk moet de tand des tijds kunnen doorstaan en zo gemaakt zijn dat het gemakkelijk gereinigd of gerestaureerd kan worden. Dat is aardig gelukt: volgens Storstockholms Lokaltrafik, de metro-uitbater, maakt kunst van de metrotunnels een mooiere plek en geeft ze elk station een eigen identiteit. De reizigers kunnen zich bovendien gemakkelijker oriënteren, terwijl ook het vandalisme nauwelijks kansen krijgt.
Underground art
In het station T-Centralen (blauwe lijn) zijn de muren prachtig afgewerkt met tegels en blauwe fresco’s. Op dezelfde lijn ziet het station Kungsträdgården, aan de kant van Arsenalsgatan, er dan weer uit als een archeologische site. Het felrode plafond van het station Solna Centrum doet volgens sommigen wat aan een hellekrocht denken. Op de groene lijn kunnen we in Thorildsplan ‘Super Mario’-tegels bewonderen.
Het enige waar u rekening mee moet houden: een vervoerbewijs voor de Tunnelbana is slechts 75 minuten geldig. Wellicht net niet voldoende om alle werken in de grootste kunstgalerie ter wereld te bewonderen.
Elke zomer, van 2 juni tot 30 augustus, zijn er op dinsdag, donderdag en zaterdag gratis Engelstalige rondleidingen. Vertrekpunt: SL-kantoor, station T-Centralen.
