Saint-Paul-de-Vence heeft er vanaf mei een must-visit bij. Het kunstenaarskoppel Arik Levy en Zoé Ouvrier stellen hun paradijselijke domein van 12.000 m² volgens afspraak open: een droom voor tuin- en kunstliefhebbers. Sabato ging al eens kijken. ‘We verstikten in Parijs.’
‘Stel je voor dat je van Henry Moore persoonlijk een tour zou krijgen in zijn beeldentuin. Of van Barbara Hepworth in Cornwall. Dat zou toch onvergetelijk zijn? Wel, dat gevoel willen we onze bezoekers hier meegeven’, zegt Arik Levy. Niet dat de Israëlische kunstenaar-designer zichzelf plots met die wereldberoemde Britse beeldhouwers vergelijkt. Maar we snappen zijn punt wel. Een rondleiding krijgen van de kunstenaar himself in zijn atelierwoning plus tuin in Saint-Paul-de-Vence: dat is memorabeler dan van een ingehuurd studentje.
In de 20ste eeuw hebben talloze beroemde kunstenaars in Saint-Paul-de-Vence gewoond, verbleven of hun sporen nagelaten. Maar Picasso, Matisse, Braque of Chagall kun je er niet meer tegen het lijf lopen. Arik Levy en Zoé Ouvrier wel. Levy is bekend om zijn sculpturale ‘totems’ en kristalloïde beelden, ergens tussen mens en natuur, tussen technologie en emotie. Ouvriers werk is delicater. Zij exposeert wereldwijd met haar figuratieve houtgravures en schilderijen, geïnspireerd op de natuur. Wie hen aan het werk wil zien, kan vanaf mei hun atelierwoning en beeldentuin van 12.000 m² volgens afspraak bezoeken. Maar een ‘walk in the park’ wordt dat niet. ‘We kunnen hier echt geen honderden mensen ontvangen, dus we laten niet iedereen binnen die ons mailt’, waarschuwt Levy. ‘We zullen ook niet dagelijks open zijn, want we werken nog en verzorgen zelf de rondleidingen. Vrij rondlopen op ons domein is ook niet de bedoeling; dat mag alleen de kat. En je boterhammen opeten in de tuin ook niet, zoals ik soms mensen in de Fondation Maeght zie doen. We willen dat dit een knus, geheim plekje blijft.’
Gezellige ballerina
Drie jaar wonen Levy en Ouvrier nu in het voormalige huis van Sylvie Guillem. Als Franse sterdanseres van de Opera van Parijs en het Royal Ballet in Londen werkte ze nog met Maurice Béjart en Roedolf Noerejev. ‘Op YouTube vind je nog filmpjes van 25 jaar geleden, waar je haar ziet dansen in onze tuin’, zegt Levy. ‘Zij en haar man, een fotograaf, hebben hier al die bomen aangeplant. Ze hebben er een paradijsje van gemaakt. Daarom wou Sylvie het alleen verkopen aan iemand die er feeling voor had.’
‘Toen we hier binnenstapten, wisten Zoé en ik al na twee minuten dat dit onze plek zou worden. Ook al konden we het eerst niet betalen.’Arik Levy
Levy kent de danswereld maar al te goed. Behalve productdesigner, docent en kunstenaar is hij ook decorontwerper voor dansvoorstellingen. Hij werkte onder meer in het Grand Théâtre van Genève, het Fins Nationaal Ballet en zelfs het Nederlands Dans Theater in Den Haag. ‘Het is daar dat ik het woordje ‘gezellig’ heb geleerd’, lacht hij. ‘Onvertaalbaar is dat. Met het Engelse ‘cosy’ komt het niet overeen. En in het Frans zie ik ook geen equivalent. Misschien omdat Fransen niet zo gezellig zijn?’
‘Gezellig’ is het alleszins wel ten huize Levy en Ouvrier. Her en der zien we designobjecten, die Levy de voorbije decennia ontwierp voor Vitra, Desalto, Emu en Molteni. Zijn surfplank staat relaxed in een hoek van de woonkamer. En in de dubbelhoge studio – met verende dansvloer uit Guillems tijd – waait de Provençaalse rust langs de boogramen binnen. Aan niets voel je nog dat dit koppel 27 jaar in het jachtige Parijs heeft gewoond. ‘We hoorden daar zo vaak mensen zeggen: “On revient du Sud” of “On part au Sud”. Iedereen leek altijd onderweg óf terug uit het zuiden. Dan kun je er evengoed permanent wonen, niet? Toch zijn we maar heel toevallig op dit huis gestoten, toen we op de terugweg van Monaco even in Saint-Paul-de-Vence stopten. Ik ben ervan overtuigd: wij hebben dit huis niet gevonden, het heeft ons gevonden’, zegt Levy. ‘Toen we hier binnenstapten, wisten Zoé en ik al na twee minuten dat dit onze plek zou worden. Ook al konden we het eerst niet betalen. Ons huis met minibinnenplaats in Parijs waren we op slag vergeten.’
Volle agenda
‘Vroeger zat het hier vol gepensioneerden die naar de Côte d’Azur kwamen om uit te rusten. Nu hebben internationale toeristen hier een volgestouwde agenda. Elke dag willen ze een andere kunstplek bezoeken.’Arik Levy
Enkele maanden na hun verhuizing brak de pandemie uit. Ongevaccineerd waren ze plots opgesloten in hun nieuwe droomstek in Zuid-Frankrijk. Al was dat met 500 bomen, een olijfgaard, een groentetuin en bijenkasten beslist geen straf. ‘Het voelde als een privilege om hier in lockdown te gaan. De timing was ideaal voor ons. Met volle teugen genoten we van de energie en vruchten uit onze tuin. Elke dag konden we iets anders eten. We evolueerden hier stilaan van stadsmensen tot holbewoners. Niets of niemand kenden we hier bij aankomst. Maar intussen hebben we door dat dit echt een internationale hub is. Het artistieke landschap tussen Monaco en Marseille is zo drastisch veranderd het jongste decennium. Je hebt het Mucem in Marseille en de Fondation Luma in Arles natuurlijk. Maar er is ook de Fondation Carmignac, het Domaine du Muy, Château La Coste, de Foundation Bernar Venet, de Fondation Maeght en de Fondation CAB. Vroeger zat het hier vol gepensioneerden die naar de Côte d’Azur kwamen om uit te rusten. Nu hebben internationale toeristen hier een volgestouwde agenda. Elke dag willen ze een andere kunstplek bezoeken.’
Auto van 500.000 euro
Je merkt het aan het werk van Georges Braque, Jean Cocteau, Pablo Picasso of Marc Chagall: het Provençaalse klimaat en de natuur rond Saint-Paul-de-Vence beïnvloedden hun werk danig. En dat is bij Arik Levy en Zoé Ouvrier niet anders. ‘Het licht is hier magisch. De mediterrane geuren doen me zelfs denken aan mijn jeugd in Tel Aviv. De kracht van de natuur is hier alomtegenwoordig. Zeilen of skiën kan hier allebei op 20 minuten’, zegt hij. ‘Door hier te werken is mijn schaal veranderd. Als ik in Parijs een beeld van vier meter hoog maakte, was dat een immens gesukkel qua productie, transport en opslag. Plaats ik datzelfde beeld hier in mijn tuin naast mijn cipressen, dan ziet het eruit als een tandenstokertje. Tien meter hoog moet het zijn!’
Op zijn materialen heeft het zuiden voorlopig weinig invloed. Levy gebruikt nog altijd vooral hout, staal, inox of brons voor zijn sculpturen. ‘Maak je iets in brons, dan krijgt het meteen eeuwigheidswaarde. Omdat het associaties oproept met de bronstijd of met archeologische vondsten uit de Griekse oudheid. Een materiaal verandert onze notie van tijd. Als ik een houten sculptuur maak, vragen mensen me vaak ‘of dat werk wel een eeuw zal meegaan’. Dan wijs ik graag naar de perfect geconserveerde Afrikaanse speer van 200 jaar oud uit mijn privécollectie. Waarna ik de bal terugkaats: ‘Denk je dat jouw auto van 500.000 euro twintig jaar zal meegaan?’
‘Ik ben ervan overtuigd: wij hebben dit huis niet gevonden, het heeft ons gevonden.’Arik Levy
Voor Ouvrier is wonen in Saint-Paul-de-Vence een retour naar haar kindertijd op het platteland. Ze groeide op in een dorpje buiten Montpellier, waar ze ‘nog met kikkers speelde in de riviertjes’. Voor Levy was de verhuizing drastischer. ‘Ik ben een stadsmens. Een man van cement. Maar na 17 jaar Parijs voelden we ons daar verstikken. Eerst huurden we een huis buiten Parijs, waar we tijdens de weekends ontsnapten aan de drukte en de pollutie. Daar beseften we dat we zo’n plek nodig hadden. In Saint-Paul-de-Vence kan ik voor het eerst leven tussen mijn eigen werken. Ik begrijp mezelf en mijn werk hier beter. Ik kan mijn beelden in hun natuurlijke habitat maken en plaatsen. En mensen die hier komen, kunnen zich nu ook gemakkelijker inbeelden hoe zo’n sculptuur bij hen thuis zou werken.’
In de weelderige tuin gaan zijn technopoëtische sculpturen een expliciete relatie aan met het landschap en de natuur. De beelden in cortenstaal hebben een eigen ‘huid’ en lijken in zichzelf gekeerd. Terwijl de glossy totems in spiegelinox net heel extravert overkomen. ‘Ze zijn opvallend, maar vallen ook samen met hun omgeving door de reflectie. Ze hebben daardoor iets kinetisch: ze zien er elke seconde anders uit. Als een magneet zuigen ze je binnen in een andere wereld’, zegt Levy.
De sculptuur in cortenstaal naast het zwembad is een speciaal geval. En niet alleen omdat het beeld op een explosie van kristallen lijkt. Maar vooral omdat het de kleinere versie blijkt van ‘RockGrowth Hermitage’: een beeld van 20 meter hoog en 140 ton zwaar dat deze zomer tegenover de Hermitage in Moskou zou moeten komen. Eigenlijk moest het twee jaar geleden al geïnstalleerd zijn, maar toen stak de pandemie er een stokje voor. En nu is er het conflict met Oekraïne dat tot vertraging leidt. Toch is Levy - vreemd genoeg - niet van plan om dat project te cancelen. ‘Waarom zou ik? Ik heb Russische, Oekraïense, Palestijnse én Amerikaanse vrienden. Los van de politieke context zijn dat gewoon allemaal mensen die ik graag zie. Zelf kom ik uit Israël. In mijn korte leven heb ik al drie oorlogen meegemaakt. Maar ik ben geen politicus. En ik wil met mijn kunst ook geen politieke uitspraken doen. Kunst zie ik als een bruggenbouwer. Iets wat verder gaat dan de politieke beslissingen van dit moment.’
