Sommigen vinden dat het Amerikaans lijkt. Of Japans, Canadees of Zweeds, door al dat hout. Anderen vergelijken het huis van ondernemer Nico R. met een chalet in de Alpen.
Zijn vijftigste verjaardag wilde Nico R. graag in zijn nieuwe huis vieren. Moest lukken, want al op zijn 48ste begon hij aan zijn grote verbouwproject in de Mechelse rand. Helaas, de coronacrisis, een complexe werf én vertragingen met aannemers stelden dat feestje met twee jaar uit. Niet dat de ondernemer intussen stilzat. Hij stapte uit het familiebedrijf en wilde aanvankelijk een onderneming oprichten die mooie oude villa’s opkoopt om ze op te delen in twee- of driewoonsten. ‘Maar uiteindelijk heb ik me gelanceerd in de sector van de suikervervangers’, zegt hij. Zijn bedrijf produceert een suikervervanger die eerst Amerika en het Midden-Oosten veroverde, maar nu ook in België steeds bekender wordt. ‘Van een concern met een paar duizend mensen naar een start-up met zeven personeelsleden: het is voor mij een compleet andere realiteit’, zegt hij.
Zijn nieuwe woning is een al even radicaal ‘changement de décor’. ‘Ik woonde 25 jaar in Londerzeel. Ons huis lag dicht bij een drukke baan, veel mensen keken ongegeneerd binnen. We misten privacy, dus zochten we een rustiger plek om te wonen’, zegt hij. ‘Een vriend gaf me de gouden tip over een afgelegen perceel met een huis waarin niemand woonde. De buurman had het indertijd gekocht om zeker te zijn dat hij geen dichte buren zou hebben. Het terrein paalt aan een stukje natuur waarop nooit zal worden gebouwd. Rust was dus verzekerd. Aan ons wilde die buurman – die intussen zelf is verhuisd – de woning gelukkig wél verkopen. Uiteindelijk hebben we de prijs van de bouwgrond betaald, want veel kon je niet doen met dat huis, behalve grondig verbouwen.’
Beperkte speelruimte
Grondig is een understatement. Waar nu de leisure room is, was vroeger een groot binnenzwembad. De voormalige garage is thuiskantoor geworden. En de vroegere paardenstal is nu de schuur waar de eigenaar aan motoren kan sleutelen. ‘Om de woning niet te massief te maken, ontwierpen we geen huis met een enorm overstekend zadeldak. We speelden liever met verspringende daken, goten en luifels, die de verschillende vleugels van de woning en schuur met elkaar verbinden’, zegt architect Basile Graux.
Volgens de stedenbouwkundige regels moest de verbouwde woning binnen dezelfde footprint en omtrek blijven als het originele huis. Niet bepaald een cadeau, zo’n beperking, en zeker niet op een terrein met zoveel mogelijkheden. Het Gentse bureau Graux & Baeyens zag dat gelukkig niet als een blok aan hun verbouwbeen. ‘Beperkingen triggeren creativiteit. Inderdaad, de speelruimte was beperkt. Maar we houden van zulke parameters. Ze zijn altijd het startpunt van ons ontwerpproces. Niks is moeilijker dan een ideaal perceel met een perfecte oriëntatie.’
Overtuigend fake
Duidelijke desiderata hadden de eigenaars alleszins. ‘Een daarvan was een gevel in hout en brute steen, zoals je die soms ziet in Noord-Amerikaanse plattelandswoningen’, zeggen ze. Maar een pastiche van een Amerikaanse prairiewoning à la Frank Lloyd Wright: dat zagen Basile Graux en Koen Baeyens dan weer niet zitten. ‘Dat archetype kopiëren in een Belgische verbouwing heeft volgens ons geen zin. Spontaan zouden we nooit zo’n gevelafwerking hebben voorgesteld. Maar de specifieke vraag van de eigenaars lokte ons uit ons kot. Als je een goeie Italiaanse chef vraagt om te experimenteren met mousses en schuimpjes, dan is hij ook geprikkeld om ermee aan de slag te gaan’, zegt Graux.
Bouwen met massieve brute stenen was hier geen optie, omdat je dan extreem dikke muren krijgt. Uiteindelijk vonden de architecten in Nederland steenstrips met dezelfde brute uitstraling én een vlakke achterkant. ‘De buitenmuren bestaan hier uit een laag isolerende crepi, waartegen die steenstrips zijn verlijmd. Normaal werkten we met ons kantoor altijd met ‘echte’ materialen. Maar dit resultaat is heel overtuigend. Het ziet er niet fake uit.’
‘Wanneer mensen hier komen, zeggen sommigen dat ons huis inderdaad Amerikaans lijkt. Of Japans, Canadees of Zweeds, door al dat hout. Anderen vergelijken het met een chalet in de Alpen. Mensen kunnen er echt geen stijl op plakken’, zegt de eigenaar. ‘Wel, dat vind ik een compliment’, zegt Graux. ‘Het betekent dat we iets origineels hebben neergezet.’
Geen Glass House
De opdrachtgevers ontdekten het werk van Graux & Baeyens dankzij een reportage in Sabato over een radicaal verbouwde hoeve. Het bleek een match. ‘Ze kwamen wel af met ideeën waar we initieel de wenkbrauwen bij fronsten. Vensterbanken en gekadreerde zichten, in plaats van een glasgevel bijvoorbeeld,’ zeggen de bewoners.
Die wilden inderdaad graag een ‘Glass House’. Dat kon in theorie perfect op zo’n afgelegen terrein zonder inkijk. Maar Graux & Baeyens zagen dat – opnieuw – anders. ‘De vraag is: hoe kun je hier het best de uitzichten capteren, maar toch een ‘plekgevoel’ creëren? Hoe verenig je geborgenheid met die overweldigende natuur rondom? We wilden een balans vinden tussen intimiteit en openheid. Het landschap kadreren we heel gericht, zodat je van verschillende panorama’s kunt genieten. Soms beperken we het uitzicht bewust, om het spannend te houden. De zichtassen en ramen doen je niet alleen naar de omgeving kijken, maar ook naar je eigen woning.’
Dat ‘plekgevoel’ creëerden de architecten op verschillende manieren. Maar de treden, sokkels en drempels in beton zijn misschien wel de opvallendste. ‘Dat beton is bewust niet superglad, maar ook niet bruut bekist. Het heeft kleine onregelmatigheden, waardoor het bijna op travertijn lijkt’, zegt Graux. ‘Als je een betonnen drempel over gaat, treed je letterlijk binnen in een nieuwe zone.’
Dat drempeleffect is het sterkst in de glazen hall. Rechts stap je de aparte leisureruimte in, met daarin een ‘home bar’, een De Sede-sofa, een pooltafel, wijnkoeling, sauna en fitness. Links is er een betonnen trede naar de zithoek met de enorme haard en een sculpturale spiraaltrap: een dubbelhoge ruimte met een asymmetrisch dak, waar de verticaliteit het horizontale landschap compleet anders doet beleven.
Wat je ook niet meteen zou verwachten in zo’n hedendaagse woning zijn de donkere kleuren. Maar het werkt wonderwel. De clair-obscurcontrasten zijn hier een heel doeltreffende manier om intimiteit en dramatiek te creëren, zeker in combinatie met de verlichting van PSLab. ‘De donkere leisteentegels in de keuken hebben we extra laten behandelen om ze nóg zwarter te maken’, zegt Graux. ‘Het idee voor die vloer haalde ik in een boekje van de Nederlandse architect Jen Alkema dat ik als student al had. Simpel was het niet om die leisteenvloer te plaatsen. De tegels zijn enorm zwaar. En ze moesten perfect uitgelijnd zijn op de naden van het parket en de betonnen balken. Dat soort details tekenen we altijd met de bedoeling om rust en balans te creëren binnen een project. Er is hier weinig aan het toeval overgelaten. We improviseren niet graag op de werf.’
