Grotbewoner 2.0 | Kijk binnen in deze woongrot in Italië

Het stenen plafond, dat zich in een ongelijke halve boog over de ruimte uitstrekt, is wit geschilderd. Achteraan buigt het af naar een natuurlijke opening waarlangs diffuus zonlicht binnenvalt en die is afgesloten met een glazen wand. Twee muren meanderen in onregelmatige bochten langs de zijkanten van de ruimte: in een van die muren is een loungebank ingebouwd, aan de andere kant zit een open haard waarvan de binnenkant met lichtroze, grijze baksteen een zachte toets in het interieur brengt. Eromheen, in wat aanvoelt als een halfronde omarming, ligt een verzonken zitruimte.

De open keuken in het midden van de grot heeft de vorm van een hoefijzer, en het aanrecht is bekleed met hetzelfde cementkleurige terrazzo als de vloer. Het geeft een subtiel, aangenaam gevoel onder je voeten, iets wat samen met de muren en het plafond neigt naar rauwe ruwheid: je staat in het midden van de ruimte en kunt het interieur op geen enkele rechte hoek betrappen.

De bedoeling van een vakantiewoning is dat je je er kunt onttrekken aan de dagelijkse beslommeringen. Verder van het drukke leven van een designer in de 21^ste eeuw zul je niet raken dan in deze grot, diep in een klif die in het Vroeg-Pleistoceen werd gevormd. Maar de grot van Amfi­theatrof oogt wel heel hedendaags, en ademt in ieder hoekje haar persoonlijkheid.

In al die jaren die ze nodig had voor de restauratie trainde ze haar oog voor vorm en verhouding, en gebruikte het voor iedere centimeter in de ruimte van 150 vierkante meter. Ze maakte de oppervlakten zachter, bracht structuur aan, en probeerde rust te brengen met de juiste kleuren.

Vergelijk het gerust met een oordeelkundig geslepen dia­mant, of de soms onthutsende juwelen die Amfitheatrof zelf ontwerpt: minimalistische ingrepen zetten het elementaire karakter van wat ze aanraakt kracht bij. ‘Ik heb al bij al niet zoveel gedaan om de ruimte in te richten’, zegt ze. ‘Omdat het niet echt nodig was.’

Amfitheatrof dacht wellicht niet in de eerste plaats aan een grot als vakantiehuis. Maar Ventotene stond wel altijd op haar lijstje van ideale locaties. Hier was het immers dat ze als kind en tiener de zomers doorbracht.

Haar jeugdjaren waren synoniem met rondzwerven: haar moeder is Italiaanse, haar Amerikaanse vader werkte afwisselend in Japan, Rusland, Rome en Londen voor Time Magazine. Maar in de zomer kwam het hele gezin naar hier, en Amfitheatrof speelde er samen met haar neven en nichten. Vandaag staan die neven en nichten aan het hoofd van Agave e Ginestra, een charmant hotel onder de voortuin van Amfitheatrof.

‘Vroeger was er geen hotel’, vertelt ze. ‘Jarenlang was daar een soort kampeerplaats voor hippies. Toen ik later in het buitenland woonde en werkte, kwam ik hier een hele tijd niet meer. Tot pakweg tien jaar geleden. Toen keerde ik terug met mijn man (de Amerikaanse topmanager Ben Curwin, n.v.d.r.). We zagen die rots en raakten er meteen door geobsedeerd.’

Het pad van ‘liefde op het eerste gezicht voor een grot’ naar een leefbare ruimte was er een vol technische hindernissen. ‘We moesten de ruimte eerst geologisch geschikt maken voor we aan de echte werken konden beginnen’, vertelt Amfitheatrof. ‘Daar boven moesten we grote werken uitvoeren’, en ze wijst naar de witgekalkte stenen boven ons. ‘Maar omdat het hele eiland als Europees erfgoed beschermd is, konden we geen zware aanpassingen doen.’

Om het moeilijke project in goede banen te leiden, schakelde Amfitheatrof Francesca Capitani en Marco Lanzetta in, van het Romeinse architectenbureau LaCap. ‘Zij hadden al een paar huizen op Ponza gebouwd, het bekendste van de Pontijnse eilanden, maar nog nooit een grot. Ze begrepen wel meteen wat ik wilde: een ruime ingang en heel weinig materialen.’

Capitani en Lanzetta moesten de klus niet alleen klaren. Ook bouwkundig ingenieur Francesco Mancini en een tweede architect, Monica Fasano, werkten mee. Die laatste bekommerde zich om de vergunningen, niet zelden het moeilijkste aspect voor een restauratieproject in Italië. ‘Omdat ik in een meer Angelsaksische cultuur opgroeide, wilde ik dat alles volgens het boekje gebeurde’, lacht Amfitheatrof.

Maar het echte genie achter het project, zo zegt ze, was de aannemer die ze inschakelde: Giulio Sensi, bijgenaamd Il Professore. Met een soort ontroerende koppigheid voerde hij alle ideeën millimeterprecies uit, en nam daarvoor zelfs een paar maanden lang zijn intrek op de werf.

De eerste twee jaar gingen helemaal op aan de installatie van stalen H-balken en structurele netten. ‘We boorden gaten in de rots als was het een grote bol kaas, om die ondersteunende constructie aan te brengen.’ Daarna kwam er een geavanceerd systeem om te verwarmen, koelen en ventileren. Het natuurlijke gat in het plafond werd een dakraam, met op maat gemaakte elektronische raampanelen en gordijnen om te verduisteren.

Het gebeurde allemaal terwijl Amfitheatrof in New York en Connecticut woonde, of ergens onderweg voor het werk – behalve Louis Vuitton, waarvoor ze geregeld naar Parijs pendelt, lanceerde ze vorig jaar ook Pauer, een uniseks armbandlijn in goud en zilver. Tijdens de pandemiejaren volgde ze haar project op via WhatsApp.

Zo was het een hele uitdaging om de nodige materialen en andere machines op het eiland te krijgen, zelfs vanuit Rome. Meer dan eens had Amfitheatrof een ‘waar ben ik in godsnaam mee begonnen’-momentje. Maar het resultaat mag er zijn: een pand dat stevig gebouwd is, warm in de winter en koel in de zomer, en zonder ook maar enig vochtprobleem – opmerkelijk voor een grotwoning.

De grot van Amfitheatrof is een magische plek. De drie slaapkamers zijn eigenlijk nissen in de rotswand, elk met een verhoogd slaapplatform. De bedden zijn opgemaakt met linnengoed van Tessitura Calabrese, uit Puglia, en op maat gemaakte kasjmierdekens van het Italiaanse luxemerk Loro Piana.

De twee kleinere slaapkamers zijn voor de kinderen, Niko en Stella May. De grote slaapkamer bevindt zich achter de keuken. De ingebouwde kasten zijn van Tree, een houtbewerker uit Rome. Op de helderwitte kasten en kastdeuren staat een wit-op-wit cirkelpatroon dat Amfitheatrof zelf heeft ontworpen en aangebracht met een hoogglanzend lak. ‘Soms is het bijna onzichtbaar’, zegt ze. ‘Maar ook soms uitgesproken, afhankelijk van het licht.’

Bijna direct onder het dakraam bevindt zich de vrijstaande badkamer, waarvan de muren maar tot halverwege het stenen plafond reiken. De ongelijke ronding van de badkamerwanden stopt een echo in het geluid. ‘Misschien was die badkamer wel het moeilijkste deel van het project’, zegt ze. ‘We moesten echt lang zoeken naar een manier om iets te maken dat er niet uitzag alsof we een vreemde structuur hadden toegevoegd.’

De geïntegreerde keuken heeft meer weg van een bar. ‘Alles is elektrisch, om te voldoen aan de voorschriften qua brandveiligheid’, vervolgt Amfitheatrof. ‘Ik wilde eigenlijk geen binnenkeuken. Maar iedereen overtuigde me ervan dat ik er een nodig zou hebben in de winter.’

En dan leidt ze ons naar buiten, ook daar is er een keuken tegen de ronde tuinmuur. We zien een kookplaat, barbecue, grote gootsteen, een paar koelkasten verborgen achter gordijnen van een stof uit de bootlijn van Loro Piana. Alle stoffen zijn trouwens van datzelfde merk en bestand tegen alle weer.

In de tuin is de grote, ovale betonnen eet­tafel ook bekleed met dat warme terrazzo. Op de bank erachter liggen vrolijke kussentjes, allemaal wit-blauw.

Zowel binnen als buiten is het opvallend sober ingericht, maar de mix van tijdperken, stijlen en materialen bezorgt het pand een karaktervolle uitstraling. ‘In Turijn vond ik een geweldige vrouw, Ortensia Compansa, die voor mij een paar fantastische spullen scoorde op de vintagemarkt daar’, zegt Amfitheatrof. Ze wijst naar een vloerlamp uit de jaren 70, door de Mexicaanse kunstenaar Mario Lopez Torres gemaakt van palmriet. Maar ook een set tafellampen uit 1977 van de Japanse fabrikant Yamagiwa. De vintage stoelen van rotan en bamboe in de tuin zijn creaties van Rohé Noordwolde. Amfitheatrof vond ze op de veilingsite Catawiki.

Zowel in de grot als buiten staan bijzettafeltjes van Soho Home, in een boterroomkleurige afwerking. Nog van Soho Home zijn de knusse ‘Garret’-fauteuils, de rotan hanglamp boven de keuken en een mooie, kleine koperen drankentrolley.

In de late namiddag wordt de kleine trolley naar de patio aan de voorkant gerold: een ideale plek om het werk van de Romeinse tuinarchitect Luca Catalano te bewonderen. De tuin pronkt met inheemse soorten, van steeneik tot lage dadelpalmen, bloeiende struiken en grassen. Amfitheatrof vertelt dat Catalano onlangs de opdracht kreeg om zich te ontfermen over Santo Stefano, een nóg kleiner Pontijns eiland, duidelijk zichtbaar aan de horizon en een beschermd nationaal park.

Dan vertelt Amfitheatrof over het netwerk van regen­waterputten dat de Romeinen tweeduizend jaar geleden aanlegden op Ventotene, en de erfenis van Giulia Maggiore, Julia de Oude, het enige biologische kind van keizer Augustus, die werd verbannen naar het eiland en er bleef tot haar dood. Waarna ze even de keuken prijst van Un Mare di Sapori, een restaurantje in de oude haven.

Ondertussen zinkt de zon in de roze zee. De brede ingang van de grot wil ons naar binnen lokken, om nog een laatste keer te genieten van een juweel dat net niet te veel is gepolijst om een perfecte ruwheid over te houden.

Maria Shollenbarger, 2022, “Francesca Amfitheatrof’s 21st-century cave”.
© Financial Times / ft.com. Alle rechten voorbehouden. Mediafin is verantwoordelijk voor de vertaling.
The Financial Times Limited is niet verantwoordelijk voor de nauwkeurigheid en kwaliteit van de vertaling.