Noem ze alstublieft geen tegelboeren. Deze Belgische keramiek- en tegelmakers veroveren de internationale interieurwereld met hun artistieke maatwerk. Drie familiebedrijven die ‘the extra tile’ gaan.
01 Belgisch handwerk in Londen: Boquita de Cielo
Wat? Een Londense studio, opgericht in de zomer van 2019 door de Belgen Koen Meersman en Kris Scheerlinck. Het tweemansbedrijf is gespecialiseerd in bespoke tegels, tegeltableaus en ‘murals’ in keramiek voor een high-end cliënteel. ‘Elke tegel is uniek en handgemaakt. Het hele proces doen we zelf, vanaf het kneden, het uitrollen, het aanbrengen van texturen, tot het bakken met natuurlijke glazuren, die we zelf samenstellen.’
Wie zit erachter? Meersman en Scheerlinck zijn respectievelijk interieurarchitect en architect. ‘Het grootste deel van ons volwassen leven woonden we in het buitenland. Na twaalf jaar Barcelona en één jaar New York, en verscheidene jaren terug in België, kwamen we toevallig in Londen terecht. We waren er een week op vakantie, en vonden het zo zalig dat we er wilden wonen.’
De twee verblijven nu in The Barbican, maar hun studio ligt in Walthamstow, nabij de Marches, op drie kwartier fietsen. ‘Onze passie voor tegels begon toen we nog in België woonden en oude huizen opknapten’, zegt Scheerlinck. ‘In ons laatste huis vonden we prachtige, 150 jaar oude tegels, die we helemaal schoonmaakten, restaureerden en hergebruikten. We waren zo gecharmeerd door de kwaliteit dat we luidop begonnen te dromen van een eigen studio, waar we met de hand tegels konden vervaardigen op de artisanale manier. Dat idee bleef jaren hangen, tot we besloten om cursussen te volgen in Londen en New York. Na maanden testen en proberen voelden we: hier zit iets in. We verkochten ons huis in België, huurden een atelier in Londen en kochten twee ovens en materiaal. Boquita de Cielo was geboren.’
‘We volgden cursussen in Londen en New York. Na maanden testen en proberen voelden we: hier zit iets in.’
Specialiteit? ‘Met vaste tegelcollecties werken we niet, elk project is op maat. Voor elke klant beginnen we from scratch. We werken altijd samen met architecten of klanten om iets unieks te realiseren. Dat kan een tegelwand zijn of een wandsculptuur. Of – zoals onlangs – een receptiemeubel van een restaurant in Barcelona. Als kunstenaars kregen we daar carte blanche’, zegt Meersman.
Renommee? ‘De meeste projecten zijn privé. We werken voor een zeer exclusief cliënteel, met wie we contracten moeten tekenen om hun naam, architect of woonplaats niet bekend te maken’, zegt Scheerlinck. ‘Wat we wel kunnen zeggen: we deden recent een project voor een beroemde accessoiremaker in Parijs. En we zijn onder meer in gesprek met een van de bekendste muzikanten ter wereld voor een privéproject in New York.’
‘Het overlegproces met de klant of de architect duurt vaak lang’, zegt Meersman. ‘Reken op drie à zes maanden voor een project. We doen per jaar ongeveer zes projecten van gemiddeld 1 tot 7 vierkante meter, af en toe zelfs groter. Dat is genoeg, omdat er heel veel research en meetings mee gepaard gaan. Alle glazuren en kleuren worden speciaal voor de klant ontwikkeld, zodat niemand identieke tegels kan hebben.’
Tegelwijsheid? ‘Ons bedrijf heet Boquita de Cielo, letterlijk ‘een klein beetje hemel’. De naam past goed, want de kleuren, texturen en schaduwlijnen van onze handgesculpteerde tegels doen zuiders aan en brengen de zon in huis. De term komt uit de Mexicaanse film ‘Y Tu Mamá También’ (2001), waarin de personages dromen over het onmogelijke paradijs. En dat blijkt nog te bestaan ook. Het is precies wat wij deden: onze droom doen uitkomen.’
02 Keramiek zonder limieten: Nestor & Rotsen
Wat? Neen, Nestor & Rotsen is geen tegelboer. Het bedrijf uit Deurle verkoopt geen tegels per vierkante meter. ‘We zijn een atelier en ontwerpstudio die kunstzinnige meubels, wanden en complete interieurs uittekent en maakt. We werken vaak met keramiek, maar ook met andere ambachtelijke materialen’, specificeert oprichter Devi Vervaeke.
Waarom keramiek? ‘Zeven jaar geleden merkten we dat veel architecten in het topsegment altijd met dezelfde materialen werkten. Dat leidde tot visuele eenheidsworst. Daarom zocht ik samen met mijn broer Denneb naar nieuwe toepassingen met natuurlijke materialen. Zo kwamen we uit bij keramiek. We noemen het liever geen tegels, want we maken geen gestandaardiseerd product. Elke keramieken vorm is handgemaakt. Eigen aan het bakproces zijn de toevallige imperfecties, die ons product uniek maken qua kleur en textuur. We hebben nooit 100 procent controle over het eindresultaat, ook al is onze knowhow qua glazuur en patina intussen wel groot. We kunnen al keramische vlakken maken van 1 meter bij 1 meter. Ook complexe gebogen vormen kunnen we aan. De artistieke mogelijkheden zijn eindeloos. En dat spreekt mensen aan: ze hebben iets unieks in huis.’
Wie zit erachter? Nestor & Rotsen is zes jaar geleden opgericht door Devi Vervaeke. De ontwerpstudio is een spin-off van Atelier Nest, het bedrijf van zijn broer dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling van artisanale producten. De Vervaekes komen uit een artistiek nest: hun grootvader was meubelmaker en hun vader schilder en muziekkenner.
Specialiteit? Nestor & Rotsen is een ontwerpbureau met een eigen collectie meubels, objecten, baden en verlichting. Die personaliseren ze volgens de kleuren en texturen die de klant of architect wil. Maar de studio werkt ook samen met (interieur)architecten voor heel specifieke opdrachten op maat. ‘De jongste tijd doen we meer en meer totaalprojecten, van ontwerp tot plaatsing: we bedenken complete keukenconcepten en zelfs complete interieurs in onze stijl. Kleine ingrepen, zoals keukenbladen of spatwanden doen we niet meer.’
Momenteel heeft Nestor & Rotsen vijf mensen in dienst, maar freelance zijn er constant 15 aan de slag. Groeiambitie heeft Nestor & Rotsen zeker. ‘Op termijn zoeken we partners om ons merk internationaal te kunnen uitbouwen. We krijgen veel aandacht uit het VK, dus ik denk eraan om een conceptstore te openen in Londen, waar we ons universum kunnen tonen.’
Renommee? ‘We krijgen veel buitenlandse opdrachten binnen’, zegt Devi Vervaeke. ‘Vooral vanuit het VK en de VS. Maar ook in Frankrijk, Scandinavië en Spanje beginnen ze ons te kennen.’ De Amerikaanse binnenhuisarchitecte Nicole Hollis, onlangs opgenomen in de AD100-lijst van invloedrijkste architecten, werkte recent samen met Nestor & Rotsen. Net als James Butler (VK), Decus Interiors (Australië), Per Öberg Arkitekt (Zweden), Studio Ashby (VK), ARRCC (Zuid-Afrika) en Jennifer Robin (VS). Veel namen van privéklanten kan Nestor & Rotsen niet lossen. ‘Maar de Franse tv-persoonlijkheid Arthur Essebag is een grote fan.’
In eigen land integreerde architect Bernard De Clerck een wandconcept van Nestor & Rotsen als eyecatcher in zijn kantoor. Op dit ogenblik voert het bedrijf gesprekken voor de herinrichting van het sterrenrestaurant Goffin in Brugge en voor een abstract muurconcept in het vijfsterrenhotel slash restaurant in Domaine La Butte aux Bois in Lanaken.
Tegelwijsheid? Toen Devi Vervaeke een naam zocht voor zijn bedrijf, vertrok hij van de naam Atelier Nest, de firma van zijn broer. ‘Nest’ verbasterde hij tot ‘Nestor’. En draai je ‘Nestor’ om, dan kom je uit bij ‘Rotsen’. Rotsen symboliseren ook de texturen van de natuur, waarrond beide broers werken.
03 De tegels van de kunst: Atelier Franssens
Wat? Atelier Franssens in Beernem is geen tegelmakerij, wel een artisanaal keramiekatelier dat zowel tegels, wastafels, verlichting als claustra’s maakt in keramiek. Het atelier, waar elf mensen werken, is vooral gespecialiseerd in projecten op maat voor (interieur)architecten.
Wie zit erachter? De ouders van Wouter en Tom Franssens richtten in 1978 een traditionele tegelzaak op in Beernem, Vloeren Franssens. Twintig jaar geleden kwam Wouter in de zaak werken als vloerder en ambachtsman. In 2014 kwam zijn broer Tom, een interieurarchitect, hem vergezellen. ‘Atelier Franssens is in 2016 ontstaan als aanvulling op Vloeren Franssens. Het is een studio, die bespoke tegels en andere high-end keramiekproducten ontwikkelt, steunend op de familietraditie’, zegt Tom Franssens.
Specialiteit? ‘In ons atelier ontwikkelen we op maat ‘speciallekes’ voor architecten, interieurinrichters en kunstenaars’, zegt Wouter Franssens. ‘We hebben wel een eigen tegelcollectie. Maar die dient meestal als vertrekpunt om te experimenteren met nieuwe kleuren of unieke texturen, in samenspraak met de klant of architect.’
Benoit Viaene was een van de eerste architecten die hen pushten om nieuwe toepassingen te ontwikkelen met bestaande tegels. Ook met de interieurarchitecten Bieke Casteleyn en Frederic Hooft deden ze al maatwerk voor verscheidene high-end projecten. Recent werkten ze voor Hooft een ronde douchecel uit, volledig op maat uitgewerkt in keramiek.
‘In ons atelier ontwikkelen we op maat ‘speciallekes’ voor architecten, interieurinrichters en kunstenaars.’
Renommee? Atelier Franssens produceert en ontwikkelt alles in huis, van de mallen, 3D-prints tot de glazuren. Dat maakt experimenteren heel aanlokkelijk voor de broers. ‘We nodigen graag kunstenaars uit voor out of the box projecten’, zegt Tom Franssens. ‘De Antwerpse modeontwerper en keramist Wouter Hoste ontwikkelde samen met ons een vernieuwende tegelserie, bedoeld om een ‘mural’ mee te maken. Die reeks staat op punt en komt binnenkort op de markt. Kunstenaar Strook – bekend van zijn portretten in sloophout – deed een beroep op ons om een zwart keramieken wandreliëf te maken, op basis van afgietsels van Brugse aarde.’
Ook maatwerkbedrijven weten Atelier Franssens te vinden voor uitzonderlijke projecten. Sumum, een Belgische specialist in high-end schakelaars, vroeg de broers een drukknop in keramiek te maken. Voor Sistém, een 100 procent Belgisch keukenmerk uit Aalter, maakten ze bespoke lavabo’s en keukenkasttrekkers in keramiek.
Tegelwijsheid? Atelier Franssens is niet zozeer bekend om zijn specifieke kleurenpalet of glazuren. Het werkt nog het liefst met pure, ongeglazuurde kleisoorten. ‘Zo gaan we naar de essentie van keramiek als natuurproduct’, aldus Wouter Franssens.
