Dit eigenzinnige architectenkoppel uit New York ziet toekomst in de ascetische Shaker-beweging. Voor de Brusselse galerie Maniera is er nu outdoorcollectie ‘American Furniture’, al zijn ze er zelf nog niet uit wat 'Amerikaans' vandaag net betekent.
Geef ons de keuze tussen het wezenloos staren in het niets en het lezen van bedrijfsverklaringen op de website van architectenbureaus en we kiezen sowieso het eerste.’ Dat is wat je over Mos te lezen krijgt op zijn website. Het maakt meteen duidelijk dat Michael Meredith en Hilary Sample, die het New Yorkse bureau in 2005 oprichtten, niet meelopen in het keurslijf van de grote architectenbureaus.
Ze noemen zichzelf trouwens liever Mos dan Mos Architects, het moet allemaal niet zo formeel. Meer nog, als het van Hilary Sample afhangt, is het mos met allemaal kleine letters. ‘Ik zie ons eerder als een studiocultuur dan als een echt bureau.’ Mos, of mos of Mos Architects, is een acroniem van hun beider namen en ja, het is ook bodembegroeiing: ‘Wij zijn liever horizontaal en zacht dan verticaal en glad’.
‘Wij zijn liever horizontaal en zacht dan verticaal en glad.’Mos
In het goede gevoel voor humor dat de twee etaleren, zit toch ook een stukje frustratie over hoe hedendaagse bureaus zichzelf verkopen. ‘Iedereen wil tegenwoordig inhoud, een verhaal om via sociale media te gaan promoten’, legt Meredith uit. ‘Ze zijn allemaal duurzaam bezig en hebben allemaal prestigieuze prijzen gewonnen. Maar wat wil dat zeggen? Wij zijn meer geïnteresseerd in het werk zelf, in het maken van dingen. We hebben de verkoopaspecten ervan altijd vermeden. Als we daardoor als buitenbeentjes worden beschouwd, dan is dat maar zo.’
Shakers
Zelfs achter hun nieuwe designs voor de Brusselse galerie Maniera zit geen promotieverhaal, geen commercieel praatje. Vraag Michael Meredith naar het waarom van de Peg-kapstok, de Peg-opbergmand, de houten Peg-zitmeubelen, de Circular Bench en de Chair of One in roze, geel en grijs die zich meccanogewijs laat ombouwen van mand tot krukje, en hij antwoordt gewoon eerlijk: ‘Ik kan dat niet uitleggen.’
Dat heb je met no-nonsensearchitecten natuurlijk. Gelukkig zit er wel een hele brok inspiratie achter deze outdoorcollectie, die ontstond terwijl zowel Meredith als Sample zich verdiepte in de filosofie van de Shakers, een religieuze gemeenschap die in de 18de en 19de eeuw werd opgericht en leefde volgens de strenge principes van gemeenschappelijke eigendom, celibaat en eenvoud. Ook de Shakers gebruikten een gelijkaardige Peg Rail of kapstok om kleren aan te hangen, maar ook meubels en objecten. Mos creëerde ook een Stove-buitenkachel, een grote cirkel op poten – die ook als bank kan dienen – met daarop een kubus waarin vuur gemaakt kan worden. Een verwijzing naar de eenvoudige, maar prachtige Shaker-kachels van weleer.
‘Wij hebben ons altijd al aangetrokken gevoeld tot de Shakers. Ik ben ten noorden van New York opgegroeid, waar de Shakers zich al in de 18de eeuw vestigden, dus ik ben altijd omringd geweest door hun objecten en hun manier van leven’, aldus Meredith. ‘Als architecten denken wij ook constant na over de relatie tussen een ontwerp en hoe we daarin leven; de Shakers zijn daar een extreem voorbeeld van. Hun ‘Millennial Laws’, regels voor het leven als een Shaker, zijn een vreemd en verbazingwekkend artefact uit de geschiedenis.’
‘Er schuilt veel schoonheid in de Shaker-gebouwen, in hun planning, hun architectuur, hun meubels, objecten en rituelen’, pikt Sample daarop in. ‘Alles is schijnbaar met elkaar verbonden en beïnvloedt elkaar. Het is strikt en rigide, met een ascetische kwaliteit. Al proberen we daar ook van af te wijken door meer speelse dingen neer te zetten. De interieurs van de Shaker-gebouwen zijn altijd een soort openbaring voor ons. De indeling, de rust, het kleurgebruik. Als je ze vergelijkt met het vroege modernisme, zoals de interieurs van de Oostenrijkse architect Adolf Loos, dan is het duidelijk dat hij er veel van heeft overgenomen.’
‘Toen wij eind jaren 1990 architectuur studeerden, was het populair om expressieve vormen te ontwerpen. Docenten en studenten hadden het over ‘complexiteit’ als iets waarnaar we zouden moeten streven. Digitale technologie stond bij alles centraal’, legt Meredith uit. ‘We kwamen daar stilletjes tegen in opstand, denkend aan rustigere vormen. En dat is ook wat we zo bij de Shakers appreciëren, die uitgepuurde kwaliteiten, die rechttoe rechtaan mentaliteit. Voor deze tentoonstelling zijn we begonnen met de Shakers, maar we zijn er al snel opnieuw van weggegaan. Het is een soort basisfilosofie die we wel weten te appreciëren.’
Bijleren op Vimeo
'Onszelf verkopen naar de buitenwereld? Daar zijn we minder sterk in. Misschien omdat we niet naar party's gaan.'Mos
Al die verschillende invloeden en inspiraties leiden bij Mos tot evenveel verschillende projecten. Van particuliere huizen, scholen en culturele gebouwen tot retailprojecten, installaties maar ook meubilair, (kinder)boeken en zelfs software of films. Die vaak educatieve filmpjes in opdracht van musea of evenementen kun je gemakkelijk nog op Vimeo bekijken. Tien jaar geleden begonnen ze samen met een lokale ngo te bouwen aan een prachtige site in Kathmandu, Nepal. Een ruimte waar zowel een gemeentehuis, een bibliotheek als een weeshuis in zal worden ondergebracht.
Een ander opmerkelijk project is het Corridor House, dat ze neerzetten op de Biënnale van Chicago in 2015. Met dat concept onderzochten de architecten van Mos of het mogelijk was een huis enkel en alleen op te trekken uit gangen en deuropeningen, net nu almaar minder bouwheren ze dulden in hun plannen. ‘In onze studio zijn we voortdurend aan het experimenteren, zonder enige hiërarchie. Maar onszelf verkopen naar de buitenwereld, daar zijn we minder sterk in, misschien zijn we wel te introvert. We gaan niet naar party’s’, zegt Meredith.
Met Maniera kwamen de twee architecten al een hele tijd geleden in contact. ‘We hebben elkaar ontmoet op de Biënnale van Venetië in 2016’, aldus Amaryllis Jacobs van Maniera. ‘Zij toonden toen een project in het paviljoen van de Verenigde Staten. Ik had hun fantastische Reproductions-objecten op hun website ontdekt en vroeg hun ernaar. We zaten meteen op dezelfde golflengte. Die Reproductions zijn objecten en meubelstukken die geïnspireerd zijn op werk van architecten als Gerrit Rietveld, Adolf Loos en Aldo Rossi. Het zijn ontwerpen van Mos en dus helemaal geen reproducties. Maar heel grappig dat ze het net wel Reproductions noemen. Ik had het eerst niet door en dacht dat het echt kopieën waren. Dus ik vroeg Michael hoe dat nu zat. Hij vertelde me dan ‘the true story’ en ik was verkocht dankzij hun humor. En omdat het ook heel fijne objecten zijn, natuurlijk. Het Rietveld-krukje van toen doet trouwens heel erg denken aan onze Peg-meubelen.’
Er ontstond een wederzijds respect en bij Mos werd er goedkeurend gekeken naar de architecten en designers met wie Maniera in het verleden al samenwerkte. Mos heeft niet de gewoonte om losse objecten te ontwerpen. ‘We zijn in de eerste plaats architecten en pas daarna designers. We houden van beperkingen, maar niet van grenzen’, aldus Sample.
Niet alleen Eames
Dat de collectie zich op de buitenwereld zou focussen, was voor Meredith en Sample al snel duidelijk. ‘Wij zijn gek op het buitenleven, en dat komt geregeld terug in ons werk’, aldus Meredith. ‘Van het Floating House dat we in Canada ontwierpen in het midden van een rivier over de Krabbesholm-designschool, die volledig georiënteerd is op een grote binnentuin, tot het openluchtlaboratorium Vivienda Welcome Center in Mexico City. Het binnen- en buitenleven verbinden: dat is iets waar we veel plezier in vinden.’
Mos ontwierp dan ook alle meubels voor hun eigen buitenverblijf, het zogenaamde House N° 10. ‘Veel van de meubels die ze voor dat project ontwikkelden, kunnen ook bestaan zonder de context van het huis, en daar zagen wij het potentieel van in’, legt Jacobs uit. ‘De Peg-bank is voor dat huis gemaakt en vormde de basis voor de hele serie.’
De collectie die Mos realiseerde voor Maniera kreeg de titel ‘American Furniture’. Een verwijzing naar de Shakers, maar net zo goed naar een ietwat vage Amerikaanse designidentiteit. ‘Wie aan Amerikaanse meubels denkt, maakt al gauw de associatie met de koloniale stijl, of met Eames. Er staan musea vol Amerikaans meubilair, maar zelden wordt er een link gelegd met architectuur. Voor ons is dat onlosmakelijk verbonden’, aldus Sample.
Waarop haar man reageert: ‘Wij liggen daar momenteel zelf wel wat mee in de knoop, met die Amerikaanse identiteit. Het boek ‘Seven American Utopias’ was een belangrijk uitgangspunt voor ons. Daarin omschrijft architecte Dolores Hayden Amerika als een utopisch project, een collectie van culturen. Misschien is Amerika dat nog wel. En hoewel architectuur een heel internationale, neoliberale vorm van cultuur is, denk ik dat het werk van een architect in Amerika radicaal verschilt van dat van architecten in Japan of België. Hier is er weinig ruimte om te gaan experimenteren. Tegelijk kunnen we ons wel verwant voelen met architecten die een totaal andere achtergrond hebben, zoals Go Hasegawa uit Japan.’ Niet toevallig ook een architect met wie Maniera momenteel samenwerkt.
‘American Furniture’ door Maniera x Mos: 28 mei t/m 30 mei in Woning Roelants, Oude Brusselsestraat 15 in Lennik (reserveren verplicht via de Maniera-website), van 5 juni t/m 18 september in de Maniera-galerie, Gerechtsplein 27-28 in Brussel. maniera.be mos.nyc
