De ultieme missie van avonturier Mike Horn

We ontmoeten Mike Horn in Brussel tijdens de opening van Prosper, een horlogeboetiek in de Dansaertstraat, waar hij als Panerai-ambassadeur present is. Zijn handdruk is de stevigste die we ooit kregen, ook al mist hij enkele vingerkootjes. Het is de tol van een poolreiziger die wel vaker zijn leven op het spel zette. Op de Noordpool redde hij zich uit een ijsmeer waarin hij amper drie minuten overlevingskans had. In Congo werd zijn kompaan doodgeschoten door een militie. Tijdens de laatste etappe naar de top van de K2 stierven twee collega-alpinisten.

Maar zijn grootste verlies was zijn vrouw Cathy, die in 2015 aan kanker overleed. Hét moment om zijn band met zijn twee dochters Annika en Jessica aan te halen. ‘Ik was te vaak een afwezige vader. Ze maken nu deel uit van mijn team dat mijn expedities en projecten ondersteunt.’ Zoals zijn Pole2Pole-avontuur, dat hij op 30 december 2019 afrondde: een drie jaar durende tocht van de Noordpool naar de Zuidpool, alleen maar op ski’s, met een kajak en aan boord van zijn zeilboot. ‘Mijn zwaarste expeditie ooit.’

Na die ultieme challenge besloot Horn zijn focus geleidelijk te verleggen: van presteren naar sensibiliseren. ‘In 2020 heb ik de Franse president Emmanuel Macron persoonlijk getoond hoever de gletsjer in Chamonix al is afgesmolten. Maar eerlijk gezegd: al tijdens mijn eerste reis in het Amazonegebied, in 1997, zag ik de gevolgen van de klimaatcrisis. Toen dacht ik nog: we gaan de jungle toch nooit vernietigen? Maar de mens is in staat om alles kapot te maken: hij vergeet dat er nog generaties na hem komen.’

Als poolreiziger zag hij hoe de laatste stukjes ongerepte natuur op aarde niet gespaard blijven. ‘Een maand geleden heb ik op Antarctica plasticsporen gevonden in ijs van tien jaar oud. Het behoud van onze planeet is mijn grootste missie geworden. Ik wil de aarde in een betere staat achterlaten dan dat ik ze gekregen heb.’

Al is zijn jongste project, Gen Z, wel uit een faux pas gegroeid. Cyril Despres, de vijfvoudige winnaar van de Dakar Rally, vroeg Horn mee te rijden tijdens de editie van januari 2020. Horn kreeg er bakken kritiek voor. ‘Schaamteloos de snelheidsduivel komen uithangen in het zand. En dan durven te zeggen dat je de aarde wilt redden. Hoe hypocriet kun je zijn? Je klaagt dat de poolkappen smelten, maar wat doe je zelf? Racen in een voertuig van 600 pk waaruit zwarte rookpluimen komen’, klonk het hard.

Het sein voor Horn en Despres om zichzelf een nieuwe uitdaging op te leggen: ooit Dakar winnen in een auto zonder uitstoot en zonder fossiele brandstof. ‘Een elektrische wagen was geen optie: het is onmogelijk om de batterijen op te laden voor dagetappes van 800 kilometer als je in zulke afgelegen gebieden racet. Dus kwamen we uit bij een motor op waterstof. Die technologie bestaat al tientallen jaren, maar de petroleumlobby houdt ze tegen.’ 

Despres en Horn reden Dakar 2021 mee in een voertuig dat eigenlijk een testlaboratorium was. Met die gegevens gingen de ingenieurs van het Commissariat à l’Énergie Atomique et aux Énergies Alternatives (CEA) in Grenoble aan de slag. ‘We ontwikkelen momenteel ‘s werelds meest performante brandstofcel op waterstof. Een technologie die op termijn Tesla kan vervangen’, zegt de onverbeterlijke optimist. ‘De volgende Dakar in 2023 kan ik winnen op water. Met die technologie kunnen we over tien jaar alle auto’s, treinen, cargoschepen en vrachtwagens op waterstof laten rijden. Tegen 2030 willen we Europa decarboniseren.’ 

Mike Horns neus voor uitdagingen is er duidelijk nog niet afgevroren. Ook zijn positiviteit is intacter dan het poolijs. ‘Een pessimist is een optimist met veel ervaring. Daarom werk ik graag met jongeren: zij geloven er nog in’, zegt hij. ‘Ik richtte het Pangaea X-platform op, waarop studenten en doctorandi steun kunnen vragen voor hun ecologische projecten. Als ze die voorleggen aan de industrie, luistert er toch niemand. Het thema dit jaar is: hoe kunnen we onze zeeën redden? Volgend jaar gaat het over het oerwoud en de bomen. En daarna over gletsjers en rivieren. Mijn uitdaging is om geld te vinden om die projecten te realiseren. Ik ben in mijn carrière als avonturier altijd gesteund geweest door mecenassen of bedrijven zoals Panerai en Mercedes. Nu klop ik aan de deur voor die ecologische projecten. Ook op die manier proberen we het onmogelijke mogelijk te maken.’

Mike Horn verloor zijn vader, een rugbyspeler, al op jonge leeftijd. Zelf werd hij eerst beroepsmilitair: Horn zat bij de special forces tijdens het bloedige grensconflict tussen Zuid-Afrika en het huidige Angola. Na die missie werkte hij een jaar bij zijn oom, die groenten en fruit importeerde. Het was daar dat hij in 1990, een jaar waarin de oogst in Zuid-Afrika bijna volledig was mislukt, een lading groene kolen met extreem veel winst kon verkopen. ‘Ik heb toen te snel te veel geld verdiend’, geeft hij toe. ‘Ik had een mooi huis in Johannesburg, een dikke auto, knappe vriendinnen. Wat een leven, dacht ik. Maar op mijn 24ste besefte ik dat geld me niet gelukkig maakte. Ik miste avontuur en uitdaging.’

Leven is als water: als het stilstaat, begint het te stinken, dacht Horn. Dus gaf hij een groot feest in Johannesburg en deelde al zijn bezittingen uit aan zijn vrienden. Hij hield net genoeg geld over voor een vliegticket naar Zwitserland en begon daar van nul een nieuw leven. Hij werd ski-instructeur, leerde raften en haalde zijn eerste sponsordeals binnen. Met dat geld ging hij paragliden in Peru, waar hij neerstortte.

Terwijl andere mensen het na zo’n ongeval kalmer aan zouden doen, besloot Horn tijdens zijn revalidatie in het ziekenhuis nog een versnelling hoger te schakelen: fulltime avonturier worden. ‘Die job combineert alles wat me boeit. Ik ben heel nieuwsgierig en kan mijn overlevingstechnieken gebruiken die ik leerde als militair. Ik kan fysiek en mentaal het uiterste van mezelf eisen, net als een atleet. Maar nu kan ik ook een rol spelen in het beschermen van de planeet. Dat is mijn ultieme avontuur.’

De vraag is of er voor een ontdekkingsreiziger met ervaring überhaupt nog iets te exploreren valt op aarde. ‘Spijtig genoeg wel, door de klimaatopwarming. Er zijn plekken in het noorden van Groenland en Canada waar het ijs zo gesmolten is dat er gebieden bloot komen te liggen waar niemand ooit toegang toe had’, zegt hij.

‘Ik heb grote stukken van de wereld gezien, maar de virtuele wereld is nog grotendeels onbekend terrein. Toen ik voor het eerst hoorde praten over NFT’s, Web3 en de metaverse begreep ik er niks van. Waarom zou je een avatar van jezelf maken om in een parallelle, virtuele wereld te leven als digitaal alter ego? Waarom zou ik een digitale berg willen beklimmen als ik een echte kan bedwingen? Maar mijn entourage waarschuwde me: als je jongeren wilt bereiken, moet je in hun wereld duiken. Dus zette ik een NFT-project op over ontdekkingsreizen. Ik neem mensen mee op een digitale expeditie naar de Noordpool, waar je ook een virtuele tent, slee en slaapzak nodig hebt. En dan hoop ik dat ik hen kan inspireren om die ervaring ook in het echt te beleven.’

En het heelal als reisbestemming? Of is Mars de enige brug te ver voor Horn? ‘Ik ben al gevraagd om les te geven aan toekomstige astronauten. Omdat ik het gewoon ben om lange reizen te ondernemen naar plaatsen waar geen mens komt. En omdat ik weet hoe je overleeft bij -50 °C. Dus ik zou dat wel zien zitten, ja. Drieënvijftig jaar geleden liepen we al rond op de maan. Waarom zouden we dan nu tevreden moeten zijn met een commercieel ruimtereisje naar de rand van de stratosfeer, waar je een paar minuten gewichtloos bent? Stuur me dan maar naar Mars.’

‘Mike Horn, Survivant des Glaces’ vertelt het verhaal van Mike Horns jongste en zwaarste expeditie ooit, zijn Pole2Pole-avontuur. 19,90 euro. mikehorn.com