Topfotograaf Peter Lindbergh is overleden: lees hier ons laatste interview met hem

Vorige week vierde Peter Lindbergh zijn 73ste verjaardag én publiceerde hij twee nieuwe boeken. Om dat te vieren, nodigde 's werelds bekendste portretfotograaf ons uit bij hem thuis in Parijs. 'Mijn visie op schoonheid staat haaks op het heersende commerciële ideaal.'

'Stop de persen. Ik ben net terug van een weekje vakantie in Ibiza en ik wil het helemaal anders aanpakken. Zeker de helft van de foto's wil ik veranderen.' Niet echt iets wat je wil horen een dag voordat het boek in druk gaat. Maar de uitgever van het boek, de luxegroep Louis Vuitton, kon niet anders dan Peter Lindbergh gehoorzamen.

De persen werden gestopt en de foto's werden gewisseld. Lindbergh vertelt het met een glimlach terwijl hij ons een exemplaar overhandigt. Voor het bewuste fotoboek vroeg Louis Vuitton hem zijn visie op de stad Berlijn te tonen. De zwart-witmeester is zichtbaar tevreden met de aanpassingen die hij last minute nog deed.

We zitten in Peter Lindberghs Parijse studio. De ene deur komt, via een binnenplaats, uit op zijn kantoor, waar zes mensen fulltime voor hem werken. Via de andere deur beland je in de keuken en dus in zijn woning.

Het gemiddelde avondscenario ten huize Lindbergh? 'Na het eten kruip ik nog even achter mijn bureau met het idee om nog een kwartier wat kleinigheden te fiksen. Dan rol ik hier pas rond vier of vijf uur 's nachts weer buiten. Gelukkig neem ik mijn hele leven al genoegen met drie uur slaap.'

Lindbergh woont en werkt hier al twintig jaar. Maar zijn ziel lijkt nog niet mee verhuisd naar het digitale tijdperk. Hoewel de ruimte meer dan honderd vierkante meter telt, is het zoeken naar een plekje waar géén papierstapels liggen. 'Zie je die zetel?', zegt hij als hij onze blik ziet rondgaan. 'Mijn assistent met wie ik al zeven jaar werk, zag die gisteren voor het eerst. Al die tijd lag hij bedolven onder de papieren.'

Op de ronde tafel waaraan we zitten, vinden we met moeite een plek voor ons notitieboekje. Ze ligt vol stapels uitgeprinte foto's en losse paperassen. To-dolijstjes, zo blijkt. 'Alles wat in me opkomt, schrijf ik op. Maar allemaal op aparte papiertjes. Alles draait continu rondjes in mijn hoofd, als een wasmachine.'

Maar Lindbergh is minder chaotisch dan het lijkt. Hij weet alles liggen. 'Op dit project ben ik enorm trots', glundert Lindbergh terwijl hij honderden A3-vellen met foto's monstert door zijn montuurloze brilletje op het puntje van zijn neus. 'Vorig jaar nodigde Kunsthaus Zürich me uit om zijn collectie over Alberto Giacometti te fotograferen, de grootste ter wereld met dik 150 sculpturen.

Toen ik bezig was, dook er plots een zogenaamde erfgenaam op. Die opperde dat de kunstwerken alleen maar in hun geheel en tegen een witte achtergrond gefotografeerd mochten worden. Ik heb hem vriendelijk verzocht om op te krassen. Ik kom niet helemaal uit Parijs om packshots te maken. Ik heb nooit meer iets van hem gehoord. Ook niet toen mijn foto's, samen met de Giacometti-sculpturen, geëxposeerd werden bij galerie Gagosian in Londen.'

Een ferme dosis je-m'en-foutisme is Lindbergh niet vreemd. Aan de regels van de modekunst heeft hij zich ook nooit gehouden. Zijn groots opgezette reizende overzichtsexpo heette niet voor niets 'A different view on fashion photography'. Na Rotterdam en München is die nu te zien in Turijn.

Taschen publiceerde de vuistdikke catalogus met 400 beelden. 'Vraag me niet van welke designer de jurk is. Dat interesseert me niet. Ik wil vooral de persoon vatten. Mijn ambitie is om zoveel mogelijk realiteit in mijn beelden binnen te loodsen. Daarom retoucheer ik niks', pleit de ontdekker van de generatie 'supermodels', met Cindy Crawford, Naomi Campbell en Claudia Schiffer. Zijn legendarische foto van de modellen in witte mannenhemden op het strand is misschien wel de bekendste Vogue-cover aller tijden.

'Ik wil mijn mediapower gebruiken voor iets goeds', gaat hij voort. 'De Pirelli-kalender die ik vorig jaar schoot, vind ik mijn opus magnum. Omdat ik daar echt mijn visie op schoonheid kon tonen. En die staat haaks op het heersende commerciële ideaal. Ik noem het de terreur van perfectie en jeugdigheid. Omdat zo'n kalender maar een jaar meegaat, vroeg ik aan uitgever Benedikt Taschen, een goede vriend, om een boek te maken over het Pirelli-project. Dat ligt sinds kort in de winkel.'

Omdat Lindbergh zijn modellen, veertien actrices, zo naturel mogelijk wilde portretteren, vroeg hij hun om geen rol te spelen en helemaal zichzelf te zijn. Best eng, poseren zonder personage of laagje fond de teint om je achter te verschuilen. Daar staan vast niet alle actrices voor te springen. 'Niemand weigerde. Het helpt dat ik goed kan praten. Bovendien ken ik ze allemaal erg goed. Gelukkig, want er was geen dikke cheque om ze te overhalen. De shoot was niet goed betaald.'

Het is opmerkelijk dat Lindbergh voor Louis Vuitton een boek maakt over Berlijn. Hij woonde daar maar één jaar, op zijn achttiende. Lindbergh werd geboren in 1944 in Leszo, een Pools dorp dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitse handen was.

Hij was amper twee maanden toen het gezin vluchtte voor de Russen. Met paard en kar trokken ze naar Duisburg, een stadje in het Ruhrgebied waar hij opgroeide. Zelf noemt hij die ruwe, grauwe industriële omgeving nog altijd een van zijn inspiratiebronnen. In de vroege jaren tachtig bijvoorbeeld fotografeerde hij voor het modelabel Comme des Garçons modellen in gigantische fabriekshallen.

Op zijn veertiende stopte hij met school en ging hij aan de slag als etaleur bij Karstadt, zeg maar de Duitse Galeria Inno. De dienstplicht wist hij te ontvluchtten via een etaleursjob in Luzern, Zwitserland. 'Maar dat was een ingedommeld stadje. Na acht maanden verhuisde ik naar Berlijn. Overdag werkte ik opnieuw bij Karstadt en 's avonds studeerde ik schilderkunst aan de academie', herinnert Lindbergh zich.

'Berlijn was een revelatie. Bij ons thuis had ik nooit een boek gezien of naar muziek geluisterd. In Berlijn zoog ik me vol met kunst. Ik schuimde alle musea af. Maar de opleiding beviel me niet. Ik was bezeten door Vincent van Gogh, maar de docenten lieten me heel klassieke tekeningen maken.'

Na een jaar Berlijn trok Lindbergh op Vincent van Gogh-bedevaart richting Arles. Het begin van een lange zwerftocht door Frankrijk, Spanje en Marokko. Hij sliep op straat, rookte drugs en verdiende wat geld met grote stoeptekeningen. Na twee jaar wilde hij terugkeren naar Berlijn. Maar daar stak zijn familie een stokje voor. 'Ze hadden schrik dat het slecht zou aflopen. Misschien wel terecht. Ik ging vooral met junkies om toen.'

Het was zijn geluk, want in Düsseldorf ontdekte Lindbergh de fotografie. Als assistent van een plaatselijke fotograaf leerde hij de techniek. En in 1973 begon hij zijn eigen studio met reclame- en modeshoots. In 1978 verhuisde hij naar Parijs om zich helemaal op modefotografie te richten.

Het zou tot 1989 duren voor Lindbergh nog eens naar Berlijn terugkeerde. 'Het was twee maanden voor de val van de Muur en de stad was onherkenbaar veranderd', herinnert de fotograaf zich. 'Sindsdien bleef ik geregeld gaan, ook omdat er veel goede vrienden wonen. Zoals filmmaker Wim Wenders. Kijk, op deze foto zie je zijn appartement. Gemaakt in 1989, toen ik voor het eerst terugging.'

We bladeren samen door het boek dat Lindbergh maakte voor de nieuwe reeks 'Fashion Eye' van Louis Vuitton, die stadsfoto's van modefotografen bundelt. Over alle 56 foto's heeft hij een verhaal. Hij vertelt als een opa: rustig en gedetailleerd, nooit gejaagd of opgefokt. De tollende, razende modewereld heeft hem niet in haar greep. 'Ik blijf al sinds het begin zo ver mogelijk weg van het circus. Zo ga ik nooit naar modeshows. De beste beslissing die ik ooit maakte', merkt hij fijntjes op.
Maar hij heeft nog een ander geheim. 'Meditatie. Elke ochtend en avond, tien minuten. Al twintig jaar. Daardoor maak ik me niet gemakkelijk druk.'

Voor het Berlijn-boek dook Lindbergh in zijn archief. De foto's dateren van 1989 tot 2012 en vele zijn nooit eerder gezien. Wat meteen opvalt, is de rauwe sfeer. 'De sfeer doorheen het boek moest antiglamour zijn, net als Berlijn zelf. Dat niet alle foto's in Berlijn gemaakt zijn, stoort me niet. Het gaat om de mood.

De portretten van model Milla Jovovich maakte ik bijvoorbeeld in Parijs. Maar ze ademen voor mij een Berlijns cabaret uit de jaren twintig. Voor de verrassing stak ik er ook een paar kleurenfoto's in, gewoon omdat niemand dat van mij verwacht', glimlacht hij.

Had hij niet liever Parijs gecoverd, de stad waar hij al veertig jaar woont? In plaats van Berlijn, waar hij eerder een toerist is. 'Louis Vuitton zocht iemand voor Berlijn, voor Parijs hadden ze al de opdracht gegeven aan fotograaf Jeanloup Sieff. Maar dat deerde me niet. Ik hou van de rauwheid van Berlijn. In Parijs zou ik alternatieve foto's maken, bijvoorbeeld genomen vanuit de auto', droomt Lindbergh. 'Ik voel me ook nog altijd een Duitser. Ik weet niet wat ik me anders zou moeten voelen. Ik werk veel in de VS, maar Amerikaan voel ik me zeker niet. Zelfs na al die jaren in Parijs vereenzelvig ik me totaal niet met de Fransen.'

Dat blijkt ook als zijn telefoon rinkelt. Al voor de tweede keer neemt hij op in het Duits. De eerste keer was het zijn ex-vrouw die vroeg om straks samen een kopje thee te drinken. Nu is het Joseph, zijn jongste zoon van vijftien die fotografie studeert. Twee andere zonen, Benjamin en Jeremy, werken voor hun vader.

We zijn al twee uur aan het praten en Lindbergh blijft maar straffe verhalen oprakelen. Maar het is tijd om op te stappen. We wandelen al richting de deur waarlangs zijn assistent ons had binnengelaten. Maar de topfotograaf protesteert. 'Kom maar door langs hier. Dat is veel korter.' Zo staan we plots in Lindberghs appartement. Aan de keukentafel zit zijn vrouw, fotografe Petra Sedlaczek, de krant te lezen. De aanpalende living is groot en licht, een tikje rommelig, maar gezellig met een grote sofa, tapijten en reissouvenirs. En natuurlijk wat eigen werk.

Via de hal belanden we bij een prachtige wenteltrap. 'De andere bewoners willen hier een lift installeren. Dan worden de appartementen twintig procent meer waard, maar ik vind het een misdaad om zo'n indrukwekkende trap te vernielen. Net voor je kwam, had ik een discussie met de architect en de aannemers die me probeerden te overtuigen. Maar zolang ik leef, komt er geen lift', klinkt hij beslist. De architect en aannemers zullen moeten plooien. Vraag maar aan Louis Vuitton.

'Fashion Eye: Berlin. Peter Lindbergh' van Louis Vuitton is te koop voor 50 euro. Zijn Pirelli-boek 'Shadows on the wall' van Taschen kost 79,99 euro. Lindberghs overzichtstentoonstelling 'A different view on fashion photography' is nog tot 4 februari te zien in La Venaria Reale in Turijn.