Isabelle Dervaux | De Marie Kondo voor je fotogalerij

Vroeger was ons fotogedrag hygiënischer. Op vakantie hadden we twee fotorolletjes of één wegwerptoestel bij en geen haar op ons hoofd dat eraan dacht die te gebruiken voor 32 foto’s van een aperol spritz. Met de komst van de digitale camera en – vooral – de smartphone is dat helemaal veranderd. We maken duizenden foto’s per jaar, maar hoe vaak kijken we nog naar die beelden als we ze al terugvinden? Om nog maar te zwijgen van alle beelden die nog op oude gsm’s en pc’s staan die we daardoor niet kunnen weggooien. Op diskettes begot?

Ook al jaren van plan om die fotocollectie in orde te brengen? Alleen vind je er nooit de tijd voor – zelfs niet tijdens het voorbije pandemiejaar. Geen zorgen, voor elk #firstworldproblem bestaat er een oplossing. Waarom geen professionele Marie Kondo voor je fotobestanden inschakelen? Een van de bekendste ‘photo organizers’ is Isabelle Dervaux. De Française woont al jaren met haar gezin in New York.

Als ‘photo curator’ begeleidt ze zo’n 40 klanten per jaar en helpt hun orde te scheppen in de fotochaos. Een ‘starters’-coachingpakket – goed voor vier twee-urensessies met tips via Zoom –  kost 995 dollar, maar je kunt Dervaux ook per uur inhuren en je hele fotocollectie aan haar toevertrouwen – reken op 125 dollar per uur. Concreet: ze kan een ‘best of’ kiezen uit al jouw digitale beelden, ze ordenen per thema of in chronologische volgorde en, ten slotte, er een (digitaal) album van maken. Voor de nostalgici: Dervaux zit er niet mee in om ook je oude fotoalbums eerst in te scannen.

‘Mijn klanten zijn ofwel koppels van rond 50 à 60 jaar, ofwel jonge moeders. De oudere koppels zijn vooral welgestelde mensen die hun fotocollectie voor de volgende generatie in orde willen brengen. In die gevallen ga ik als een soort detective te werk en snuister uren door hun foto’s. Ik probeer de beelden te begrijpen en er hun levensverhalen mee te vertellen’, aldus Dervaux.

‘De jonge moeders contacteren me vaker uit wanhoop. Bij hun eerste baby lukt het meestal nog wel om een nette fotocollectie bij te houden, maar vanaf het tweede en derde kind wordt het chaotischer. Hun leer ik vooral selectief te zijn. Neem geen 20 foto’s als je niet de tijd hebt om de 19 slechte later te verwijderen. Neem één goede foto door op het licht en de compositie te letten. Je wilt geen vuilnisbak op de achtergrond van de foto van je stralende kleuter.’

Maar waarom zoveel moeite doen? Alle beelden zitten toch veilig in de cloud? Een belangrijke drijfveer om die fotocollectie dan toch te ordenen, is voor degenen die na jou komen. ‘Dat is een vaak gehoorde reden. Je ordent voor de kinderen of voor andere familieleden, om te begrijpen waar ze vandaan komen, wie hen in hun jeugd gevormd heeft’, vertelt Dervaux. Sommigen gaan dan in overdrive en willen alle ex’en verbannen uit hun gecureerde fotocollectie. ‘Toch dring ik erop aan die foto’s niet te verwijderen’, zegt Dervaux. ‘Ook al is er een pijnlijke scheiding aan te pas gekomen. Kinderen moeten weten dat hun ouders elkaar ooit hebben liefgehad.’

Je fotoarchief aan een buitenstaander toevertrouwen, is niet zonder risico’s. ‘Ik heb alles al gezien wat er te zien valt’, stelt Dervaux gerust. ‘Voor ik aan een project begin, onderteken ik trouwens een geheimhoudingsverklaring. Ik garandeer mijn klanten dat wat ik tegenkom tussen ons blijft.’

De fotocurator zal niet klikken, maar wil je wel dat je nageslacht die foto’s van jezelf als dronken student ooit te zien krijgt?‘Ik zet die ‘bijzondere’ beelden dan in een aparte map, en vermeld erbij dat ze die beter niet aan hun kinderen tonen’, zegt Dervaux. Al voegt ze er meteen aan toe dat haar werk doorgaans veel saaier is: honderden babyfoto’s filteren of alle mislukte snapshots verwijderen die door een peuter zijn genomen...

In de VS zijn er al zo’n 750 erkende ‘photo organizers’, en ook in Europa vind je intussen professionele fotocuratoren. Ellen Massaro, Karin Brouwer en Ingeborg Koot vormen samen de FON (Foto Organizers Nederland). ‘Onlangs nog maakten we voor een jonge moeder een selectie uit alle foto’s die ze sinds de geboorte van haar intussen driejarige kind had genomen. Al merken we dat mensen hier liever workshops volgen om te leren hoe ze zelf aan de slag moeten met hun fotocollectie’, vertelt Koot. ‘We beginnen altijd met een interview over wat ze nu precies willen.’

Ik krijg een gratis intakegesprek. ‘Wat wil ik nu echt van mijn fotocollectie?’ Het liefst, antwoord ik, wil ik een chronologische verzameling. Enkele tientallen foto’s per jaar van reizen, feestjes, maar ook van die kleine alledaagse momenten van geluk, het soort waar je nu je Instagramvolgers mee lastigvalt. Als ik vertel dat ik eigenlijk ook nog bij vrienden wil aankloppen voor de foto’s die zij op citytrips en uitstapjes maakten, reageren ze streng. ‘Begin bij je eigen fotocollectie. Zorg dat je jezelf eerst een digitale netheid aanleert. Je kunt later altijd nog beelden toevoegen.’

Ook Dervaux geeft me een tip: ‘Toon alleen je beste werk en wees genadeloos.’ Haar drie belangrijkste vuistregels voor het selecteren van goede foto’s zijn emotie, esthetiek en informatie. Zoek foto’s met emotie, iets wat je doet glimlachen of een portret dat een persoon ten voeten uit vat. Ga ook op zoek naar schoonheid: de perfecte verlichting – meestal vroeg in de ochtend of het ‘golden hour’ – en compositie. Vraag je ook af welke informatie, groot of klein, de foto weergeeft. Die dikke Buffalo-schoenen en crop tops wezen op de hoogdagen van de 00’s. Als je dan toch in Parijs bent, maak dan dat de Eiffeltoren mee op je selfie staat. Leg momenten vast die de zintuigen prikkelen en die je terugvoeren naar dat moment.

Het is goed om te weten welke soorten foto’s je in je fotocollectie hebt, vertellen de dames van FON. ‘Dat zijn meestal foto’s als herinneringen. Met familie en vrienden. De foto’s die je vroeger met je wegwerpcamera nam, op trouwfeesten, verjaardagen, met kerst en Nieuwjaar, maar ook alledaagse mooie momenten.’

Nieuw zijn foto’s en screenshots als ideeën. Van recepten, adresjes die je nog wilt bezoeken. ‘Die foto’s hebben een tijdelijke en utilitaire waarde en hoef je niet voor eeuwig in je fotocollectie te bewaren. Zet ze dus in een aparte map.’

Ten slotte zijn er nog de foto’s die je op sociale media overvloedig ziet opduiken. Het is lente en iedereen post de bloesems, de eerste sneeuw valt en je wordt overspoeld door witte sneeuwtapijten op Instagram. ‘Die puur esthetische foto’s hebben ook een belangrijke waarde’, vertelt Dervaux. ‘Ze illustreren waar een persoon schoonheid in ziet, zijn blik op de wereld, waar hij gelukkig van wordt. Die beelden horen zeker bij een goede fotocollectie, maar je moet de tijd nemen om te selecteren en te cureren.’

Tijd om de proef op de som te nemen. Ik scrol door mijn 26 jaar oude, maar toch al behoorlijk uitgebreide fotoverzameling. Van de albums vol kinderfoto’s in Limburgse velden die mijn moeder met veel zorg heeft gemaakt en bewaard, tot de digitale kiekjes op mijn smartphone van mijn jongste verre reis – naar Cuba met vriendinnen – die nu meer dan ooit doen wegdromen. Je leert jezelf opnieuw kennen bij het doornemen van die foto’s en herinneringen. Een van de belangrijkste lessen die mijn verleden me leert? Epileer nooit – nooit! – je eigen wenkbrauwen.

Bij de recente foto’s zitten ook twaalf (!) beelden van die eerste cappuccino die ik dronk toen de terrasjes eindelijk weer open mochten. De esthetische waarde ervan valt te betwisten, maar ik word er zo gelukkig van dat ik er toch eentje van bewaar. Mijn uiteindelijke doel? Enkele fotoboeken die ik met vrienden en familie af en toe vrolijk kan doorbladeren. Om ’s avonds met een glaasje wijn herinneringen op te halen. Een laatste advies van Dervaux hou ik zeker in het achterhoofd: ‘Zorg ervoor dat als je je fotocollectie aan iemand toont, ze nooit gaat vervelen. Always leave them wanting more.’