Expo: zelfs talibanstrijders zitten aan de schmink

 Niet zomaar een kortstondige modegril, zo bewijst het Barbican Centre in Londen: in een nieuwe expo vieren meer dan vijftig fotografen er de begrafenis van de traditionele alfaman. Van de jaren 60 tot heden, van de marge tot de mainstream.

‘In de nasleep van #MeToo kon deze expo niet relevanter zijn’, stelt Alona Pardona, curator van ‘Masculinities: Liberation through Photography’. ‘Tegelijk suddert de crisis van het klassieke manbeeld al sinds de seksuele revolutie. Wij schetsen een meer genuanceerd beeld van die binaire codes, door de lens van zowel jonge fotografen als gevestigde namen.’

Een gepaste opener komt van John Coplans: spierwitte vetkwabben, krullerig schaamhaar en ingevallen billen prijken levensgroot aan de muur. De zelfportretten tonen zijn aftakelend lichaam, maar hinten net zo goed naar vergankelijke mannelijkheid. Een veelzeggend startschot voor de parade kwetsbare, fluïde en complexe figuren, stuk voor stuk het antidotum tegen een ingebakken cliché.

Testosteronbommen en bodybuilders? In de studio van Robert Mapplethorpe vervellen ze tot een homo-erotisch lustobject. Koelbloedige talibanstrijders? Thomas Dworzak toont ze opgetut met bloemenkrans en kohlpotlood. Ruige cowboys in het Wilde Westen? Voor de lens van Sam Contis zijn ze teder en harmonieus. Heroïsche stierenvechters in Portugal? Net uit de arena portretteert Rineke Dijkstra hen uitgeput en uitgespuwd. Ironisch én iconisch.

‘Je wordt niet geboren als vrouw, maar wordt tot vrouw gemaakt’, schreef Simone de Beauvoir in haar controversieel boek ‘Le Deuxième Sexe’. Geen toeval dat net die quote ook geciteerd wordt in de expocatalogus: met een knipoog wil The Barbican nu het andere geslacht ‘bevrijden’ van datzelfde maatschappelijk construct. Of het nu gaat om seksualiteit, ras, klasse, gender of patriarchaat. Alvast een prettige identiteitscrisis gewenst.

‘Masculinities: Liberation through Photography’, tot en met 17 mei in het Barbican Centre, Londen. Aansluitend worden ook filmscreenings en performances georganiseerd. 

Dat veel goede fotografen ook een uitzonderlijk leven leidden, geldt zeker voor Peter Hujar. In de jaren 70 zat hij op de eerste rij van de undergroundscene in New York, met kunstenaar Andy Warhol en schrijfster Susan Sontag als goede vrienden. Voor zijn lens poseerden vooral extravagante figuren, zoals de mannen die elkaar ontmoetten op de ‘sekspier’ Christopher Street.

Vers van het gevecht kijken Portugese stierenvechters in Dijkstra’s lens, de glimmende uniformen verscheurd, de gezichten besmeurd. De Nederlandse fotografe beklemtoont de camaraderie tussen de ‘forcados’, in tegenstelling tot de rivaliteit die ze in de arena etaleren.

De Israëliër Adi Nes bevraagt een van de meest vastgeroeste stereotypes in zijn geboorteland: dat van de ijzersterke, übermannelijke soldaat. De homoseksuele fotograaf infiltreerde in een infanterieregiment, waar hij de intieme band tussen de jonge soldaten ontrafelde.

Voor de fotoreeks ‘Deep Springs’ infiltreerde Sam Contis vier jaar lang in een ‘male-only’ ranch nabij de Sierra Nevada in Californië. Haar beelden zijn doorspekt met referenties aan de hardvochtige cowboys uit westerns, maar tonen tegelijk de vreedzame band tussen man en natuur.

In de achterkamertjes van verlaten fotostudio’s in Afghanistan deed oorlogsfotograaf Thomas Dworzak een bevreemdende vondst: de clandestiene beelden tonen fel geschminkte talibanstrijders, hand in hand poserend tegen neonachtergronden, versierd met zowel wapens als bloemen.