De lockdown door de lens van onze fotografen

'Rond een tafel waaraan net gegeten is, hangt een mysterieuze sfeer: waarover is er gepraat? Wie zat er aan tafel? Waarom waren ze samen? Er ontspint zich een heel verhaal als je ernaar kijkt. Zo’n Post-Dinner Table is een stilleven dat zichzelf gevormd heeft. Het is onmogelijk om dat na te maken. Ik heb het al geprobeerd, maar je voelt meteen dat het nep is. Zo’n beeld werkt alleen als het echt is.’

‘Ook dit stilleven is ontstaan tijdens een quarantaine-tête-à-tête met mijn vriend aan een mooi gedekte tafel met onze nieuwe borden, getekend door Ann Demeulemeester voor Serax. Op het menu: kabeljauw met aubergine. Een bevriende kok gaf ons een groot stuk vis, omdat zijn restaurant dicht moest. De kop lag nog in de koelkast en die legde ik erbij voor wat extra drama, samen met de oude kranten waarin de oude glazen zaten waarmee we de tafel dekten. Voor het overige heb ik niets verzet. Ik hou van het rommelige van die vuile tafels. Het mag van mij zelfs degoutant zijn, met een uitgeduwde sigaret in het eten.’

‘Mijn appartement in Antwerpen is best ruim en heeft een kleine tuin. Toch komen de muren geregeld op me af. Dan ga ik naar buiten om te lopen. Ik ben sportiever dan ooit en train nu voor de Ten Miles. Mijn agenda is bijna volledig blanco. Alle modemerken annuleerden hun shoots, net als muzikanten. Ik mis mijn job en mijn team enorm. Mijn werk is mijn creatieve uitlaatklep.’

‘Tegelijk zitten er ook mooie kanten aan. Dagen en uren vervagen. Een voordeel voor een slechte slaper als ik. Voor het eerst in mijn leven maak ik me daar niet druk over. De volgende dag moet ik toch niet vroeg op en er staat ook niets gepland. Op tijd naar bed gaan hoeft dus evenmin. Massa’s tijd om te koken en te tafelen.’

‘Social distancing, verveling en beperkt sociaal contact: dat waren mijn drie vertrekpunten voor dit beeld. Het werd een verjaardagsfeestje met maar twee kindjes waar niemand zich amuseert. Er hangen vrolijke lampjes, maar de sfeer is onderkoeld. Dit vervallen huisje van Natuurpunt staat vlak bij mijn huis. Binnenkort zullen ze het vernieuwen. Maar nu paste dit geraamte perfect bij mijn idee.'

'Het is een huis zonder muren of deuren, maar toch blijven de kindjes binnen in hun kot. Ik vroeg mijn dochter en een vriendje om te poseren voor de foto. Een vande weinige keren dat ik mijn eigen kroost voor de lens zette. Zoals elke ouder maak ik snapshots met mijn gsm om door te sturen naar de familie. Maar hen portretteren in mijn eigen fotografiestijl deed ik nooit eerder.’

‘Thuis werken met twee kleine kinderen is niet evident. Daarom ben ik dagelijks een paar uur in mijn studio bezig. Bijna alle opdrachten zijn stilgevallen, dus concentreer ik me op vrije projecten. Nu komen de muren nog niet op me af. Maar als de situatie blijft duren, zal dat zeker gebeuren.'

'Mijn broer woont in een appartement in Madrid en mag helemaal niet buiten. Zelfs het vuilnis buitenzetten is in Spanje een belevenis. Daarmee vergeleken verkeert België nog in vakantiesfeer. Mijn huis met tuin tegenover een voetbalveld met chirolokaal is dan pure luxe.’‘Ik ga ook geregeld lopen en fietsen. Wat me opvalt, is dat iedereen nu plots obsessief vriendelijk gedag zegt. Nogal hypocriet. Want ik doe dat al jaren en nooit zegt iemand iets terug. Nu er een virus in het land is, verandert dat ineens. Ik hoop dat dit zo blijft, al heb ik mijn twijfels.’

‘De wolkenfoto is atypisch voor mij. De natuur duikt maar zelden op in mijn beelden. Ik fotografeer meestal in de stad. Maar toen ik op een avond deze felgekleurde lucht zag vol vogels, kon ik niet anders dan halt houden. Zeker een uur stond ik midden op de weg de lucht te fotograferen. Passanten keken me vreemd aan, maar ik zág gewoon dat er een goed beeld in zat: spectaculaire kleuren en de vogelzwermen in het laatste licht van de dag.'

'Zo werkt het meestal bij mij. Ik werk nooit vanuit een vooropgesteld plan of een reeks. Ik ga op pad en laat me leiden door wat ik tegenkom. Ook dit zelfportret ontstond toevallig. Ik liep de trap af en zag plots mijn eigen schaduw in de spiegel en het binnenvallende licht op de gouden lijst.’

‘Tot vier jaar geleden had ik nog nooit een camera aangeraakt. Nu is fotografie het belangrijkste in mijn leven. Tot mijn 33ste leefde ik om te reizen. Toen ik naar Portugal trok om te surfen, zei mijn broer: waarom neem je geen camera mee? Ik kocht een tweedehands toestel dat ik amper kon aanzetten. Gelukkig leerde een vriend me wat basics. Sindsdien ben ik erdoor geobsedeerd.’

‘Mijn leven is nu 100 procent hetzelfde als voor de quarantaine. Of toch bijna. Zoals altijd ga ik dagelijks in mijn eentje op pad. Soms kom ik thuis met tweehonderd foto’s voor de vuilnisbak, soms heb ik geluk en zit er iets tussen. Ik hou niet van mensen op mijn foto’s, tenzij als silhouet, schaduw of fragment. Dat er nu bijna niemand op straat is, komt me dus goed uit. Mijn avonden zijn wel saaier nu er geen vrienden kunnen langskomen. Maar zolang we buiten mogen en het mooi weer is, is het oké voor mij. Toen de coronacrisis begon, was ik heel bang om ziek te worden. Bij elke hoestbui dacht ik dat ik doodging. Want ik ben diabeet en dus risicopatiënt. Sinds ik het nieuws niet meer volg, is die angst over.’

‘Mijn beelden geven zich vaak niet onmiddellijk bloot. Niet omdat ik per se geheimzinnig wil doen, maar ik zie sommige dingen nu eenmaal anders dan anderen. Ook dit beeld vangt zowel de realiteit als de magie. Het is een compositie die je niet meteen snapt. Ik maakte deze foto ‘s avonds toen de kinderen in bed lagen. Mijn camera richtte ik op de maan, terwijl ik door de tuin liep. Daarom noemde ik dit beeld ‘Moon Conversation’.'

'Het resultaat zijn de witte lijnen op de achtergrond, die doen denken aan de neon installaties van kunstenaar Lucio Fontana. Ik werk intuïtief en laat het toeval toe. Ik weet wat het effect is van een lange sluitertijd en schaars maanlicht. Maar hoe het beeld er precies zal uitzien, is een verrassing.’

‘Nu we met het hele gezin de hele dag thuis zijn, lukt het me niet om de juiste concentratie te vinden om te werken. Dat frustreert me. Dus zoek ik andere uitlaatkleppen voor mijn creativiteit, zoals tuinieren of kleine stillevens maken in huis. Doordat de wereld op pauze staat, lijkt het alsof we plots iemand anders zijn. Ik ben even niet de ambitieuze fotografe met een volgeboekte agenda. En ook al mis ik de uitdaging van mijn job, de kalmte en de rust doen ook deugd. Het is een moment om dichter bij mijn kinderen en mijn man te komen. De quarantaine is voor mij niet zwart of wit, ze is beide.’

‘Ik denk dat er een tijd voor en na corona zal zijn, ook al is onze situatie in Europa nog relatief comfortabel: er is een sociaal vangnet, betaalbare gezondheidszorg en voldoende eten. Maar de quarantaine forceert ons wel om te reflecteren op hoe we leven, werken en consumeren. Moeten we wel non-stop bereikbaar zijn? Is het nodig om zoveel te kopen? Ik hoop dat we wat trager zullen leven en beter zullen zorgen voor de planeet en voor iedereen die dat nodig heeft. Er ligt een grote kans voor iedereen als het leven straks heropstart.’

‘In coronatijden werd tv hét medium waar iedereen zijn informatie haalt. De journaals noteren kijkcijferrecords. Zo groeide mijn idee om het verhaal van de coronacrisis te verslaan via andermans tv. Elke dag vertrek ik om 18.30 uur voor een wandeling. Gewapend met mijn camera loop ik door de straten van Gent. Zonder dat mensen het beseffen ‘steel’ ik een beeld van hun avondritueel: in hun kot en voor de tv. Deze foto is één beeld uit een hele reeks.’

‘Het mag vreemd klinken, maar dit blijft voor mij reportagefotografie. Ook al fotografeer ik een scherm. Er werd niets in scène gezet. Fotograaf Henri Cartier-Bresson sprak over ‘le moment décisif’: een dramatisch hoogtepunt, zowel visueel als historisch. Dit is een fractie van een seconde die je als fotograaf moet herkennen en vastleggen. Voor mij geldt dat ook voor tv. Ook dat gebeurt live en ook daar moet je op het perfecte moment afdrukken.’

‘Fotografen kunnen naar mijn idee beter omgaan met isolatie. We zijn gewend om dagenlang in ons eentje foto’s te bewerken. En als je een portret maakt van iemand doe je dat eigenlijk ook alleen. Behalve wat korte chit-chat is er weinig contact met de mens aan de andere kant van de camera. Fotograferen en babbelen tegelijk vind ik lastig. Ik steel mijn moment en ben weer weg.'

'Toen ik vijf jaar geleden begon als fotograaf had ik het lastig met die eenzaamheid. Nu ben ik eraan gewend. Deze quarantaine is voorlopig nog geen opgave voor mij. Hoewel er amper opdrachten zijn, heb ik me nog niet verveeld. Ik begon met corona-joggen en bouw een nieuwe site.’

‘De quarantaine is geen excuus om niet meer te fotograferen. Zelfs als we niet meer naar buiten zouden mogen, kan ik in mijn appartement beelden blijven maken. Mijn huidige plan: op straat mensen portretteren die wel nog buitenkomen: baasjes met hun hond, joggers, Deliveroo-koeriers en postbodes...’