Dacht je helemaal mee te zijn, en daar dient de volgende koffietrend zich al aan. Een beetje hipster laaft zich aan ‘shroom coffee’: een bakje troost met medicinale paddenstoelen.
Koffie met champignons? Dat klinkt smerig. Maar er is geen ontkomen aan: fungi zijn ‘the next big thing’ in de wellnessindustrie. ‘Mushroom coffee’ is een verzamelnaam voor koffie die verrijkt wordt met gemalen paddenstoelextracten die een heilzame werking zouden hebben.
Wonderzwammen
Het gaat daarbij om enkele exotisch klinkende varianten – zoals reishi, chaga, cordyceps – die worden geprezen voor hun werking als ‘nootropica’, supplementen voor het brein. Terwijl reguliere vitamines en mineralen je kunnen ondersteunen op lichamelijk gebied, richt een nootropicum zich specifiek op de werking van je hersenen.
Het gaat hier niet om magic mushrooms die je doen trippen, maar ze beloven wel een beter geheugen, scherpere concentratie of minder stress. De term nootropicum is een samenstelling van de Griekse woorden ‘noos’ (geest of gedachte) en tropos (wending of beweging): het ‘ombuigen van je geest’ dus.
Je kon wonderzwammen zoals reishi al langer kopen in poedervorm, bij webwinkels met gezonde voeding zoals Pit&Pit. Merken als Biotona en Purasana hebben ondertussen ook paddenstoelenpoeders in hun assortiment, die luisteren naar beloftevolle namen als ‘Fung-Immun’ en ‘Mushroom Supermix’. Deze poeders zijn bedoeld om te mengen in water, sap of smoothies. Maar een cappuccino met chaga – een chagaccino, jawel – klinkt een pak aantrekkelijker.
Een volgende hype, maar niet nieuw
Gepimpte koffies zijn trouwens al langer een hit. Drie op de vier volwassenen drinken dagelijks koffie. Slimme marketeers hebben dat al lang in de smiezen: wie aan dat simpele basisproduct wat opties kan koppelen, het liefst met een hoop gezondheidsclaims, boort een goudbron aan. Het merk Vital Proteins – bekend dankzij actrice Jennifer Aniston, die er ‘chief creative officer’ is – verkoopt erg succesvol collageenpoeders voor in je ochtendkoffie, met de belofte van een rimpelloze huid, soepelere gewrichten, glanzend haar. Nog steeds populair bij ketoadepten is ‘bulletproof koffie’, een kopje zwarte koffie met een schep boter en olie. Het zou de sportieve prestaties verbeteren en je hongergevoel onderdrukken. En wie voedingsadvies wil aannemen van de video-app TikTok: ‘proffee’, oftewel koffie met een schep proteïnepoeder, is nog steeds trending. Koffie met paddenstoelen is een logische volgende hype die ons wil doen geloven dat koffie een uitstekend vehikel is voor een shot medicatie.
Voor de eerste koffiebars waar je iets als een ‘almond milk reishi latte’ kunt bestellen, moet je naar San Francisco – de bakermat van elke health-foodhype. In afwachting maak je mushroom coffee thuis, uit een pakje. De pionier van de koffie met paddenstoelen is het merk Four Sigmatic, opgericht door vijf Finse vrienden en ondertussen een miljoenenbedrijf. Die roots zijn trouwens niet helemaal toevallig: toen koffie een schaars goed werd in de Tweede Wereldoorlog en er elders in Europa werd geëxperimenteerd met cichoreiwortel als koffiesurrogaat, brouwde men in Finland koffie van de lokale paddenstoel chaga. Vandaag biedt Four Sigmatic een heel gamma aan van gemalen koffiebonen waaraan 5 procent paddenstoelenpoeder is toegevoegd. Een pakje ‘Performance Coffee’, bijvoorbeeld, bevat cordyceps, die prestatieverhogend zouden werken en al langer populair zijn als legale doping voor duuratleten. Wie een kantoordag voor de boeg heeft, kan kiezen voor ‘Chill Coffee’ of ‘Think Coffee’ met respectievelijk reishi of chaga, die rustgevende of concentratiebevorderende effecten zouden hebben. Die koffie zet je gewoon met je french press of een filter. Een ander succesvol merk is London Nootropics, een bedrijf dat bekend werd dankzij het BBC-programma ‘Dragons’ Den’, waar zijn succesvolle pitch enkele investeerders wist te overtuigen. Koffie komt hier in zakjes met instantpoeder: ‘Mojo’, voor een pre-work-outboost, ‘Zen’ tegen stress en angsten, of ‘Flow’, dat een beter geheugen en focus belooft.
Smaak en effect
Hoe dat alles smaakt? Naar koffie. Het percentage paddenstoelenextract is klein, misschien dat puristen de subtiele bittere ‘aardse’ smaak van de paddenstoelen opmerken.
Maar heeft het effect? Dat zal eerder afhangen van je geloof in alternatieve wellnesstheorieën en natuurgeneeskunde. Hoewel er online – door de verkopers van deze producten – wordt geschermd met tal van medische studies over de heilzame effecten van paddenstoelextracten, is nergens wetenschappelijk bewezen dat deze varianten in deze dosis en deze innamemethode een meetbaar effect hebben op de mens. Paddenstoelen zoals reishi worden wel al meer dan tweeduizend jaar gebruikt door Chinese kruidengeneeskundigen. ‘Zij geloofden dat reishi een krachtig antiverouderingseffect had en reishi stond voor hen symbool voor geluk, genezing en welzijn’, lezen we op een website die reishi verkoopt als ‘paddenstoel van de onsterfelijkheid’. Voor de nuchtere types: gezondheidsclaims zoals ‘reishi draagt bij tot de natuurlijke immunologische afweer’, zijn tot op heden niet geautoriseerd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). Dat zal geen rem zetten op de hype: behalve koffieblends vind je poeders en pillen met extracten van medicinale paddenstoelen, maar ook chocolade en douchegel.
Wat vaststaat: de nederige paddenstoel is aan een zegetocht bezig. Begin dit jaar riep The New York Times in zijn ‘food forecast’ paddenstoelen uit tot ‘ingrediënt van het jaar’. Dat heeft veel te maken met de groeiende interesse in plant-based en vegan voeding, omdat zwammen dankzij hun hoge voedingswaarde, hun textuur en rijke ‘umami’-smaak zich goed lenen als vleesalternatief. Als je maar niet verwacht dat een risotto met simpele shiitakes al je mentale besognes oplost.
