Duurzaamheidsgoeroe Gunther Pauli schudt de koffiereuzen wakker

Sinds dertig jaar woont de zeventalige Antwerpenaar in Japan. Pauli leidde tot 1993 de wasmiddelproducent Ecover en richtte in 1994 de denktank ZERI (Zero Emissions Research and Initiatives) op.

Maar wereldberoemd werd hij pas in 2009, met zijn boek ‘Blauwe economie’. Inmiddels zijn er 1,5 miljoen exemplaren van verkocht. De boodschap: als bedrijf kun je duurzaam ondernemen als je processen uit de natuur implementeert. Champignons kweken op koffieafval, bijvoorbeeld. Of zeewier telen dat microplastics absorbeert.

Gunters zoon Laurenz-Frederik, die nog gewoon in België woont, is ook naar Brussel afgezakt. ‘We zien elkaar niet zo vaak. En al zeker niet tijdens de coronacrisis, toen mijn vader drie maanden in Colombia zat bij zijn vrouw’, zegt hij.

Maar nu vader en zoon samen actief zijn in het bedrijfje Coffee Pixels, dat duurzame energiesnacks produceert met koffiebessen en cacaoboter, is hun contact frequenter dan ooit. ‘Onze eerste batch van 100.000 repen is pas aangekomen’, zegt Laurenz-Frederik. ‘Wil je er eentje proeven?’

De koffiereep smaakt floraal en bitter tegelijk: eerst krijg je het boterige mondgevoel van chocolade, daarna de punch van een fruitige koffie. Wat je níét proeft, is dat de powersnack vegan, glutenvrij en organisch is. En dat hij gemaakt is van resten uit de productie van koffie en cacao.

De repen van Coffee Pixels bestaan nu al met de smaak van pure chocolade en melkchocolade. ‘Maar binnenkort komt er ook matcha, gember en kokos op de markt. En we experimenteren met cannabisolie’, zegt Laurenz-Frederik.  

‘Een Coffee Pixel-reep houdt je alert. De snack bevat cafeïne, die gespreid over vier uur opgenomen wordt door het lichaam. Veel trager dus dan bij een espresso. Ideaal voor mensen met een jetlag, studenten, zakenlui, sporters, piloten, nachtwerkers en vrachtwagenchauffeurs. Maar ik denk ook aan gamers. Weet je dat die soms een pamper dragen, als ze de hele nacht non-stop Fortnite willen spelen?’, zegt Gunter Pauli.

‘Voor mij is medisch personeel ook een belangrijke doelgroep’, vult Laurenz-Frederik aan. ‘Je wilt ’s nachts niet geopereerd worden door een chirurg die beeft omdat hij te veel koffies heeft gedronken. Coffee Pixels hebben die bijwerkingen niet.’

‘Als businesscase zou Coffee Pixels perfect in ‘Blauwe economie’ passen’, zegt Gunter Pauli. ‘Dat boek is ook naar het Lets vertaald. Om dat te vieren werd ik door de president ontvangen in Riga. Via mijn netwerk daar kwam ik een Lets bedrijfje op het spoor dat al sinds 2016 energierepen maakt op basis van koffiebessen en cacaoboter.

Ze draaiden 50.000 euro omzet, door de verkoop in lokale coffeeshops. Ik zag het potentieel, investeerde en kwam in de raad van bestuur terecht. Ik nam ook meteen contact op met een associatie van Colombiaanse koffieboeren, met wie ik al dertig jaar samenwerk. Daar bouwen we nu een fabriek die een veel grotere productie aankan dan die in Letland.’

‘Ik werk al 25 jaar rond koffie. Maar ik heb nooit iets voor de boeren zelf gedaan. Tot nu’, zegt Gunter Pauli. ‘Omdat ze het vruchtvlees bij hun koffiebonen mogen verkopen, kunnen we tot vijf keer meer betalen dan een traditionele koffietrader.'

'Dat kan een hefboom zijn om de koffieteelt in Colombia te redden: momenteel heeft de helft van de 650.000 boeren zijn plantage al verlaten. Die mensen bevolken de sloppenwijken van de grote steden, omdat hun situatie uitzichtloos is. De koffiereuzen knijpen hen dood, omdat industrieel geproduceerde koffie uit Vietnam of Brazilië goedkoper is.’

‘Feit is: koffiestruiken groeien van nature in een bos. Maar daar is je opbrengst maar 1 ton per hectare. Industriële koffieverbouwers gebruiken genetisch gemodificeerde soorten die je, op voorwaarde dat je ze sproeit met kankerverwekkende pesticides, ook zonder zo’n bosbladerdak kunt telen.'

'Zij hebben 4 of 5 ton opbrengst per hectare, maar daarvoor wordt wel massaal bos gekapt. Met bodemerosie tot gevolg. Een vicieuze cirkel, waar de grote koffietraders nooit iets aan zullen veranderen.’

Dus, als David tegen Goliath wil winnen, moet hij de spelregels veranderen. En dat doet Pauli met Coffee Pixels. 'Als koffieboeren dankzij ons vijf keer meer kunnen verdienen, keren ze terug naar hun boerderij. Bovendien worden ze financieel aangemoedigd om koffie te telen op de meest ecologische manier: in het woud.

Met Coffee Pixels willen de Pauli’s koffiereuzen als Nestlé niet wegconcurreren. Laat staan de overbevolkte markt van energierepen, proteïnebars of energiedrankjes als Red Bull of Nalu overspoelen. ‘Ons product is gezonder en helemaal anders gepositioneerd’, vindt Laurenz-Frederik. ‘Maar als we 3 procent van de omzet van Red Bull halen, kunnen we in tien jaar tijd duizenden en duizenden hectare herbebossen.’

Dat zijn gigantische cijfers. Gunter Pauli krijgt dan ook wel eens het verwijt dat hij een megalomane fantast is. Nu, fantasie heeft hij alleszins: hij schreef al 365 kinderfabels over ecologie, waarvan er wereldwijd meer dan 17 miljoen zijn verkocht. Maar Gunters plannen voor Coffee Pixels zijn nog sprookjesachtiger.

Als een Belgische Willy Wonka wil hij in Frankrijk een symbolische koffierepenfabriek bouwen. Een die alle verbeelding tart. ‘We moeten entertainen, om mensen in hun hart te raken. Net zoals Disney World’, zegt Gunter Pauli enthousiast.

‘Onder een koepel van 35 meter hoog zullen we een bamboebos creëren, met cacao- en koffieplanten. We maken er het eerste zingende bos ter wereld van: het verschil in elektrische spanning tussen wortel en blad zetten we om in klanken. In Zuid-Afrika hebben we met dezelfde techniek al aardbeienplanten laten zingen. Kinderen vonden het geweldig en begonnen spontaan tegen die planten te praten.'

'En de muren rond de fabriek willen we optrekken in een mix van zand, cannabisvezel en urine. Als dat lukt, willen we de urine van onze gasten inzamelen. Zo ondervinden ze wat je met de natuur kunt doen. Het doel van ons ‘pretpark’ is niet: Coffee Pixels groot maken. Maar wel: de maatschappij veranderen, door de symbiose van ecologie, economie en industrie.’

In afwachting van het Willy Wonka-bos in Frankrijk, is het hoofdkwartier van Coffee Pixels nog in Rotterdam gevestigd. In BlueCity, een voormalig tropisch zwembad waar nu een cluster van 32 bedrijven zit die allemaal rond circulaire economie werken.

Een van die firma’s is Rotterzwam, de bekende start-up die paddenstoelen kweekt op koffiedik. ‘We gaan dat zwembad vol cacao en koffie zetten. Een statement tegenover Unilever, dat aan de overkant van de Maas zit. Nee, we willen niet door hen overgenomen worden. We zeggen gewoon: “Hey, wij bestaan. En op onze manier kun je ook ondernemen.”’

Gunter Pauli is een businessschool op zich. Een éénmans-Vlerick, zeg maar. De ‘Steve Jobs van de duurzaamheid’ reist continu de wereld rond om keynotespeeches te geven, duurzame start-ups te bezoeken en regeringen, G20-toppen of bedrijven te adviseren over ecologische initiatieven. Zonder coronacrisis verzamelt hij meer dan een miljoen airmiles per jaar: iets wat hij compenseerde door meer dan 8 miljoen bomen aan te planten.

Geef je hem het woord, dan barst hij spontaan in een TED Talk uit, die doordrongen is van ecologie en economie. Onderbraken we hem niet, dan kwam zijn zoon nauwelijks aan het woord. Hoe evident is het om op te groeien met zo’n visionaire vader, die bovendien vaak afwezig was?

‘Als we samen op reis gingen, was dat altijd in het kader van duurzaamheid. Omdat hij ergens in het buitenland een lezing moest geven of een start-up wilde bekijken. Mijn broer en ik gingen zoveel mogelijk mee. Van kleins af ben ik met mijn vaders gedachtegoed geïmpregneerd. Al heel vroeg heb ik beslist om zelfstandig te blijven. Misschien was het doctrine, maar ik wilde niet voor een bedrijf als Unilever of Nestlé werken: je krijgt er een bepaalde productiefilosofie ingeprent die niet de onze is.’

Laurenz-Frederik begon zijn carrière in 2015 bij Keytrade Bank, maar hield het daar maar enkele maanden uit. Hij voelde dat hij zelf wou ondernemen. In 2016 richtte hij mee De Blauwe Cluster op, een netwerkorganisatie rond kustbescherming en mariene economie aan de Belgische kust. Sinds anderhalf jaar werkt hij rond LiFI, draadloos internet via ledlichtgolven, bij Ellipz Smart Solutions, een ander bedrijf waar zijn vader zelf in investeerde en bij anderen miljoenen voor ophaalde.

‘Sinds januari zit ik in de Socially Responsible Investments (SRI) Council van BNP Paribas Fortis. Daar houden we de duurzame investeringsstrategie van de bank tegen het licht. En ik ben ook actief bij Zermatt Summit, een Zwitsers platform dat jonge ondernemers de kans biedt om hun duurzame ideeën te pitchen aan investeerders met slapend kapitaal.’

Zelf investeerde Laurenz-Frederik geen geld in Coffee Pixels. ‘Maar toen mijn vader bij de laatste kapitaalronde zijn aandeel vergrootte naar 47 procent, vroeg ik hem wel of ik een actieve rol kon spelen in het bedrijf’, zegt Laurenz-Frederik. ‘Hij wilde dat ik me eerst bewees. Tegenover hem, het management én de andere aandeelhouders. Dus hou ik me nu bezig met de verkoop in de Benelux.'

'Over twee jaar kunnen we dan bekijken hoe de klantenportefeuille is gegroeid. En of ik een plaats in de structuur verdien. Ik ben dus nog in mijn proefperiode. Ik wil vermijden dat men later zou zeggen: “Voor jou was het gemakkelijk. Als zoon van Gunter Pauli krijg je alles op een zilveren plateau aangereikt. Je wordt meteen manager van een groot bedrijf uit het netwerk van je vader.”’

‘Het is niet altijd gemakkelijk om de zoon van Gunter Pauli te zijn, het zijn grote schoenen om te vullen. Maar misschien moet ik ze ook niet wíllen vullen. Ik kan ook zelf een carrière uitbouwen. Meteen een topfunctie binnen Coffee Pixels had ik trouwens niet gewild. Ik wil eerst mijn steentje bijdragen in de groei van het bedrijf. En dan zien we nog wel.’

Of hij zichzelf dan ook TED Talks ziet geven? Of zichzelf ziet rapporteren aan de Club van Rome, zoals zijn vader? ‘Dat laatste hoeft niet per se, maar ik geef wel al vier jaar gastlessen over duurzaam ondernemen aan verschillende hogescholen. Net als mijn vader met zijn kinderfabels wil ik die boodschap aan jongeren doorgeven. Want wij zullen het moeten doen.’

Voor Gunter Pauli is Coffee Pixels een uitzonderlijk geval. Want sinds hij Ecover verkocht, is hij vooral een katalysator van start-ups die werken volgens de principes van de blauwe economie. Aan kapitaalparticipatie doet hij maar heel uitzonderlijk. ‘Maar de jongste jaren zie ik zijn mentaliteit veranderen. Hij heeft veel initiatieven gepromoot, maar wil nu toch ook meer investeren in bedrijven waarin hij gelooft’, zegt Laurenz-Frederik.

‘Begin 2020 hield mijn vader, samen met de investeringsbank JPMorgan Chase, 162 van de 200 projecten die hij ooit initieerde, tegen het licht. Er zaten twee zogeheten ‘unicorns’ bij: bedrijven die meer dan 1 miljard dollar waard zijn. Bioplasticproducent Novamont, waar hij voorzitter van de raad van bestuur is. En AgriProtein, een bedrijf waar maden en vliegen voedselafval omzetten in proteïnen.’ 

Dat Gunter Pauli van alle projecten die hij al zag passeren, uitgerekend in Coffee Pixels investeerde, betekent dat hij een enorm potentieel zag. ‘Als businesscase is Coffee Pixels echt een no-brainer’, zegt hij. ‘Het product leidt tot herbebossing, de boer verdient vijf keer meer en de verpakking is plasticvrij. Je hebt geen Excel-sheet nodig om daar de opportuniteit van in te zien.’

‘Ons businessmodel is copy-paste dat van Ecover: zeer klein beginnen, een eigen duurzame fabriek bouwen en snel doorgroeien. In oktober arriveerde het eerste ton Coffee Pixels, deze maand volgt nog 3 ton. En tegen 2021 willen we doorgroeien naar 30 ton.’

‘Intussen zijn we ook bezig met de aankoop van gronden voor eigen bosplantages in Madagaskar en Colombia. En dat is nog maar het begin van een hele reeks producten die de komende tien jaar zullen volgen. Allemaal in de vorm van pixeltjes: kleine vierkantjes die allemaal samen één groot vlak maken. Want vele kleintjes hebben samen een grote impact.’

Online koffierepen bestellen en meer informatie over Coffee Pixels terugvinden kan op coffeepixels.com.