Het nieuwe filmmuseum in Los angeles was al legendarisch nog vóór het zijn deuren opende. De ontstaansgeschiedenis lijkt een blauwdruk voor een filmscenario.
Het moet zijn dat de auteurs van het Guinness Book of Records er nog geen weet van hebben, want anders zou het Ampas, oftewel het museum van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences, er met stip een plaats in krijgen. Het heeft immers net geen eeuw geduurd – jawel, je leest het goed – voor het filmmuseum zijn voltooiing kreeg. En het kostte ruim 482 miljoen dollar. Een museale thriller dus, met een script dat zelfs Hollywood niet had kunnen verzinnen.
Van ‘Jaws’ tot ‘Psycho’
Het nieuwe mekka voor elke rechtgeaarde filmliefhebber heeft een expositieruimte van bijna 30.000 vierkante meter en toont in een vaste tentoonstelling meer dan honderd jaar filmgeschiedenis in filmfragmenten, video’s, posters, rekwisieten, decors, kostuums en artefacten. Daarvoor kon het putten uit het archief van de Academy, de beroemde organisatie van filmmakers in Hollywood, die met 13 miljoen items de grootste filmcollectie ter wereld heeft.
Je ziet er de originele haai uit ‘Jaws’, of Rosebud, de slee uit ‘Citizen Kane’, een schenking van Steven Spielberg die de iconische ‘prop’ in de jaren 1980 op een veiling kocht. Terwijl Leonardo DiCaprio een deel van zijn collectie vintage filmposters schonk. Of bewonder de originele typmachine waarmee Joseph Stefano het script schreef voor ‘Psycho’ van Hitchcock. Al gaan de conservatoren verder: de expo verheerlijkt de filmgeschiedenis niet.
Het museum heeft ook oog voor de minder fraaie kanten van de filmindustrie, zoals stereotiepe beeldvorming van vrouwen en minderheden.
Het museum toont ook de minder fraaie kanten van de filmindustrie. Je vindt er tachtig jaar oude make-up voor witte acteurs die mensen van kleur moesten spelen. Op de tweede verdieping huist de galerie met ‘Significant Movies & Movie Makers’, met films die de stereotiepe beeldvorming van bijvoorbeeld vrouwen en minderheden doorbreken.
Een verdieping hoger belicht de Rolex Gallery met ‘Stories of Cinema’ de verschillende aspecten van het filmmaken, zoals de vele beroepen achter de schermen. Rolex is immers niet alleen een vaste waarde aan de pols van menig acteur op het scherm. Marlon Brando droeg een Rolex in ‘Apocalypse now’, net als Bill Paxton in ‘Titanic’ en Paul Newman in ‘The Color of Money’. De legendarische Rolex Cosmograph Daytona 6239 van Paul Newman, die in 2017 tijdens een veiling voor 15,3 miljoen euro werd gekocht door een privéverzamelaar, is hier trouwens te bewonderen. Het Zwitserse horlogemerk is ook partner van de jaarlijkse Oscarceremonie en het financierde mee dit museum.
De eerste tijdelijke expo sinds de opening belicht het werk van de Japanse animator Hayao Miyazaki. Terwijl in de nieuwgebouwde dome van glas, staal en beton een filmtheater is ondergebracht met meer dan duizend knalrode zitjes dat door toparchitect Renzo Piano wordt omschreven als de beste cinemazaal ter wereld.
Oude filmdroom
Beter laat dan nooit, moet de afgelopen jaren zowat het Ampas-motto zijn geweest. Al in 1927, het jaar dat de Academy werd opgericht, waren er plannen om een filmmuseum op te trekken. Door de beurscrash twee jaar later werd het project een eerste keer op de lange baan geschoven, tot in de jaren 1940. Dan zou het een plaats krijgen in de vroegere Trocadero Club op Sunset Boulevard, met de schoenen van Charlie Chaplin en de krullen van Mary Pickford als trekpleisters. Maar de oorlog doorkruiste de plannen.
Te bewonderen: posters, rekwisieten, decors, kostuums, artefacten.
Enter de golden sixties en William Pereira, de Amerikaanse architect die een budget van zo’n 16 miljoen dollar - meer dan 140 miljoen dollar tegen de huidige koers - krijgt. Weer gaat het mis, deze keer met de onteigeningen.
Het duurt uiteindelijk tot 2006 voor er opnieuw schot in de zaak komt. Dat jaar telt de Academy 50 miljoen dollar neer voor de aankoop van een stuk grond in Hollywood. Sterarchitecten, onder wie Sir Norman Foster en de Franse ‘Pritzker Prize’-winnaar Christian de Portzamparc, dienen zich aan. Die laatste komt als favoriet uit de bus. Twee jaar later doet hij zijn plannen uit de doeken. Budget: 400 miljoen dollar.
Je voelt het aankomen: op het eigenste moment in 2008 dat De Portzamparc zijn presentatie doet, keldert de Amerikaanse beurs naar een ongeziene diepte. Einde verhaal, voor de zoveelste keer.
Ruimteschip
Vier jaar later oppert de Academy het idee om met een kleiner budget een bestaand modernistisch gebouw aan Museum Row te renoveren en daar het museum in onder te brengen. Vreemd genoeg trekt ze de Italiaanse toparchitect Renzo Piano aan, van The Shard in Londen en het Parijse Centre Pompidou. De man staat niet meteen bekend om zijn bescheiden renovatieprojecten.
Wie denkt dat de A-listers de Oscaruitreiking volgend jaar eindelijk in de duizend rode zitjes van het Ampas zullen bijwonen, moeten we teleurstellen.
In 2015 licht de Italiaan zijn plannen toe: naast het te renoveren gebouw uit 1946 wil hij zowaar een koepelvormige constructie neerpoten, een futuristisch stukje architectuur dat niet zou misstaan in een ‘Star Wars’-film en dat hij zelf omschrijft als een ruimteschip. Het directiecomité verslikt zich in zijn koffie, maar stemt toch in met de grootse plannen van Piano.
Of het comité vandaag dezelfde beslissing zou nenem, is een vraag die niemand durft te stellen. Het project wordt immers een financiële nachtmerrie. De totale kostprijs, initieel geraamd op 250 miljoen dollar, loopt uiteindelijk op tot liefst 482 miljoen dollar.
Flipperkast
Hoe het budget zo interstellair is kunnen exploderen? Architecturale folietjes lopen als een rode draad door het bouwproces. Alleen al voor de renovatie van de gevel van het bestaande gebouw werd een aparte architect aangetrokken. Die John Fidler, de Brit die ooit instond voor de conservatie van Stonehenge, laat zowat de helft van de 365.000 glazen tegels op de gevel vervangen door nieuwe exemplaren, vervaardigd door de originele Italiaanse fabrikant.
Terwijl het interieur van het bestaande gebouw dan weer volledig werd gestript en vervangen door glazen wanden en doorzichtige liften. ‘Op die manier zie je het licht door de liften bewegen en zie je de mensen als in een flipperkast op- en neergaan’, aldus Piano. Een misschien wat oneerbiedige beschrijving voor een eigen realisatie die hij nochtans een grote toekomst toedicht. ‘Het museum bestaat uit een gebouw dat toebehoort aan de geschiedenis van de stad en een dat de toekomst toekomt’, vertelde de architect aan The Wall Street Journal.
Parthenon
In 2019 was de bouw grotendeels klaar. Tom Hanks, een van de filmsterren in de raad van bestuur van de Academy, kondigde aan dat het museum zou opengaan in de winter van 2020. En dan kwam corona…
Bij de opening van het museum, eind september, sprak Tom Hanks opnieuw. ‘Er zijn andere filmmusea in de wereld. Maar, met alle respect, dat in Los Angeles moet het Parthenon worden.’
Wie evenwel denkt dat de Oscaruitreiking volgend jaar plaatsvindt in dat Parthenon, met sterren op de rode loper en A-listers in de duizend rode zitjes, moeten we teleurstellen. De leden van de Academy mogen dan wel bijna honderd jaar hebben uitgekeken naar hun tempel van bijna een half miljard dollar, de ceremonie van 2022 vindt gewoon plaats in het Dolby Theatre.
