De tijd dat alleen tabloids en paparazzi de vuile was van beroemdheden buiten hangen, is voorbij. Maar waarom gebruiken sterren als Pamela Anderson en Harry en Meghan de wereld plots als hun biechtstoel?
‘Mijn borsten hadden een carrière, ik was er gewoon bij’, lacht Pamela Anderson met een gezonde dosis zelfspot in de documentaire ‘Pamela, a love story’ die vanaf dinsdag op Netflix te zien is. Het beroemdste Playboymodel aller tijden deelt op haar 55ste haar eigen verhaal, niet alleen in de Netflixdocu, maar ook in haar memoires ‘Love, Pamela’, die op dezelfde dag uitkomen. ‘Je mag me alles vragen, ik zal eerlijk zijn’, zegt ze thuis, in het Canadese dorpje waar ze opgroeide. Anderson is nog even platinablond als dertig jaar geleden, haar wenkbrauwen zijn nog altijd twee dunne lijntjes. Kalm, bijna zakelijk, graaft ze door haar tumultueuze verleden. Ze vertelt dat haar babysitter haar misbruikte als kind, dat ze als tiener werd verkracht en dat ze haar eerste kindje tijdens de zwangerschap verloor. Groter kan het contrast met haar jarennegentigavonturen in de reeks ‘Baywatch’ of haar shoots als stralende pin-up niet zijn. Hoewel ze met een brede glimlach blijft terugblikken op haar ‘bevrijdende’ tijd als naaktmodel.
Uiteraard komt de gelekte sekstape met haar voormalige echtgenoot, de muzikant Tommy Lee, uitgebreid aan bod. De pikante homevideo werd uit een privékluis gestolen en zonder toestemming wereldwijd verspreid. Van de 75 miljoen dollar die de sekstape opbracht, zagen de twee geen cent. Lee en Anderson spanden een rechtszaak aan tegen de distributeurs, maar verloren. Anderson had tóch al zo vaak naakt in Playboy geposeerd? Waarom zou ze nog recht hebben op privacy?
In het post-MeTootijdperk lijkt zoiets ondenkbaar. ‘Ik moest dat sekstapeschandaal negeren om te kunnen overleven’, zegt Anderson. Het maakt de komedie ‘Pam & Tommy’, die vorig jaar te zien was bij de Amerikaanse streamingdienst Hulu, nog wranger. Anderson weigerde aan de achtdelige reeks over de diefstal van de tape mee te werken. Voor de tweede keer op rij werd haar seksleven gebruikt voor het gewin van iemand anders, zonder haar toestemming.
‘Pamela, a love story’ en ‘Love, Pamela’ zijn krachtige voorbeelden van hoe sterren door documentaires, memoires of interviews weer de touwtjes van hun eigen verhaal in handen nemen. ‘Controlling the narrative’, heet dat in het Engels. Een Nederlandse uitdrukking vonden we er niet voor – explosieve celebrityverhalen zijn in Vlaanderen schaarser dan in Hollywood. Maar vooral: ze bieden allemaal een inkijk in de minder rooskleurige leefwereld van celebrity’s.
De voorbije vijf jaar zijn talloze beroemdheden naar buiten gekomen met hun problemen. Denk maar aan Taylor Swift, Beyoncé, Paris Hilton, Katy Perry, Justin Bieber, Lady Gaga, Billie Eilish, Selena Gomez en Matthew Perry. De rich, beautiful and famous die het soort leven leiden waar wij – arme paupers – alleen van kunnen dromen, gunnen ons een zeldzame blik achter de schermen.
‘Het is voor veel mensen geruststellend om te weten dat de groten der aarde, ondanks hun rijkdom en succes, ook met problemen worstelen.’Sofie Van Bauwel
‘Meer en meer sterren reclaimen inderdaad hun eigen verhaal. Sommigen doen dat via een documentaire, omdat dat format hun boodschap authenticiteit en geloofwaardigheid geeft’, vertelt Sofie Van Bauwel, professor mediastudies aan de UGent. Al kan het ook eenvoudiger, natuurlijk. ‘Celebrity’s hebben vandaag alle touwtjes zelf in handen. Dankzij sociale media zijn ze niet langer afhankelijk van grote mediabedrijven om hun waarheid te vertellen.’
Natuurlijk krijg je ook dan altijd een gecureerde versie van de waarheid voorgeschoteld. ‘Sterren als Beyoncé zijn gepokt en gemazeld in het beïnvloeden en controleren van de media’, aldus Van Bauwel. In ‘Homecoming’, de documentaire over haar Coachella-optreden in 2018, stelt Queen B. zich kwetsbaar op. Ze vertelt hoe zwaar haar zwangerschap was, toont beelden van Jay Z en haar kinderen, maar blijft de teugels stevig in handen houden.
‘Al sinds het begin van de massamedia verschijnen in kranten en tijdschriften uitgebreide verhalen over wie de personen op ons scherm zijn. Het onderhouden van de gevoelsband is sinds het digitale tijdperk nog belangrijker geworden’, vertelt Dan Hassler-Forest, cultuur- en mediawetenschapper aan de Universiteit van Utrecht. ‘De nieuwe generatie beroemdheden heeft via sociale media een veel directere band met de fans. Die appreciëren het als sterren zoals Taylor Swift hun kwetsbare kant tonen.’
Een inkijk bieden in je innerlijke leven én kwetsbaarheden is een heuse kunst. Je moet een delicaat evenwicht bewaren. Tonen dat je een ‘gewoon mens’ bent. Ook filmsterren en muzikanten worstelen met burn-outs, depressies, eetstoornissen en misbruik. Het zijn problemen die het grote publiek herkent. Maar je leidt het leven waar miljoenen van dromen, weinig mensen zijn invloedrijker, knapper en succesvoller. Hoeveel ruimte heb je dan nog om te klagen?
Net daar gaan volgens nogal wat mediakenners Harry en Meghan in de fout. Ze delen té veel informatie. En dat uit zich in de populariteitspolls: hoe meer ze de vuile was buiten hangen, hoe minder populair de Britse prins en de voormalige Amerikaanse actrice worden. Vooral ‘Spare’, Harry’s autobiografie, doet wenkbrauwen fronsen. Moeten we echt weten dat hij en William besneden zijn? Dat Harry ontmaagd werd door een ‘oudere vrouw’ in een veld? Dat hij een pijnlijke, koude penis had tijdens het huwelijk van Kate en William?
Waarom brengen celebrity’s in godsnaam zulke dingen naar buiten? Omdat op die manier werkelijk niets meer tegen hen gebruikt kan worden? Om toekomstige schandalen te voorkomen? Wellicht, al is je privéleven verkopen vooral een inkomstenbron. En om zoveel mogelijk inkomsten te genereren, deel je maar beter zoveel mogelijk details. De Sussexen, bijvoorbeeld, kunnen niet langer rekenen op hun vermogende familie, dus verkopen ze hun levensverhaal. Voor de autobiografie van prins Harry circuleren er bedragen rond twintig miljoen dollar. Aan hun vijfjarige Netflix-deal verdienen Harry en Meghan vermoedelijk honderd miljoen dollar.
Zijn deze hedendaagse biechtverhalen ook graadmeters voor wat we als samenleving belangrijk vinden? Selena Gomez’ ‘My mind & me’ en Jonah Hills ‘Stutz’ zijn delicate en gevoelige exploraties van hun mentale gezondheid. Jennette McCurdy, het kindsterretje dat bekend werd in het Nickelodeon-programma ‘iCarly’, bracht vorig jaar een beklemmend boek uit over haar ervaringen tijdens haar kindertijd. In ‘I’m Glad My Mom Died’ vertelt ze met veel humor en zelfrelativering hoe haar moeder haar Hollywood in pushte, haar misbruikte en eetstoornissen bij haar veroorzaakte. Het boek werd een ‘The New York Times’-bestseller en verschijnt in februari ook in het Nederlands.
‘Filmsterren zijn begin twintigste eeuw uitgevonden door de filmindustrie, als garantie om films te doen verkopen’, vertelt Hassler-Forest. ‘In de popmuziek werd hetzelfde principe gehanteerd en dat geldt nu ook voor koningshuizen. Je bent niet zomaar een persoon, maar een tool om iets te verkopen.’
‘Filmsterren zijn uitgevonden om films te promoten. Dat geldt ook voor popsterren en koningshuizen: je bent een tool om iets te verkopen.’Dan Hassler-Forest
‘Nieuw is dat beroemdheden nu ook met hun kwetsbaarheden en kleine kantjes naar buiten komen. Op het eerste gezicht opmerkelijk, want de gewone burgers presenteren zich op sociale media zoals Instagram en TikTok net van hun mooiste kant. Het lijken wel miniberoemdheden die even in de schijnwerpers staan. Maar dat heeft niet altijd een positieve invloed op ons mentaal welzijn, beseffen we intussen. Daarom hebben we nu ook meer begrip voor filmsterren die naar buiten komen met verhalen over de valkuilen van de roem. De mythe wordt eindelijk doorgeprikt.’
In veel documentaires en biografieën wordt ook de tabloidcultuur van de jaren 90 en 2000 aan de kaak gesteld. Slutshaming, fatshaming, paparazzi die je huis binnendringen, het was allemaal toegestaan. In ‘Pamela, a love story’ vertelt Anderson uitgebreid hoe de media haar tot een karikatuur herleidden.
Evolueren we naar een wereld met meer respect voor (vrouwelijke) celebrity’s? Van Bauwel noemt dat optimistisch, wishful thinking zelfs. ‘Ik weet niet of dit sterk genoeg is om een zelfreflectie bij het publiek te veroorzaken. Online vind je nog altijd talloze voorbeelden van celebritybashing.’
Er komt nog een hele golf celebrity’s aan die met hun eigen waarheid naar buiten zullen komen. Goed nieuws voor de fans, slecht nieuws voor wie nu al zijn buik vol heeft van de overvloed aan gedetailleerde ontboezemingen.
De ongetitelde Rihanna-documentaire die al vier jaar op rij is uitgesteld, komt er nu toch definitief aan. Op Disney+ verschijnt dit jaar nog een documentaire over de K-popsensatie BTS en eerder deze maand begonnen de opnames van een nieuwe Amy Winehouse-biopic ‘Back to black’.
Waarom blijft de kwetsbaarheid van celebrity’s zo betoveren? ‘Omdat veel mensen nu eenmaal het gevoel hebben dat ze die beroemdheden écht kennen’, zegt Van Bauwel. ‘Dan is het geruststellend om te weten dat de groten der aarde, ondanks hun rijkdom en succes, óók met problemen worstelen.’
‘Pamela, a love story’ staat vanaf 31 januari op Netflix. Het boek ‘Love, Pamela’ komt tegelijkertijd uit.
