Om jazzzangeres Billie Holiday te vertolken in de film ‘The United States vs. Billie Holiday’ moest de Amerikaanse r&b-zangeres Andra Day leren acteren, vloeken en drinken. Haalt ze daarmee zondagnacht die Oscar voor beste actrice binnen?
De richtlijnen van haar entourage waren onverbiddelijk: een screenshot nemen tijdens mijn Zoom-interview met Andra Day in Los Angeles is ‘strictly forbidden’. De verleiding is nochtans groot als de Amerikaanse zangeres en actrice op mijn scherm verschijnt. Ze lijkt wel een koningin uit de tijd van de farao’s, met parels in haar haar en gekleed in een crèmekleurige jurk. Hier zit een ster voor me. Of toch zeker een vrouw die het in zich heeft om een ster te worden, vooral nu ze is ontdekt door regisseur Lee Daniels. Zesendertig is ze: tijd zat dus voor dat sterrendom, zelfs in een wereldje dat meer dan ooit zweert bij jeugdigheid.
Vóór ze vorige maand een Golden Globe in ontvangst mocht nemen, was Andra Day niet meteen een klinkende naam. Tenzij dan in het wereldje van de r&b. Het was overigens niemand minder dan muzieklegende Stevie Wonder die haar in 2015 ontdekte. Haar bijzondere stem was hem meteen opgevallen, waarna de blinde ster met meer dan 100 miljoen verkochte albums achter zijn naam haar uitnodigde voor een duet in een commercial van Apple.
Een ideaal opstapje, zeg maar, voor het eerste album van de zangeres uit Spokane, Washington.‘Cheers to the Fall’ – met de powersingle ‘Rise Up’ – leverde Andra Day in 2016 niet alleen meteen een Grammy op. Niemand minder dan Spike Lee regisseerde haar eerste video, ‘Forever Mine’.
Voor wie haar nog niet hoorde: Andra Days stem houdt voor velen het midden tussen die van Adele en Amy Winehouse. Al is dat wellicht wat kort door de bocht: haar stemtimbre neigt ook naar Billie Holiday. En misschien zelfs naar alle iconen van de zwarte jazz en soul tout court.
Politiek activisme
‘Toen na mijn auditie regisseur Lee Daniels me de rol voorstelde, sloeg de twijfel onmiddellijk toe’, blikt Andra Day terug. ‘De rol maakte me bang, omdat ik niet wist of ik wel goed zou zijn in dat personage. Tegelijk voelde ik me vereerd omdat Billie Holiday altijd mijn grote inspiratiebron is geweest. In ieder geval was het voor mij duidelijk dat ik tijd nodig zou hebben om me helemaal in die rol in te leven.’
Ook regisseur Lee Daniels had zo zijn twijfels. Meer zelfs: hij wilde haar eerst niet ontmoeten. ‘Toen we uiteindelijk dan toch aan elkaar werden voorgesteld, voelde het zeer oncomfortabel aan’, zegt Day. ‘Dus zeiden we: “Laten we gewoon onze hors-d’oeuvres eten, en dan zijn we weg.”’
Toen ik het script las en besefte dat we veel dieper zouden gaan in het verhaal van Billie Holiday, raakte ik snel geïntrigeerd.Andra Day
Maar de connectie kwam er tóch. Day merkte dat Daniels helemaal in de ban was van Billie Holiday. En op het einde van het etentje was hij dat blijkbaar ook van Day en werd de auditie ingepland.
‘Al wilde ik zeker geen remake opvoeren van het verhaal dat al op briljante wijze was verteld in ‘Lady Sings the Blues’, de film uit 1972. Ik vreesde dat ze me zouden vergelijken met Diana Ross.'
'Maar toen ik het script las en besefte dat we veel dieper zouden gaan in het verhaal van Billie Holiday, raakte ik snel geïntrigeerd. Niet het clichébeeld van de aan drugs en drank verslaafde zangeres, wel dat van de politiek activiste binnen de contouren van de eerste oorlog tegen drugs van de Amerikaanse overheid.'
Strange Fruit
Ondanks haar eigen twijfels is Andra Day de geknipte vertolkster van Billie Holiday. Day luistert niet alleen al sinds ze elf was naar Billie Holiday. Holidays voorbeeld was ook beslissend voor de keuze om te gaan zingen én voor haar artiestennaam.
‘Eerst vond ik de stem van Holiday zeer verwarrend. Ik herinner me nog dat ‘Sugar’ de eerste song was die ik van haar hoorde. De tweede was ‘Strange Fruit’. Ik dacht dat die vrouw wel zeer sterk moest zijn, dat alles wat ze zong echt iets betekende. Ik hoorde de offers die ze had moeten brengen, de kracht in haar stem raakte me. In die tijd hield ik niet van mijn eigen stem. Op de een of andere manier hielp Holiday me om mijn stem te accepteren, overtuigde ze me ervan dat het ook ergens toe zou leiden als ik er iets mee deed. Ja, dat ik een verschil kon maken.’
De naam Andra Day waarmee Cassandra Batie optreedt, bestaat deels uit haar eigen voornaam en verwijst deels naar Lady Day, de bijnaam van Billie Holiday.
De film ‘The United States vs. Billie Holiday’ hield Andra Day uiteindelijk bijna drie jaar bezig, van casting tot laatste opnamedag. Drie ingrijpende jaren. Speciaal voor de film moest ze afvallen. Iets wat ze moeilijk vond, want ze wil helemaal niet skinny door het leven gaan. Nog ingrijpender was dat ze ook moest leren roken. 'Neen, ik ben er niet verslaafd aan geraakt. Ondertussen heb ik het goed en wel afgeleerd’, zegt ze lachend. Ook alcohol moest ze leren drinken. En vloeken, ‘iets wat ik echt nooit doe’. 'Uiteindelijk moest ik zelfs leren om mijn stem niet te verzorgen en ze zelfs te beschadigen. Ik probeerde mezelf helemaal te verplaatsen in Billie.’
Trailer 'The United States vs. Billie Holliday'
Strijd voor burgerrechten
De film ontroert en combineert drama met een politiek verhaal. ‘Het belangrijkste doel van deze film is dat deel van het verhaal blootleggen dat het publiek nooit te zien kreeg, of waarover zelfs ronduit werd gelogen’, legt Day uit.
De overheid probeerde haar uit te schakelen en haar culturele erfgoed uit te vlakken.Andra Day
‘De overheid probeerde haar uit te schakelen en haar culturele erfgoed uit te vlakken. Maar dat lukte niet, omdat Billie Holiday te beroemd was. Ze werd afgeschilderd als een hopeloze drugsverslaafde die alleen maar problemen had en zelf een probleem was. De overheid beukte daar constant op in, en richtte zich met die boodschap op de zwarte bevolking.'
'Dus ja, het doel van de film is Billie Holiday de status te geven van peetmoeder van de burgerrechten. Want dat is wat ze echt is. Dat ze ‘Strange Fruit’ zong, was een boost voor de burgerrechtenbeweging in de zwarte gemeenschap.’
De filmmakers willen bij het grote publiek ook aandacht losweken voor de geschiedenis van de zwarte bevolking in de Verenigde Staten. Een streven dat ze delen met de makers van Oscarwinnende films als Steve McQueens ‘Twelve Years a Slave’, ‘Moonlight’ van Barry Jenkins, ‘Green Book’ van Peter Farrelly, ‘BlacKkKlansman’ van Spike Lee of ‘If Beale Street Could Talk’ van Barry Jenkins. ‘We werden niet verondersteld te weten wat onze gemeenschap werkelijk bijdroeg aan de Amerikaanse samenleving’, vat Day het samen.
We vragen de actrice of het dan misschien racisme was dat Billie Holiday het leven kostte. ‘Zonder enige twijfel’, antwoordt ze meteen. ‘Zoals racisme velen van ons doodde. Bovendien gaan ze in de States nog altijd te werk zoals in de tijd van de oorlog tegen drugs, in de jaren 1940. Een oorlog die huidskleur als criterium gebruikte. De machtsstructuur in dit land heeft veel te maken met hoe zwarte mensen en levens te gelde worden gemaakt. Van slavernij tot massale opsluiting.’
Mode-influencer
In ‘The United States vs. Billie Holiday’ wordt de reconstructie van de jaren 1940 tot 1950, met flashbacks naar Billie Holidays kindertijd, doorgetrokken tot in de kostuums. Kostuumontwerper Paolo Nieddu dook onder meer in de Prada-archieven om enkele van de meest memorabele looks van Holiday opnieuw te creëren. Iets wat Andra Day, zelf een grote fan van vintage, fantastisch vond.
Want Billie Holiday was misschien al een ‘mode-influencer’ voordat dat woord bestond. Ze droeg al haltertops lang vóór die populair werden in de jaren 1970. Of ‘springolators’, een soort hooggehakte muiltjes versierd met kettingen. ‘Niemand was ooit met dat soort schoenen op een podium verschenen’, zegt Day. ‘Billie Holiday was echt een modevernieuwer.’ Bij die podiumoutfits van Holiday hoorde ook altijd een gardenia. Andra Day achterhaalde dat het een trucje van Lady Day was om een brandwonde op haar hoofdhuid te camoufleren, en dus niet zomaar iets frivools.
Bij de Oscars neemt Day het op tegen Carey Mulligan (‘Promising Young Woman’), Frances McDormand (‘Nomadland’), Vanessa Kirby (‘Pieces of a Woman’) en Viola Davis. Die laatste speelt ook een zwart icoon in ‘Ma Rainey’s Black Bottom’, een biopic over Ma Rainey, de moeder van de blues. Het lijkt erop dat Hollywood eindelijk hulde brengt aan de artiesten uit de zwarte gemeenschap, die van vroeger en die van nu. Black artists matter.
