Lichtgevende kwallen, een plafondschildering van Rubens, levende speelkaarten: Brusselaar Charles Kaisin wordt wereldwijd gevraagd als scenograaf van surrealistische diners voor de happy few. 'Elke drie à vier minuten gebeurt er iets aan tafel. Vervelen is onmogelijk.'
Noem het gerust de Sixtijnse Kapel van Rubens: het Banqueting House in Londen is het enige stadspaleis ter wereld met een plafondfresco van de Antwerpse meester. En uitgerekend daar mocht Charles Kaisin (46) een diner verzorgen voor de juweliersfamilie Boghossian. Rond het thema van de zijderoute ontvouwde zich een visuele reis voor een select gezelschap. Inclusief zijden tafelkleed, handgeweven bij een familiebedrijf dat al actief is sinds 1605.
In het Palazzo Vecchio in Firenze bedacht de Brusselaar dan weer een diner voor een beroemde zakenman en zijn vrienden. Alle stoelen werden ingewreven met basilicum, een referentie aan een passage uit de 'Decamerone' (1349-1360) van Giovanni Boccaccio.
In het casino van Monte Carlo kregen Albert van Monaco en co. hun gerechten door levende speelkaarten geserveerd aan een XL-kickertafel of op een ronddraaiend 'roulettebord'.
In een kerk in het Zwitserse Basel sleurde Kaisin een springkasteel binnen waarlangs de genodigden van het Belgische horlogemerk Ice-Watch hun entree maakten. En voor het 'Black & White'-diner van het Centre Pompidou in Parijs schoven maar liefst 850 gasten aan.
Visueel vuurwerk
Een sterrenchef. Een onwaarschijnlijke locatie. Eén centraal thema. Minstens één kelner per twee gasten. En bij elke gang de bediening in een nieuwe outfit. Ga je met die vijf voorwaarden akkoord, dan komt Charles Kaisin luisteren. 'Tenminste, als ik een klik voel met de persoon die me vraagt voor een 'dîner surréaliste'. Is dat niet het geval, dan weiger ik. Ja, dat is al gebeurd.
De creatieve energie die ik in zo'n diner moet stoppen, kan ik niet opbrengen voor iemand die ik niet oké vind', zegt hij. 'Natuurlijk organiseer ik bespoke feesten. Maar ik ben geen elitaire weddingplanner. Wat ik doe, gaat veel verder.'
De diners van Kaisin kan je nog het best omschrijven als poëtische, experimentele performances waarbij elk detail op maat is uitgewerkt. 'Mijn dîners surréalistes zijn niet alleen visueel vuurwerk. Achter ieder element schuilt diepgaande research. Elk ingrediënt van het draaiboek heeft referenties aan literatuur, kunst, geschiedenis, mode, muziek, opera, noem maar op. We documenteren ons enorm.
Zelfs de soundtrack en de geuren bedenken we. Ik voel me veel meer een operaregisseur dan een feestarchitect. Ik luister goed naar mijn opdrachtgevers - de helft particulieren, de helft bedrijven. Maar ik vraag hun wel carte blanche. Aan een serieuze kunstenaar vraag je ook niet of hij dat groene schilderij ook in het rood heeft.'
Handgemaakt boek
Natuurlijk zijn er wel meer high-end feestorganisatoren. Maar Kaisins dîners surréalistes overstijgen die qua intellectuele gelaagdheid. Bij de Brusselaar gaat het niet alleen om entertainment, het is een multimediaal spektakel dat alle zintuigen tegelijk op scherp zet.
En je tegelijk met een boodschap de nacht in stuurt. 'Op een diner rond 'Utopia' in een leegstaand Brussels metrostation liet ik een Servo-Kroatische straatmuzikante optreden. Voor een ander diner werkte ik met muzikanten uit compleet verschillende sociale klassen. Laat hen samen liederen zingen over hun dromen en je krijgt een heel sterk symbool van universaliteit.
Op het diner van Ice-Watch staken we vuurwerk aan op tafel, dat samen een zin vormde over de vergankelijkheid van de tijd. Na ons diner in Les Bains de Bruxelles gaven we de gasten een zakje pleisters mee in een niet-blanke huidskleur. Een boodschap pro diversiteit, al kostte dat detail ons letterlijk een half jaar speurwerk. Dat soort weerhaken stoppen we er graag in.
En net omdat de diners zo gelaagd zijn qua betekenissen kan je onmogelijk alles capteren op de avond zelf. Daarom geven we iedereen een handgemaakt boek mee achteraf. Als tastbaar souvenir én als toelichting bij het spektakel.'
Van Seoel tot Sao Paulo
Alles vatten is inderdaad onmogelijk: elke drie à vier minuten gebeurt er iets tijdens zo'n dîner surréaliste. Waarom zo snel? 'We nemen je graag mee in een totale trip. Het aperitief is de aanloop, maar zodra je aan tafel schuift, begint de betovering. Je kan je onmogelijk vervelen, zoals op etentjes waar niks te beleven valt. De immersie moet compleet zijn.
Per diner maken we een draaiboek van honderd pagina's. Als er tweehonderd gasten zijn, hebben we tot vierhonderd man personeel nodig, inclusief kappers, make-upartiesten, dansers en kelners. We leggen de klant op voorhand tot tweehonderd aquarellen, ontwerptekeningen of maquettes voor, zodat we elk detail op voorhand kunnen doorspreken. Eén diner in elkaar steken vergt tot een half jaar voorbereiding. Of het nu voor acht man is of voor zeshonderd genodigden: het denkwerk blijft hetzelfde.'
Het prijskaartje is navenant: sommige diners van Kaisin kosten meer dan 1 miljoen euro. Op dit ogenblik werkt hij aan draaiboeken voor diners in Seoel, Sao Paulo, Miami, Bordeaux, Hongkong, Londen en - oh ja - Brussel. De opdrachten stromen binnen van overal ter wereld, waardoor de Brusselse productdesigner noodgedwongen zijn atelier én team moest uitbreiden.
'We hebben zopas de studio met 650 vierkante meter vergroot', zegt hij. 'We werken nu met twintig mensen op kantoor. En minstens nog eens zoveel in de Brusselse ateliers die voor ons schorten, tafelkleden, servetten, kostuums of decorstukken met de hand maken. We stellen mensen uit de gevangenis van Sint-Gillis en Vorst tewerk. Maar evengoed werknemers uit een beschutte werkplaats, hier vlakbij. We doen zoveel mogelijk 'made in Belgium': ik wil mijn sociale verantwoordelijkheid nemen als ondernemer.'
Boetiekhotel in Marrakech
Het ironische is: met zijn dîners surréalistes werd Kaisin veel sneller bekend dan met zijn productdesign. Als ontwerper had hij als missie om de wereld mooier en beter te maken met goeie producten, die het liefst nog lang meegaan ook. In ontwerpen, zoals de Hairy Chair en de Newspaper Bench, combineert hij ideeën rond origami en recyclage. Kaisin was een tijdlang artistiek directeur van Val Saint Lambert en tekende ook porselein voor Royal Boch, een shoppingtas voor Delvaux of chocolade delicatessen voor Pierre Marcolini.
'Eigenlijk begon het allemaal met muziek', zegt hij. 'Ik speel piano, orgel en cello. Toen ik productdesign studeerde aan Central Saint Martins in Londen, liep ik de hele tijd rond op de modeafdeling. Op het Royal College of Art in Londen zat ik in de klas van designer Ron Arad. In het atelier van de Duitse beeldhouwer Tony Cragg leerde ik alles over materialen en concepten.
Ook bij het Parijse architectenkantoor van Jean Nouvel stak ik veel op over productdesign en maquettebouw. En toen ik aan de universiteit van Kyoto in Japan studeerde, werd ik ondergedompeld in de verfijnde cultuur van origami en papier. Al die input komt nu samen in mijn werk.'
Kaisins volgende 'diner surréaliste'? Pech, het is al uitverkocht.
Dat werk gaat trouwens veel verder dan de dîners surréalistes. Hij ontwerpt ook interieurs, denk maar aan het boetiekhotel Almaha in Marrakech, Marokko. Hij bedenkt scenografieën of etalages. Zoals vorig jaar de kerstdecoratie van het casino in Monte Carlo. En Kaisin designt ook nog altijd producten, bijvoorbeeld recentelijk nog een servies voor Serax en waterproducent San Pellegrino.
Magritte en Ensor
Maar het is met zijn tijdelijke spektakels dat de Brusselaar uiteindelijk de wereld verovert. Toch zijn de twee 'beroepen' niet los van elkaar te zien, vindt hij. 'Voor elk diner ben ik ook ontwerper. Ik teken allerlei producten, van borden, glazen, karaffen, kostuums tot tafels. Die zijn niet herbruikbaar, want elk feest is uniek. Daarom valt onze stijl ook niet te kopiëren.'
Of Kaisin nu in Azië of Latijns-Amerika aan een opdracht werkt, telkens bevat zijn scenografie een zekere belgitude. Bijna voor elk diner creëert chocolatier Pierre Marcolini een dessert op maat. Belgisch muzikaal talent, zoals het Vlaams Radio Koor of sopraan Elise Caluwaerts, boekt hij voor intermezzo's.
En Kaisin zelf schermt graag met kunsthistorische associaties aan Magritte en Ensor, maar evengoed aan Félicien Rops, Jan Van Eyck, E.L.T. Mesens, Marcel Mariën of Marcel Broodthaers. Die immense referentiebibliotheek in zijn hoofd typeert hem: hij is een gretige estheet, met een zeer breed interesseveld.
Vogels in living
De kiem van Kaisins succes ligt in zijn eigen living. Negen jaar geleden begon hij thuis met surrealistische diners voor vrienden en kennissen aan zijn lange tafel. Op zich een surrealistisch ding, want de poten bestaan uit boomtakken. 'Op de eerste editie vlogen er vogels vrij rond. En ik had de Afro-Amerikaanse bariton Stephen Salters uitgenodigd, de zwarte winnaar van de Elisabethwedstrijd in 1992, om enkele aria's te zingen.'
Voel ik geen klik met de opdrachtgever van het feest, dan weiger ik. Ja, dat is al gebeurd.
De voorbije jaren groeide de guestlist van zijn jaarlijkse diner en werd een bijdrage gevraagd, dus verhuisde hij telkens naar een andere locatie. Het 'Utopia'-diner vond plaats in een leegstaand metrostation, 'La Folie' in de - toen nog - leegstaande Citroëngarage.
Voor het diner over het gedicht 'Correspondances' van Charles Baudelaire week Kaisin uit naar het Brusselse stadhuis. 'David Martin van La Paix was daar de chef. We lieten servetten maken met het gotische plafondmotief. Speciaal voor die avond ontwierpen we ook een karaf en een glas op basis van de gulden snede. Een Ardense blaaskapel trad op, als knipoog naar het jachtdecor van de zaal. Het Vlaams Radiokoor kwam de 'Petite Messe Solennelle' van Rossini neuriën, niet zingen. De zestig zangers zetten eerst een helm op en serveerden de 120 gasten een gerecht, en zetten dan hun Rossini in. En het handgemaakte souvenirboek zat in een pochettas van Hermès.'
Thema 'Jules Verne' in Les Bains de Bruxelles
Van zijn jongste privédiner, in Les Bains de Bruxelles, circuleert een magistraal YouTube-filmpje. Omdat het thema 'Jules Verne' was, was er een waterballet en waren de obers verkleed als lichtgevende kwallen.
'Op elk diner kondig ik subtiel het thema van volgend jaar aan. In 2019, tijdens Art Brussels, staat het hele feest in het teken van de metamorfose', zegt Kaisin. Pech voor wie er nog bij wil zijn: er is nu al een wachtlijst.