Beethoven-expert Jan Caeyers over het leven op het puntje van zijn ‘Pommier’-stoel: lezen in een grand café, Vincent Kompany als gastdocent en naar Parijs voor een deurenkomedie.
Jan Caeyers (71)
- Oprichter en dirigent van Le Concert Olympique.
- Auteur van ‘Beethoven: een biografie’.
Wat is de stoel van je leven?
‘Deze fauteuil van de Franse ebenist Pommier. Ik kocht hem samen met mijn vrouw in L’Isle-sur-la-Sorgue, het mekka van het antiquariaat in Zuid-Frankrijk. Een coup de foudre was het: ik spendeerde er mijn pas geïnde royalty’s van mijn ‘Beethoven’-biografie aan. De fauteuil is op het einde van de achttiende eeuw gemaakt, tijdens het Directoire van Napoleon. In de tijd van Beethoven dus. Opvallend is dat de leuningen ongelijk zijn, omdat één kant dichter bij de open haard stond. In mijn werkkamer combineer ik het verfijnde stuk antiek met meubilair van Le Corbusier.’
Kun je goed stilzitten?
‘Nee. Wat me tot rust brengt, is fietsen of mediteren. Maar als ik echt mag kiezen, kom ik het liefst tot rust al lezend in een grand café in Parijs of Wenen. Of op een terras in de Provence. Ik ben op een leeftijd gekomen waarop andere mensen niet meer hoeven te werken. Ik doe dat wél nog, maar op voorwaarde dat ik mijn rustmomenten goed inplan. Thuis gun ik mezelf die rust niet.’
Wie verdient een leerstoel?
‘Vincent Kompany. De ex-voetballer en trainer weet heel goed waar hij heen wil – ‘trust the process’. En hij gaat soeverein om met tegenslagen of kritiek. Kompany behoudt te allen tijde de controle over zijn emoties en gedachten, die hij dan nog eens scherp kan formuleren ook. Plus: hij heeft een benijdenswaardig charisma: laat hem een gastcollege geven en je komt gegarandeerd gemotiveerd buiten.’
Op wiens stoel zou je graag voor één dag zitten?
‘Ik heb een eindeloze bewondering voor mensen die hun vak zodanig beheersen dat ze – schijnbaar moeiteloos – de perfectie bereiken. Picasso was zo iemand. Maar ook polsstokhoogspringer Armand Duplantis. Of Vladimir Horowitz: hij beheerste zijn pianotechniek zo goed dat hij vanuit een innerlijke harmonie het allerhoogste bereikte, ook al weet ik dat er een enorm leerproces aan voorafging. Die toestand is maar weinigen gegeven.’
Voor wie houd je een stoel vrij tijdens je droomdiner?
‘Beethoven zou te vanzelfsprekend zijn. Dus kies ik voor Voltaire. De Franse schrijver en filosoof liet niet alleen een gigantisch oeuvre na, hij was vooral een briljante geest en een innemend man die in conversaties extreem spits bleek. Hij zocht ook de controverse op, waardoor hij grenzen verlegde. Goethe miste die opstandigheid, ook al was hij even geniaal. Een tête-à-tête met Voltaire volstaat dus. Dan ben ik tenminste zeker dat hij zich tijdens het gesprek tot mij zal richten.’
Wat houdt je op het puntje van je stoel?
‘Twee keer per jaar trekken mijn vrouw en ik naar Parijs, waar we steevast naar ‘deurenkomedies’ in de oude stijl gaan kijken. Bij ons is dat genre intussen vulgair, maar in Frankrijk spelen grote acteurs zoals Pierre Arditi daar nog met plezier in mee. Na zo’n voorstelling doet mijn lijf pijn van het lachen. Platvloerse humor is het niet, de voorstellingen zijn net heel delicaat. De tijd vliegt.’
Bio van een stoel
Pommier-fauteuil
De opmerkelijke ‘banquette’ is gemaakt door de Franse ebenist Pommier. De poten zijn aan vier zijden gesculpteerd.
De ‘Pommier’ is bekleed met stof van Pierre Frey en met passementerie van Declercq.
Jan Caeyers en zijn vrouw – die een antiquairsopleiding volgde – kochten dit zeldzame meubel in L’Isle-sur-la-Sorgue, het ‘antiquairseiland’ bij Avignon.
‘En wat me momenteel op het puntje van mijn stoel houdt, is Symfonie nr. 9 van Beethoven, die ik op 13 mei dirigeer in Antwerpen. Het iconische muziekstuk is als een stad waarvan ik het plan helemaal in het hoofd heb en die ik daardoor beter en beter begrijp, met het gevolg dat ik er mij meer en meer thuis in voel. Door zoveel tijd in de Negende te investeren, is mijn interpretatie veel helderder geworden. Het slotdeel vormt de basis van de Europese hymne. En dat heeft de perceptie van het werk vervlakt, zelfs kitscheriger gemaakt. Vergelijk het met de Mona Lisa: iedereen denkt dat hij dat schilderij kent, maar dat verdiept de kennis erover niet.’
Waarvan viel je recent van je stoel?
‘Dat de Europese president, op het moment dat ons continent de grootste veiligheidscrisis sinds de Tweede Wereldoorlog doormaakt, zijn mandaat wilde neerleggen om deel te nemen aan de verkiezingen in Waver, of all places. En twee weken later draaide hij dat besluit al even schaamteloos terug. Niet omdat hij de stupiditeit van zijn beslissing inzag, maar omdat anderen hem op die stupiditeit hadden gewezen. Dat gebrek aan verantwoordelijkheidszin, die totale normvervaging, die respectloosheid tegenover de instellingen: Europa kan zich zulke fratsen niet veroorloven.’
Jan Caeyers en Le Concert Olympique brengen op 13 mei in de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen Symfonie nr. 9 van Beethoven, die exact tweehonderd jaar geleden werd gecomponeerd.
