Al tien jaar lang brengt ontwerpersduo Muller Van Severen een hoogst origineel oeuvre dat tussen kunst en design zweeft. Voortaan wordt hun werk vertegenwoordigd door Tim Van Laere Gallery.
Eigenlijk gingen Fien Muller en Hannes Van Severen gewoon even een zetel afleveren bij Tim Van Laere Gallery. ‘Maar na een kwartier praten was het duidelijk voor ons alledrie’, vertelt Van Laere.
Wat er duidelijk was? Dat het duo thuishoort in zijn kunstgalerie, in het lijstje met artiesten zoals Rinus Van de Velde, Kati Heck, Dennis Tyfus, Gelitin, Franz West, Tal R, Ben Sledsens en Henk Visch. Wat al concreet is: op Miart in Milaan dit weekend en op Art Brussels volgende week zullen op de stand van Tim Van Laere Gallery ook meubels uit de collectie van Muller Van Severen te zien zijn. Ook duidelijk: dat Muller Van Severen eind volgend jaar tijdens een eerste solo-expo de galerie zal vullen met gloednieuw vrij werk. Hoe dat resultaat er precies zal uitzien: nog hoogst onduidelijk.
Fien Muller: ‘Dat maakt het net interessant, we weten echt nog niet waartoe het ons zal leiden. Maar Tim daagt ons uit. Dat eerste gesprek voelde als een enorme energiestoot.’
Hannes Van Severen: ‘Pas op, het is niet dat we uitgeblust waren hè. Maar doorheen de jaren zijn er heel wat ideeën blijven sluimeren die in geen enkel van onze huidige projecten pasten. Dat gesprek met Tim gaf me meteen goesting om het atelier in te duiken. Dat zegt alles.’
Tim Van Laere: ‘Toen we die avond ons gesprek nog via WhatsApp voortzetten, schreven zij: “Zou het geen idee zijn om op Art Brussels de sculpturen van Rinus in onze ‘Wire C’-kast tentoon te stellen?” Daar was Rinus zelf meteen wildenthousiast over. Het wordt een heel nieuwe manier om die werken samen te tonen als een totaalinstallatie.’
‘Dat vind ik heel bijzonder: hoe wij met alle kunstenaars in de galerie een familie vormen. Iedereen stimuleert elkaar en ik voel dat de komst van Fien en Hannes heel veel zal teweegbrengen.’
Fien Muller en Hannes Van Severen
- Komen beiden uit een kunstzinnig nest: Fien Muller stamt uit een antiquairsfamilie, haar vader Koen Muller was schilder en beeldhouwer.
- Hannes Van Severen is de zoon van meubelontwerper en interieurarchitect Maarten Van Severen, en kleinzoon van kunstenaar Dan Van Severen.
- Leerden elkaar kennen tijdens hun studie beeldhouwkunst aan Sint-Lucas in Gent.
- Werken sinds 2011 samen als Muller Van Severen.
- Behalve hun eigen meubelcollectie maken ze objecten onder het label Valerie Objects.
- Sinds 2021 ontwerpen ze ook collecties voor het Deense designmerk Hay. Tegelijk waren er collabs met internationale merken (Hermès, cc Tapis, Kassl Editions, Reform) en galeries (Galerie Kreo in Parijs, Massimo de Carlo in Milaan).
- Ze wonen en werken in Gent en Oostende.
Weg met de hokjes
Als je er nog raar van opkijkt dat een duo dat onder meer meubels, lampen, tapijten en bestek maakt onderdak vindt in een kunstgalerie, dan heeft het drietal een gloedvol betoog in petto over het afbreken van hokjes.
Van Laere: ‘Ik heb van deze galerie vanaf het begin een vrijplaats willen maken, waar alle kunstgenres door en naast elkaar kunnen bestaan zonder hiërarchie. De tijd dat schilderkunst bijvoorbeeld als superieur werd gezien in vergelijking met fotografie of videokunst is allang achterhaald.’
‘Tim daagt ons uit. Dat eerste gesprek voelde als een enorme energiestoot.’Fien Muller
Muller: ‘Toen wij twaalf jaar geleden als beeldend kunstenaars voor het eerst meubels begonnen te maken, kregen we ook afkeurende reacties uit de kunstwereld: Oei, design? Dat werd of wordt toch als minderwaardig beschouwd.’
Van Severen: ‘Terwijl onze manier van denken en werken helemaal dezelfde is gebleven, welk label je ook op ons wilt plakken. Dat ik de ene dag ‘kunst’ maakte en een week later ‘design’ zegt niets over de visie die erachter schuilgaat. Ik vind mezelf niet echt terug in het etiket ‘designer’, en ik voel weinig affiniteit met ontwerpers van broodroosters. Ik heb altijd als kunstenaar gedacht en gewerkt, en zal dat ook blijven doen, wat het eindresultaat ook is.’
Van Laere: ‘Ik zie Fien en Hannes als kunstenaars pur sang. Uit allerlei invloeden hebben zij een volledig eigen beeldtaal ontwikkeld. Wat ze maken, is altijd uniek, je herkent een Muller Van Severen uit de duizend. Er zitten veel lagen in hun werk: ik zie elementen van Eames en Le Corbusier, maar als zij een paravent creëren (Muller Van Severen creëerde voor kunstgalerie Massimo de Carlo ‘Fireworks’-paravents van geëmailleerd staal, nvdr.), dan zie ik daar ook Richard Serra in. In alles wat ze maken, zit de bezieling van een kunstenaar: zelfs in hun maquettes, of de schetsen en foto’s die ze me tonen.’
Krassen en vlekken
Eigenlijk kon je het hier enkele weken geleden al tussen de regels lezen. Toen galeriehouder Tim Van Laere als ‘Chairman’ in Sabato een ode bracht aan zijn bijzondere ‘Onkel Stuhl’ van Franz West. Als wilde hij onze geesten al een beetje laten rijpen voor deze nieuwe aanwinst.
Van Laere: ‘Franz West is heel belangrijk geweest voor de galerie, en dankzij zijn invloed heb ik geleerd om met een heel brede blik naar kunst te kijken. In de jaren 1970 en 1980 werkte West al op het snijpunt van kunst en design. Hij toonde dat een object zowel een sculptuur kan zijn als een meubel. Toen was dat een radicaal nieuw idee: een stoel kan kunst zijn en tegelijkertijd zijn functionaliteit behouden. Zijn kunstwerken dienden niet om alleen bekeken te worden, ze nodigden uit tot interactie.’
‘Het werk van Fien en Hannes past perfect in die traditie. Ze creëren binnen de galerie nog meer verbreding, en dat kan alleen maar goed zijn. Kunst gaat voor mij over openheid en vrijheid – twee zaken die vandaag steeds schaarser worden in de wereld.’
Die Franz West-stoelen die Van Laere zo dierbaar zijn, worden in de galerie trouwens gewoon gebruikt. Van Laere: ‘Wie zegt dat je kunstwerken niet mag aanraken? Voor mij is kunst nooit sacraal, dat heb ik van mijn mentor Jan Hoet meegekregen. Toen we op atelierbezoek gingen, zaten we overal aan.’
Tim Van Laere
- Studeerde economie in de VS.
- Opende in 1997 in Antwerpen zijn gelijknamige kunstgalerie, met schilder- en beeldhouwkunst, installaties, video en fotografie.
- De galerie vertegenwoordigt Belgische artiesten als Bram Demunter, Kati Heck, Ben Sledsens en Rinus Van de Velde, naast internationale namen als Franz West, Jonathan Meese, Adrian Ghenie en Ed Templeton.
- In april 2019 verhuisde de galerie naar de Antwerpse wijk Nieuw-Zuid, in een nieuw gebouw van 1000 m² dat werd ontworpen door het architectenbureau Office Kersten Geers David Van Severen (broer van Hannes).
Van Severen: ‘In de designwereld botsen we evengoed op die misvatting: zelfs van gebruiksvoorwerpen lijkt men te verwachten dat ze voor eeuwig intact zullen blijven. Terwijl wij het net mooi vinden als onze objecten krasjes of vlekken krijgen. Door gebruikssporen gaat een object een eigen leven leiden, en blijft het constant evolueren. Net zoals een mens veroudert, doen spullen dat ook. Ik vind het een vreemd idee dat iets minder waard is als het gebruikt of ‘beschadigd’ is.’
Muller: ‘Die interactie met de gebruiker en met de ruimte is voor ons net het belangrijkste. Wij maken meubels die mensen zelf naar hun hand kunnen zetten. Wat wij afleveren, is niet het eindresultaat; het is een uitnodiging voor mensen om er hun eigen stempel op te drukken.’
Van Laere: ‘Dat is een van de zaken waarin we elkaar meteen vonden. Hannes zei: “In de designwereld moet alles altijd nieuw en proper zijn.” Die regel geldt hier niet.’
Gulle oogst
Voordat ze samensmolten tot het duo Muller Van Severen werkten ze individueel als kunstenaars: Van Severen maakte sculpturen, Muller was fotografe. ‘Zodra we samen objecten begonnen te maken als Muller Van Severen, viel voor ons alles op zijn plaats’, zegt Muller. ‘Hoe je het ook wilt benoemen, de rode draad is dat alles wat wij samen maken een functie heeft. Dat voelt juist, en dat pad zullen we niet helemaal verlaten.’
Van Severen: ‘Ik snak er wel naar om opnieuw werk te creëren zonder al te veel beperkingen. We hebben heel veel creatieve vrijheid in alles wat we creëren, maar onvermijdelijk bots je tegen praktische limieten aan.’
‘Kunst gaat voor mij over openheid en vrijheid – twee zaken die vandaag steeds schaarser worden in de wereld.’Tim Van
Muller: ‘Natuurlijk kunnen we voor een merk als Hay nooit iets bedenken dat heel zwaar of duur of complex is om te maken. Je zit vanzelf op een ander spoor wanneer iets op industriële schaal geproduceerd moet worden.’
‘Voor de duidelijkheid: we zullen al die verschillende samenwerkingen en projecten in de toekomst blijven combineren.’
Nee, het is niet dat Muller en Van Severen zich verveelden. Wie zo’n twee jaar geleden de verjaardagsexpo in het Designmuseum in Gent bezocht, kon alleen versteld staan van de gulle oogst die het koppel in amper tien jaar tijd heeft voortgebracht. Het was op vraag van Veerle Wenes van galerie Valerie Traan dat het duo in 2011 samen een eerste meubel creëerde: ‘table + lamp’ – een originele cluster van een tafel en lamp uit één stuk – werd meteen internationaal opgemerkt. Sindsdien combineren ze wereldwijd samenwerkingen met merken en galeries, van high-end tot mainstream, van duur tot betaalbaar.
Muller: ‘Die variëteit willen we niet verliezen. De stukken die verdeeld worden door Valerie Objects en Hay, of bij galeries als Galerie Kreo, Andreas Murkudis of Massimo de Carlo, kunnen perfect naast onze eigen meubelcollectie en het nieuwe werk voor Tim Van Laere Gallery bestaan.’
Allereerste keramiekcollectie
Wie hun succesparcours van op een afstand volgt, zou denken dat er een veelkoppige ontwerpstudio achter al die werken schuilt. Maar in hun atelier werkt het duo kleinschalig en ambachtelijk: ‘Gisteren zat ik nog een miniatuurzetel in klei te boetseren’, lacht Van Severen.
Vertragen zit er niet in. ‘Het is veel, ja’, zegt Muller. ‘We zijn eigenlijk constant tegen onze limiet aan het werken. Maar elk project geeft ook weer nieuwe energie en inspiratie.’
Zo wordt volgende week op het Salone del Mobile in Milaan hun allereerste keramiekcollectie in primeur getoond: vazen in opdracht voor Bitossi, een eeuwenoud, geroemd keramiekmerk uit Toscane. ‘Een heel nieuw materiaal voor ons’, zegt Muller. ‘Dat is het leuke als je door mooie merken gevraagd wordt: het is altijd een uitnodiging om in een heel nieuwe wereld te duiken. Bitossi is een authentiek familiebedrijf, met een prachtige expertise qua ambachten. Bij elke opdracht krijgen we de kans om onszelf een beetje heruit te vinden.’
Ook gloednieuw: een tapijtencollectie voor het stoffenmerk Kvadrat. In het najaar staan ze als ‘Designer van het Jaar’ in de kijker op de beurs Maison & Objet in Parijs. Van het invloedrijke architectuur- en designmagazine Dezeen kregen ze net de onderscheiding ‘Design Studio of the Year’. De voorstellen voor samenwerkingen blijven uit de hele wereld binnenstromen. En ondertussen is er veel ‘work in progress’, dat nog even geheim moet blijven: ‘Er komen enkele collabs met héél mooie merken aan.’
Van Severen: ‘We krijgen nu prototypes toegestuurd van projecten waar we al heel lang mee bezig zijn. Dan zijn we als blije kinderen die kerstcadeaus mogen uitpakken. Alles wat we maken, creëren we in de eerste plaats voor onszelf. Ik heb me nog nooit afgevraagd: zit iemand hier op te wachten?’
Muller: ‘Tijdens het creëren mag je je niets aantrekken van de wensen of verwachtingen van het publiek.’
Van Laere: ‘Dat is fascinerend aan alle goeie kunstenaars die ik ken: ze bedenken werk uitsluitend voor zichzelf. Maar eigenlijk willen ze wel dat heel de wereld het ziet en waardeert.’
Van Severen: ‘Absoluut. En daar hebben wij veel geluk mee gehad.’
Art Brussels, van 20 tot en met 23 april, Brussels Expo, artbrussels.com
timvanlaeregallery.com, mullervanseveren.be
