Verhogen feromonen in een flesje onze seksuele aantrekkingskracht?

Het gros van de gehypete flesjes blijkt niet alleen te koop op websites die glijmiddel en andere amusementswaren verkopen, maar ook op Amazon. Lekker toegankelijk, en de flesjes kosten er gemiddeld minder dan vijftig dollar. Géén geld gewoon, als je er een partner mee kunt scoren. Al rijzen er meteen ook vragen, natuurlijk. We proberen ons in te beelden hoe men die feromonen oogst. Zijn er vrijwilligers die hun okselvijvers ter beschikking stellen, om af te tappen? En hoe komt het dat sommige wondermiddelen zowel door mannen als door vrouwen kunnen worden gebruikt, ongeacht hun seksuele voorkeur? Hoe wild of bronstig wordt men er eigenlijk van? Moet men dan ook de ongewilde kandidaten van zich afslaan? En ook: kan men er zelf opgewonden van worden?

We voelen de nijpende noodzaak om het aan den lijve te ondervinden en begeven ons vingervlug naar Amazon. Er zijn een handvol bestsellers in de aanbieding. Voor dames is er onder meer ‘Copulinol’, dat wordt omschreven als ‘ultrasterk’, maar de productnaam klinkt toch iets te veel als onverhoeds-langs-de-achterdeur-binnenkomen-zonder-uitnodiging. We kiezen voor het uniseks roll-on feromonenflesje ‘Pure Instinct’, hét TikToksucces.

Een kleine week later valt er een pakket in de bus. Het doosje is pover, de bijsluiter een beetje schriel, het flesje oogt goedkoop. Het spul ruikt naar snoep en fruit, naar iets wat een vierjarige lekker vindt. Het flesje bevat bovendien feromonen die synthetisch zijn aangemaakt. Dat is enigszins een opluchting: hier heeft zich gelukkig geen geurige maagd uit Zuidoost-Azië voor opgeofferd.

In de hoop dat het baat en niet schaadt, rollen we een dosis over polsen, hals en armplooien en duiken we Google Scholar in. Kwestie van eerst te weten te komen hoe het andere proefkonijnen in écht wetenschappelijk onderzoek is vergaan.

Parfums fascineren de mens al eeuwenlang. En ook de zoektocht naar feromonen of aantrekkingsstoffen blijkt al enige tijd aan de gang, van in 1959 om precies te zijn. Biologen kwamen erachter dat dieren chemische stoffen afscheiden die het gedrag van een ander dier van dezelfde soort veranderen. Dat was handig om de concurrenten schrik aan te jagen en een copulatie uit te lokken. Dieren hebben daarvoor bepaalde klieren die die feromonen afscheiden, en ook een apart orgaantje in de neus om ze te onderscheiden.

In een rapport van een paar onderzoekers aan de KU Leuven (Verhaeghe, Gheysen, Enzlin, 2013) lezen we dat de feromonenproductie en -detectie toch net iets ingewikkelder ligt bij mensen: we hebben om te beginnen géén speciaal orgaan om feromonen waar te nemen. We moeten het dus simpelweg doen met ons reukorgaan. Feromonen worden bij dieren vrijwel voornamelijk door huidklieren over het hele lichaam geproduceerd. Bij zoogdieren is dat bijvoorbeeld bij het oog, rond de anus, op de kin of de flanken. Bij mensen worden ze evenmin op één bepaalde plek geproduceerd, maar tot nog toe weet men alleen dat ze in alle lichaamsvochten zitten: in adem, zweet, urine, speeksel, sperma, vaginaal vocht en ook in moedermelk.

Opvallend: de meeste onderzoekers zijn vooral aan de slag gegaan met menselijk, geurig okselzweet om feromonen op te sporen. Feromonen zelf zijn geurloos, maar in combinatie met de bacteriën op de huid krijgen ze wél geur. Okselzweet bevat de steroïden androstadienon en estratetraenol, die nauw verwant zijn aan mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen. Vooral de verbinding androstadienon bleek in veel hogere concentraties aanwezig in mannelijk zweet en werd beter door vrouwelijke proefkonijnen gedetecteerd, omdat vrouwen blijkbaar gevoeliger zijn voor androstadienon dan mannen. Kleine nuance: de ene vrouw is er al beter in dan de andere. En nog curieuzer: er blijkt een subpopulatie te bestaan van mensen met een hoge gevoeligheid, de zogenaamde super smellers.

De proefvrouwen gingen voor het onderzoek niet direct aan oksels ruiken, nee. Ze kregen een staaltje van het opgevangen okselvocht op hun venusboog. De bovenlip of moustache dus, voor u zich daar iets anders bij gaat voorstellen. Het resultaat bij feromoongevoelige vrouwen van die directe blootstelling aan feromonen was ‘een verbeterde stemming en een verhoogde capaciteit om emotionele informatie op te vangen’. En kijk: sommige onderzoeken toonden ook een gunstig effect op hun seksueel verlangen en opwinding!

De Amerikaanse Winnifred Cutler testte in 2004 trouwens ook feromonen uit op postmenopauzale vrouwen. Ook bij hen nam het ‘socioseksueel gedrag’ aanzienlijk toe. Ander onderzoek onthulde dan weer dat vrouwen via feromonen hun partners danig gingen selecteren: ze kozen opvallend genoeg voor mannen met een ander immuunsysteem dat dat van zichzelf. Men concludeerde daaruit dat vrouwen dat onbewust doen om genetische gelijkenissen te vermijden bij hun voortplanting.

Snuffelen aan elkaar, net zoals beestjes doen, is dus niet alleen goed om een bedpartner te vinden, maar ook om de kans op gezond nageslacht te vergroten. De realiteit staat daar lijnrecht tegenover: we komen ons kot niet meer uit en daten massaal online, waar we elkaars feromonen niet meer kunnen ruiken. We moeten willens nillens vertrouwen op parameters die er, op lange termijn toch, wellicht geen zier toe doen.

Nog een bijkomend probleem: we spuiten ons met z’n allen te pletter aan parfums, zeker als we de actuele cijfers en de prognoses voor de komende jaren uit de globale parfumindustrie mogen geloven. Als we dan al eens ons kot uitkomen, raken we met onze neus vaak niet verder dan ons eigen Dyptiekje of Tom Fordje. Alle informatieve feromonen worden ondergesneeuwd door de dominantie van artificiële parfums, die dan nog eens het nadeel hebben dat ze massaal op de markt aanwezig zijn, zodat de ‘catch of the day’ onverwacht ruikt zoals je ex of nonkel Freddy. Het associatieve geheugen kan een mens goed van pas komen, maar niet in die gevallen.

De parfumindustrie beent gelukkig nooit achterop, ha! Tegenwoordig worden neurowetenschappen en artificiële intelligentie ingezet om parfums op maat te maken, volgens de emotionele behoefte van de klant. Aan een op maat gemaakt parfum kunnen volgens insiders ook lichaamseigen feromonen worden toegevoegd, die dan nog eens kunnen worden geselecteerd op het piekmoment van de maand – in het geval van vrouwen dan.

Zijn we het niet onnodig ingewikkeld aan het maken? Voor het zover is, moeten we misschien inderdaad meer vertrouwen op ons eigen lichaam, op het geheugen van onze huid en vooral op dat van onze neus. Misschien moeten we meer luidruchtige cafés opzoeken met een date, zodat het praten makkelijker verloopt, dicht bij de hals en oren. Dat wordt even doorbijten voor de hypersensitieven onder ons. Misschien moeten we ook minder grijpen naar geurige douchegels en deo’s, en gewoon met water douchen. De hele huid is blijkbaar een boek dat zichzelf ongemerkt laat lezen en invloed heeft op de gemoedsgesteldheid én het lichaam van een ander.

Hoe ongelooflijk spannend, toch? Onderzoek in Duitsland (Grammer en Jütte, 1997, met de zeer plastische titel ‘Der Krieg der Düfte’) kon aantonen dat mannelijke feromonen uit mannelijk zweet zowaar een directe invloed hebben op de menstruatiecyclus en zelfs de ovulatie van vrouwen. Intussen is ook uit recenter onderzoek gebleken dat niet alleen onze neus verantwoordelijk is voor de waarneming van feromonen. In Frankrijk (Bensafi et al., 2004) kwam men tot de conclusie dat feromonen een verhoogde positieve stemming bij vrouwen én ook ‘een soort onbewuste gedragsverandering’ bij mannen tot gevolg hadden.

De bevindingen wezen er bovendien op dat feromonen een heel grote rol ‘zouden kunnen spelen’ in de chemische communicatie tussen mensen. Niet alleen door chemische detectie via de neus, maar ook door transdermale verspreiding. Door huidcontact dus.

Om het even samen te vatten: de kans is heel groot dat we al die levensveranderende feromonen niet alleen binnenkrijgen via onze neus, maar ook via aanraking. Handen geven, een reling vastnemen, een deur openen: die overdracht van feromonen zou wel degelijk invloed kunnen hebben op ons humeur, seksuele bereidheid en voortplantingssysteem. Warempel en verdraaid. Sta daar maar eens even bij stil wanneer je trein, tram of bus pakt, de collega’s een hand geeft, of op de wang kust en deuren open- en dichtdoet. Feromonen (roffel): ze zitten overal (bam!). Helaas doen we er dus vaak niks mee, doodgewoon omdat we ze niet meer kunnen oppikken.

Voor zoekende vrouwen is er nochtans een oplossing die niet uit een flesje komt, maar in lagere regionen zomaar op onze eigen toonbank ligt. In het gros van het wetenschappelijk onderzoek naar feromonen werd er gewerkt met steroïden die vrouwen en mannen gemeenschappelijk hebben. Maar er werd ook onderzoek gedaan naar een feromoon dat alleen bij vrouwen wordt afgescheiden, en dat is copuline. Beeldig woordje, dat ook meteen het doel van de onzichtbare (en overigens volstrekt geurloze) specerij, te vinden in en rond de vagina, onthult: de lustgevoelens van de andere partij verhogen. Copuline blijkt makkelijker te onderzoeken dan androstadienon: verschillende wetenschappelijke onderzoeken in de jongste jaren tonen hetzelfde aan: dat mannen die worden blootgesteld aan copuline een toename in testosteron vertonen. Meer nog: ze vinden opvallend méér vrouwengezichten aantrekkelijk en beginnen zich minder coöperatief te gedragen. Ze vinden zichzelf bovendien óók aantrekkelijker.

Copuline blijkt misschien een iets betrouwbaarder feromoon voor vrouwen om mannen binnen te rijven. Het zit dan ook in populaire Amazon-producten zoals Copulinol, maar het is gewoon ook ‘au naturel’ te vinden in de vluchtige vetzuren van de good ol’ vagina. Dat brengt ons meteen naar een andere trend die een paar jaar geleden op TikTok ruim werd becommentarieerd: vabbing, als in ‘vagina dabbing’. Het is een truc die miljoenen vrouwen zich door de eeuwen heen eigen hebben gemaakt: even dippen en achter de oortjes deppen. Baat het niet, dan schaadt het in ieder geval minder dan die vreemde winkelwaren van de Amazon. We hebben het risico desalniettemin genomen…

In mijn flesje ‘Pure Instinct’ zit volgens de bijsluiter plantaardige olie, parfum, synthetische andronone, copulandrone en copuline. Het effect van dergelijke namaakferomonen in een flesje is tot nog toe niet bewezen. Niemand weet of het over dezelfde feromonen in dezelfde hoeveelheid gaat als die uit wetenschappelijk onderzoek waar wel effect werd gemeten. ‘Er is verder onderzoek nodig om conclusies te valideren voordat enige commerciële claim van de ‘opwindende’ activiteit van androstadienon wetenschappelijk kan worden onderschreven’, zo concluderen ook de onderzoekers van de KU Leuven in hun rapport.

Voor mijn eigen feromonenbeproeving ben ik niet naar een fancy feest gegaan, maar gewoon naar de supermarkt om de hoek. Ik moet toegeven dat ik ongelooflijk benieuwd was en iets vrolijker dan anders was terwijl ik door de gangpaden schreed. Ook mijn popelende zelfzekerheid piekte. Ik kreeg de illusie dat ik een magneet was. Helaas. De winkel bleek op dat moment bij toeval bevolkt door voornamelijk mannelijke bezoekers van pensioengerechtigde leeftijd. Dat was een tegenvaller. Ik vermeed ternauwernood een winkelkarbotsing met een heer die zich in alle haasten repte achter de enige andere vrouw die in de supermarkt aanwezig bleek: een ranke blonde schone, gehuld in een losse katoenen jumpsuit met spaghettibandjes. Daaronder droeg ze, behalve haar gebruinde huid en wat herinneringen aan Ibiza, echt niets. Haar volle borsten zogen ook aan de kassa alle blikken naar zich toe. Blondine met de big boobies: 1, vrouw met ‘Pure Instinct’ op: 0.

Het beterde er niet op toen ik de dosis die avond nog wat verhoogde en rond mijn eigen inwonende liefste begon te dartelen, onderwijl wat zwaaiend met mijn polsen, zodat de feromonen sneller zijn richting zouden uitgaan. Ik kreeg alleen een rare blik, en net iets te korte antwoorden op mijn geëxciteerde vragen. Want er was ook die verrekte waan van de dag, met zoveel momenten van frustratie en onvervulbaarheid. Het leven kwam er net weer even tussen. Op zo’n moment helpt inderdaad geen lucht van snoepgoed, alleen wat vertrouwde geur en troost.