Waar beleidsmakers met moeite in slaagden, maakte corona waar: de tweewieler boomt als vervoers- en ontspanningsvehikel en steden maken prompt baan voor de velo. Dat dat naast een veiliger verkeer ook knappe architectuur oplevert, bewijzen deze 7 fietsboulevards.
Hoe krijg je mensen uit hun auto? Dat lijkt de vraag van tien miljoen. Wereldsteden doen momenteel massaal een poging door de publieke ruimte (tijdelijk) te hertekenen in het voordeel van de fietsers. Behalve Londen, New York, Parijs, Berlijn en Milaan doet ook Brussel mee. Onze hoofdstad maakte bekend versneld werk te maken van 40 kilometer nieuw fietspad.
'De fietspaden van de toekomst zijn geen levensgevaarlijke smalle geschilderde strookjes op het rijvak, maar brede eenrichtingspaden, vaak afgescheiden van de auto’s.'Mikael Colville-Andersen
Een goeie stap, volgens de Kopenhaagse fietspaus Mikael Colville-Andersen (u kent hem van de docureeks ‘The life-sized city’). ‘Mensen gaan pas fietsen als ze zich veilig genoeg voelen. En daarvoor heb je de juiste infrastructuur nodig. Kopenhagen bijvoorbeeld heeft duizend kilometer fietspad: geen levensgevaarlijke smalle geschilderde strookjes op het rijvak, maar brede eenrichtingspaden, vaak afgescheiden van de auto’s. Er zijn speciale bruggen, een netwerk van fietssnelwegen en een ‘groene golf’ die fietsers altijd groen geeft aan stoplichten.'
'De stad haalt alles uit de kast om het de fietsers gemakkelijk te maken. Met resultaat: op het drukste punt van Kopenhagen rijden op een weekdag tussen acht en negen uur ’s ochtends 450 auto’s en 3900 fietsen’, zegt hij. ‘Wist je dat slechts 7 procent fietst uit milieuoverwegingen? Tegenover 53 procent omdat de fiets handiger is? Zodra de fiets de efficiëntste manier is om je te verplaatsen, wint ze automatisch aan terrein.’
Waterfietsen, De Wijers, België
Wat? Je geraakt van de ene naar de andere oever, maar een brug kan je dit niet noemen. Dit fietspad in Belgisch-Limburg gaat namelijk niet óver het water, maar dóór het water. Je fietst meer dan 200 meter met de waterspiegel op ooghoogte. Ronduit spectaculair, vond ook het Amerikaanse Time Magazine, dat ‘Fietsen door het Water’ in zijn lijst van 100 mooiste plekken ter wereld zette.
Sinds de opening in 2016 passeerden al meer dan 1 miljoen fietsers. ‘Fietsen door het Water’ is de eerste fiets-landmark van Limburg. In 2019 opende ‘Fietsen door de Bomen’, dit najaar volgt ‘Fietsen door de Heide’.
Waar? In het Limburgse natuurgebied De Wijers, ook wel ‘het land van de 1001 vijvers’ genoemd. Dit domein in Bokrijk is een paradijs voor (zeldzame) amfibieën en watervogels en dankzij dit nieuwe pad kan je er voor het eerst ook fietsen.
Wie? Het idee komt van Igor Philtjens, voorzitter van Toerisme Limburg, die zich liet inspireren door de Noorse Scenic Routes: uitgekiende roadtrips langs de mooiste natuur- en cultuurspots. Het ontwerp is van Bart Lens, oprichter van Lens°Ass Architecten en Bouwmeester Bokrijk. Behalve het betonnen fietspad tekende hij ook de twee uitkijkpunten.
Gatenkaas, Antwerpen, België
Wat? Antwerpen had al in 1933 een fietstunnel. Die Sint-Annatunnel onder de Schelde is nog volledig intact. Maar ook recenter trekt de stad de fietskaart, zoals met de Parkbrug over de Noorderplaats: een stalen koker van 67 meter lang en vijf meter breed die hangend boven de rijweg als toegangspoort naar de stad fungeert. Tot nog toe moest je aan één kant nog met een trap of lift omhoog, maar momenteel wordt de brug uitgebreid met een fietshelling.
Van buitenaf lijkt de brug massief en gesloten. Wie ín de tunnel fietst, heeft een heel andere beleving: de perforaties creëren ruimtegevoel, mooie uitzichten en schaduwen. ’s Avonds licht de brug op als een Marokkaanse gaatjeslamp.
Waar? Tussen Park Spoor Noord en het Eilandje: twee voormalige havengebieden in het noorden van Antwerpen die nu heropleven als woonwijken. Dankzij de brug kan je als fietser veilig en vlot de drukke Leien oversteken zonder stoplichten.
Wie? Het Brusselse bureau Ney & Partners van ingenieur-architect Laurent Ney. Het heeft vestingen in Namen, Luxemburg, Hanoi, Tokio, Bordeaux en Delft. Bruggen zijn de specialisatie van Ney & Partners, samen met andere stedelijke infrastructuur, zoals treinstations en sportcomplexen.
Under the bridge, Luxemburg-stad
Wat? Onder de oude dubbeldeks-Adolfsbrug in Luxemburg-stad hangt een hypermodern fietspad te bengelen. In 2014 werd de brug uit 1903 gerestaureerd en verbreed voor de tram, maar voor een veelgevraagd fietspad bleek geen plaats meer. Tot een lokaal architectenbureau op het geniale idee kwam om het er gewoon onder te hangen.
Als een stalen touwbrug hangt het fietspad tussen de twee rijen rondbogen die de brug ondersteunen. Een extra win: het slanke ontwerp van de ‘Passerelle Pont Adolphe’ raakt amper aan de historische looks van de brug, waar de Luxemburgers zo gehecht aan zijn.
Waar? De brug verbindt het oude stadscentrum met het treinstation van Luxemburg-stad en overspant de Pétrusse-rivier. Het is een van de eerste stappen richting een fietsvriendelijke omgeving in een ‘car heavy’ stad.
Wie? Architect van dienst was het Luxemburgse bureau CBA, geleid door Christian Bauer. Zelf omschrijft hij zijn ontwerp als ‘een goed gecontroleerd spinnenweb dat bijna onzichtbaar onder de brug hangt’.
Het hypermoderne fietspad onder de oude dubbeldeks-Adolfsbrug in Luxemburg-stad.
Parkeerheuvels, Kopenhagen, Denemarken
Wat? Allemaal leuk en aardig, die tienduizenden fietsers in Kopenhagen. Maar waar laten ze hun stalen ros zodra ze op hun bestemming zijn? Het rommelige uitzicht van her en der gestalde fietsen werd een van de grootste ergernissen voor de inwoners. De oplossing: een ondergrondse ‘parking’ van ruim 20.000 vierkante meter voor 2000 velo’s.
Waar? Onder Karen Blixens Plads, een van de grootste publieke pleinen van Kopenhagen, vlak bij de universiteit.
Wie? Het Deense architectenbureau Cobe maakte van het plein een soort heuvellandschap. Onder de betegelde betonnen bergen zitten de stallingen verstopt, terwijl je het plein gewoon kan blijven gebruiken.
Glow-in-the-dark, Nuenen, Nederland
Wat? Een lichtgevend fietspad, geïnspireerd op het schilderij ‘De Sterrennacht’ (1889) van Vincent Van Gogh. In het asfalt zitten duizenden brokjes hars in verschillende kleuren die overdag opladen en ’s avonds oplichten, volledig energieneutraal. De functie is dubbel: ze leiden tot verwondering, vervoering en, wie weet, zelfs inspiratie. Maar ook tot fietsveiligheid. Het grote voordeel: het pad maakt extra lantaarnpalen overbodig.
Waar? In Nuenen, het dorp vlak bij Eindhoven waar schilder Vincent Van Gogh woonde tussen 1883 en 1885. Hier schilderde hij zijn eerste meesterwerk: ‘De Aardappeleters’. Het lichtgevende fietspad vormt 600 meter van de 335 kilometer lange Van Gogh-fietsroute.
Wie? Kunstenaar slash wetenschapper Daan Roosegaarde bedacht dit fietspad als onderdeel van zijn Smart Highway-project. Daarin werkt hij samen met aannemer Heijmans aan de snelweg van de toekomst. Zo ontwikkelde hij al wegmarkeringen die oplichten als er een auto passeert en die je kan aanpassen aan de weersomstandigheden en verkeerssituatie.
Slingerslanger, Kopenhagen, Denemarken
Wat? Omdat fietsers en voetgangers elkaar in dit Kopenhaagse shoppinggebied voor de voet liepen (en fietsten), kwam er de Bicycle Snake: een kronkelende brug van 220 meter met een knaloranje wegdek. De brug zweeft zeven meter boven het water en heeft een ingebouwde verlichting voor optimale zichtbaarheid. Dagelijks rijden er 12.500 fietsers over de meermaals bekroonde brug.
Waar? Kopenhagen, misschien wel dé fietshoofdstad van de wereld. Dagelijks fietsen Kopenhagenaars samen 1,44 miljoen kilometer. Maar liefst 62 procent van de inwoners fietst naar het werk of de school. En het afgelopen jaar ruilde 14 procent van de autopendelaars zijn gaspedaal voor een fietspedaal. De ‘Cykelslangen’ is een van de twaalf fietsbruggen in de stad.
Wie? Architecten van dienst waren Dissing+Weitling, een bureau uit Kopenhagen dat ook al de Xiamen Bicycle Skyway in China (zie 2.) ontwierp. Noem hun stijl Deens design pur sang: praktisch, functioneel, elegant en iconisch.
Over het knaloranje wegdek van de Bicycle Snake in Kopenhagen rijden er elke dag zo’n 12.500 fietsers.
In de wolken, Xiamen, China
Wat? Deze Bicycle Skyway in Xiamen is niet alleen de langste fietsbrug ter wereld, maar ook een van de spectaculairste. Ze is maar liefst 7,6 kilometer lang en zweeft vijf meter boven de grond. De brug heeft een groen wegdek en serieuze snelwegallures: de elf op- en afritten leiden naar vijf woonwijken en drie zakendistricten. Een zwevende highway waar onze Belgische ‘fietsostrades’ nog iets van kunnen leren.
Waar? In de Chinese stad Xiamen. Het zal voor velen een verrassing zijn, maar in China zit het woon-werkverkeer per fiets enorm in de lift. Dit is de eerste fietsbrug aldaar, maar wellicht niet de laatste. Sinds de oplevering wordt ze zeer intensief gebruikt, want een gedroomde manier om de ellenlange files te omzeilen.
Wie? Het Deense architectenbureau Dissing+Weitling is een veelgevraagde gast bij steden met fietsambitie: van Singapore tot Long Beach (Californië), en dus ook in Xiamen.
