Nu de expotoren Torre er staat, is de Fondazione Prada in Milaan na tien jaar eindelijk helemaal af. Wordt Rem Koolhaas' torenrestaurant, waarvoor zelfs elementen werden gerecupereerd uit het legendarische Four Seasons in New York, nog hipper dan Wes Andersons bar op de kunstcampus?
Geen opdracht te klein voor Rem Koolhaas. Vanaf nu donderdag denkt de wereldberoemde Nederlandse OMA-architect na over - hou u vast - de rebranding van Europa. Het merk is uitgehold, de Europese mayonaise pakt niet meer, vindt hij, samen met andere collega-denkers en -kunstenaars. Tijd dus voor een intellectuele brainstorm op het 'Forum on European Culture' in Amsterdam. Vier dagen zullen Koolhaas en co. er freewheelen over hoe Europa weer sexy kan worden.
Het is voor het eerst dat de kunstcollectie van Miuccia Prada een permanent onderkomen krijgt.
Koolhaas kan het, een uitgewoond concept updaten. Met de inox Repossi-boetiek in Parijs vond hij het cliché 'juweelzaak aan de Place Vendôme' opnieuw uit. Tijdens 'zijn' Biënnale van Venetië in 2014 presenteerde hij niet - zoals steeds - werk van hedendaagse sterarchitecten, maar maakte hij een ongeziene expo over bouwelementen, zoals vloeren, deuren, trappen en toiletten. En bij Prada pulkt hij al twee decennia aan het imago met radicale ontwerpen voor winkels, scenografieën, catwalks, tentoonstellingen en zelfs kleding.
Wake-upcall
Na tien jaar mogen Koolhaas en zijn 350 OMA-medewerkers de Fondazione Prada nu eindelijk van hun to-dolijst afvinken. Want de kroon op het werk ging zopas open: Torre, een geknikte toren van negen verdiepingen. Zes daarvan zijn exporuimtes, de rest bestaat uit ontvangstzalen, een restaurant en een bar.
Torre is het sluitstuk van het terrein: het tiende en laatste gebouw op de site, maar meteen ook het eerste verticale gebouw. Het torent 60 meter boven de site uit, met een open blik richting het centrum van Milaan.
Torre is pas open sinds eind april, maar de impact op de stad is nu al serieus voelbaar. De Fondazione Prada is in de eerste plaats een wake-upcall voor Zuid-Milaan, een vervuilde regio met veel industriële panden. Een half vervallen gindistilleerderij uit 1910, aan de 'verkeerde kant' van een rangeerstation, transformeerden Koolhaas en OMA tot een complex met zeven gerenoveerde en drie nieuwe gebouwen. Over 19.000 vierkante meter bevat de stichting exporuimtes, een 'haunted house' in bladgoud, een auditorium en een retrobar, ontworpen door filmmaker Wes Anderson. Koolhaas noemt de campus 'een ensemble van fragmenten': zo heterogeen dat de programmatie zo gevarieerd mogelijk kan zijn.
Het gouden 'Haunted House' en Wes Andersons café waren al ferme bezoekersmagneten. Maar nu er ook een volwaardig restaurant en een rooftopbar zijn, is de Fondazione pas echt een bestemming geworden. Beide zijn ondergebracht in de bovenverdiepingen van Torre: de krijtwitte vuurtoren van 2.000 vierkante meter aan de Milanese skyline.
'Onstabiel', typeert Koolhaas zelf de architectuur van de toren (en van de Fondazione in haar geheel). Niet dat er acuut instortingsgevaar is, maar Torre rust wel op een schuine hefboom, doorboord door een glazen lift. 'Onstabiel' duidt eerder op de onregelmatige vorm van de toren, die aan elke zijde andere 'openingen' heeft. Ook binnenin vormt de toren geen klakkeloze stapeling van gelijke verdiepingen: elke etage heeft een andere oppervlakte, een andere hoogte, andere expozalen en andere raampartijen. Die zijn telkens op een ander deel van het landschap gericht. Die systematische variatie is geen intellectueel pestgedrag: het is Koolhaas' manier om het 'white cube'-galeriecliché weer spannend te maken.
Spannend is ook wat je vanaf nu in Torre te zien krijgt. Op 'Atlas', de permanente collectiepresentatie van Prada, hangt werk van Jeff Koons, Walter De Maria, Damien Hirst, Mona Hatoum en John Baldessari. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat de verzameling van Miuccia Prada een permanent onderkomen krijgt.
Marilyn Monroe
Je kan je afvragen: hoe conceptueel eet je in het nieuwe restaurant in Torre? Zijn de stoelen instabiel? Of heeft elke tafel daar een unieke vorm? Dat valt wel mee. Maar Koolhaas sleurde in de eetgelegenheid wel een kratje symboliek binnen. In de vorm van kunst natuurlijk: je eet er tussen werken van Lucio Fontana, Carsten Höller, Jeff Koons en William Copley. En dat rijtje wordt nog uitgebreid, want geregeld wordt artiesten gevraagd om werken te maken voor de ruimte.
Koolhaas sluisde ook horecageschiedenis binnen. Het interieur bevat origineel designmeubilair van de Fins-Amerikaanse architect Eero Saarinen uit het Four Seasons Restaurant in New York. Het legendarische restaurant in de Seagram Building van architect Ludwig Mies van der Rohe was in 1958 ontworpen door architect Philip Johnson. Mark Rothko werd er gevraagd om muurschilderingen te maken, maar hij weigerde, wegens te 'decoratief'. Uiteindelijk leverden Pablo Picasso, Jackson Pollock en James Rosenquist dan maar speciale kunst voor de eetplek.
In 2016 hield het restaurant ermee op en werden het interieur plus de decoratie geveild. Inclusief het tafeltje 32, waar Lady Di altijd dineerde. En inclusief de lievelingstafel van JFK, die er zijn 45ste verjaardag vierde en diezelfde avond nog als toetje 'Happy Birthday, Mister President' van Marilyn Monroe kreeg.
Een deel van die mythe verhuist nu naar Milaan. Typisch Koolhaas: in plaats van het restaurant als 'gesamtkunstwerk' te benaderen, samplet hij uit de kunst- en architectuurgeschiedenis, zelfs uit zijn eigen OMA-realisaties. 'Een collage van vroegere elementen en thema's' noemt hij het restaurant. Hopelijk is de menukaart meer samenhangend.
Fondazione Prada, Largo Isarco 2, Milaan. www.fondazioneprada.org
