Jaar van de art nouveau | 3 huizen om te bezoeken in Brussel

Als er één gevel is die iedereen in Brussel kent, dan wel die van het Cauchiehuis, vlak bij het Jubelpark. Het lijkt wel een reuzenaffiche voor sgraffito, de frescotechniek waarvan architect Paul Cauchie (1875-1952) een grote fan was. Als architect en decorateur ontwierp Cauchie dit gebouw in 1905 als persoonlijke woning met atelier.

In de jaren 70 ging de art-nouveau­parel bijna verloren, ware het niet dat het Cauchiehuis op de valreep werd gered door Guy Dessicy, een ex-medewerker van Hergé, en zijn echtgenote Léo. Na hun overlijden werd de woning te koop gezet en een paar maanden geleden werd ze gekocht door enkele ondernemers/architectuurfanaten.

‘Als bedrijven niet investeren in erfgoed, wie dan wel?’, vraagt Thierry De Molinari zich af. Via zijn verzekeringsmaatschappij CDA mag hij zich de nieuwe eigenaar van het Cauchiehuis noemen. Bedoeling is om het pand tot in de puntjes te renoveren, een operatie die makkelijk drie jaar kan duren. ‘Intussen blijft het huis wel zoveel mogelijk open voor het publiek. In eerste instantie zal de buitengevel met zijn magistrale sgraffiti worden verlicht.’ Bedoeling is dat de restauratie ook elementen blootlegt die decennialang verborgen bleven, zoals de muurschilderingen achter het behang.

Het Cauchiehuis wordt een nieuw museum, met niet alleen tentoonstellingen, maar ook sgraffito-workshops voor scholen, concerten en conferenties.

Volgens Horta zelf is dit huis, gebouwd in 1895, het meest avontuurlijke dat hij ooit tekende. Bouwheer was Edmond van Eetvelde, secretaris-generaal voor Congo en adviseur van koning Leopold II, die met dit pand zijn maatschappelijke status wilde etaleren. Voor het interieur gebruikte Horta niet alleen materialen uit Congo, maar ook motieven die aan de vroegere kolonie refereren. Ook indrukwekkend: de koepel van gekleurd glas-in-lood.

Dit enorme huis moest niet alleen aan een gezin onderdak bieden, maar fungeerde ook en vooral als evenementenlocatie: de bouwheer hield van uitbundige recepties. Toen hij het in 1899 allemaal wat te klein begon te vinden, besliste van Eetvelde om een stuk te laten bijbouwen (het pand met het nummer 2) en in het nieuwe gedeelte zijn kantoor en biljartzaal onder te brengen.

Die kantoorruimte werd zopas door het Brussels Gewest aangekocht, met de bedoeling er een soort hoofdkwartier van de art nouveau van te maken. Niet alleen het RANN (Réseau Art Nouveau Network) neemt er zijn intrek, ook het ‘Interpretatiecentrum van de art nouveau’ krijgt er straks onderdak. Bovendien zullen hier heel wat tentoonstellingen en conferenties plaatsvinden. Onder meer een expo over art nouveau en de kolonisatie. De locatie kon in ieder geval niet beter zijn, want in de eetkamer van Hotel van Eetvelde vind je heel wat motieven die verwijzen naar rubberplantages, die werden geëxploiteerd door Belgische kolonisten.

Zodra de renovatiewerken zijn afgerond, zullen de twee aanpalende huizen ook vrij te bezoeken zijn.

By the way, het pand staat sinds 2000 op de werelderfgoedlijst van de Unesco, samen met nog drie andere gebouwen van Victor Horta: zijn persoonlijke woning (vandaag het Horta Museum), Hotel Tassel en het Solvay Hotel.

Evenmin te missen zijn deze twee huizen van Gustave Strauven (1878-1919), in het hart van de Squares-wijk. Strauven behoorde tot de tweede generatie art-nouveau-architecten en ontwierp zo’n dertig woningen, onder meer het meest gefotografeerde huis van de hoofdstad: Huis Saint-Cyr, in 1900 gebouwd voor schilder Georges Leonard de Saint-Cyr.

De smalle, kleurrijke voorgevel met weelderig smeedwerk herken je van ver. Het interieur is verrassend eclectisch: het combineert art nouveau met Vlaamse neorenaissance, Louis XVI- én empirestijl.

Iets verderop staat de voormalige privéwoning van Strauven. Op een perceel van slechts 3,75 meter breed creëerde de architect een ingenieus en lichtrijk interieur.

Het Huis Saint-Cyr houdt dit jaar twee keer een opendeurdag, waar je een theetje kunt drinken met de huidige eigenaars. De voormalige privéwoning van Strauven zet zelfs vijf keer de deuren open. Je zult er persoonlijk rondgeleid worden door eigenaar én Strauven-historicus Olivier Berckmans. Voor wie niet zo lenig meer is: houd er rekening mee dat de toegang tot Gustaves dakterras via een ladder gaat.