U kent Casa Malaparte als het decor van 'Le Mépris', de cultfilm van Jean-Luc Godard met Brigitte Bardot. Sinds kort worden de originele meubels in beperkte oplage heruitgebracht.
Een scène die filmgeschiedenis schrijft. De jonge Brigitte Bardot in gele badjas op de trappen van het enorme dakterras van Casa Malaparte. Op de achtergrond zien we, met als decor het eindeloze blauw van de Middellandse Zee, de Amerikaanse producer Jack Palance en toneelschrijver Michel Piccoli discussiëren. De sfeer is broeierig, het landschap overweldigend. De manier waarop filmmaker Jean-Luc Godard de sculpturale trap en het dakterras van Casa Malaparte in ‘Le Mépris’ in 1963 vereeuwigde, heeft het huis tot een icoon van het eiland Capri gemaakt.
Vandaag, bijna 57 jaar na de film en 83 jaar na de bouw van Casa Malaparte, heeft de jongste afstammeling van de familie Malaparte, Tommaso Rositani Suckert, besloten om drie iconische meubels die speciaal voor de villa waren ontworpen, opnieuw uit te geven in limited edition: een tafel, een bank en een console. Ze zijn nu te bezichtigen in de Gagosian Gallery in Londen in een setting die zo uit ‘Le Mépris’ lijkt weggeplukt. Alleen de Méditerranée moet je er zelf bij fantaseren.
Curzio Malaparte
Neen, Curzio Malaparte (1898-1957) was niet zijn echte naam. De man die Casa Malaparte in 1937 op Capri liet bouwen, heette eigenlijk Kurt Erich Suckert. De Duits-Italiaanse dichter, romanschrijver, oorlogscorrespondent, journalist, filmmaker, fascist en later zelfs maoïst gaf zichzelf de naam Malaparte – ‘de slechte kant’ – omdat de naam Bonaparte – ‘de goede kant’ – al door iemand anders was opgeëist.
Malaparte was een vroege en vurige aanhanger van de Italiaanse fascisten.
Het zegt veel, zoniet alles over de opdrachtgever van dit huis. Malaparte was een vroege en vurige aanhanger van de Italiaanse fascisten. In 1922 nam hij deel aan de Mars op Rome van Mussolini. Maar hij was vooral iemand die constant zelf in de schijnwerpers wilde staan. Dus raakte hij uiteindelijk in onmin met Mussolini, en belandde in 1933 zelfs in de gevangenis. Waarna hij huisarrest kreeg op het Eolische eiland Lipari, voor de kust van Sicilië.
Later zou Malaparte op een overdreven melodramatische manier over die periode verhalen. Terwijl de realiteit was dat hij het tijdens zijn gevangenschap best comfortabel had. Zoals wel vaker het geval was voor zijn lotgenoten, toen…
Op de kliffen van Capri
Zonder zijn ballingschap was Malaparte wellicht nooit op het idee gekomen om een huis te ontwerpen. Op het hoogste punt van Lipari staat vandaag nog altijd een stenen fort dat majestueus over de baai uitkijkt. Dat bouwwerk was duidelijk blijven hangen toen Malaparte in 1937 op Capri een plek vond om zijn eigen woning op te trekken, op een al even rotsachtige klif.
Casa Malaparte is als een relikwie dat achterblijft op de rotspunt nadat de zeeën zichzelf hebben laten wegzakken.
Want ja, behalve dichter, romanschrijver, oorlogscorrespondent en politiek activist vond Malaparte van zichzelf dat hij ook architect was. Hoewel hij niet meer dan een enthousiaste amateur was. In werkelijkheid is het huis op Capri ontworpen door Adalberto Libera, een architect die modernisme combineerde met fascistische tinten, doordrenkt van de klassieke archetypes. Dat hij de toestemming kreeg om het huis te bouwen, dankte Malaparte trouwens aan zijn goede connecties met de fascistische partij.
Trapdak
Een groot deel van het huis dat Libera ontwierp voor Malaparte, werd ook daadwerkelijk gebouwd. Het staat er trouwens nog altijd en is eigendom van de nakomelingen van Malaparte. De rest van het gebouw werd getekend door Malaparte zelf, die zich vrijelijk baseerde op de plannen van zijn architect. Hij was het die er de meest opvallende elementen in aanbracht.
Zoals het dak in de vorm van een trap, waardoor het geheel eruitziet als een Grieks theater dat zich in het landschap heeft genesteld. Hij verzon ook het brede terras en de rode kleur, die deed denken aan de Romeinse interieurs van het nabijgelegen Pompeji. En hij tekende vooral ook het meubilair, dat helemaal is gemaakt van steen en hout.
Het magazine Domus, jarenlang hét internationale platform voor de Italiaanse fascistisch-rationalistische architectuur, bracht in 1980 een artikel over Casa Malaparte. ‘Het is een huis van paradoxen’, schreef auteur-architect John Hejduk toen. ‘Het is als een relikwie dat achterblijft op de rotspunt nadat de zeeën zichzelf hebben laten wegzakken. Het is een sarcofaag van zachte kreten, het fluistert het onvermijdelijke lot…’
Romeins geïnspireerd
Het beeld dat Hejduk van dit paradoxale oord schetst, kon niet scherper: Casa Malaparte is tegelijkertijd mythisch en resoluut modern. Uiteraard trekken in de woonkamer het raam en de haard de meeste aandacht. Maar de rest van de woonkamer is sober, om niet te zeggen kaal. Amper drie meubelstukken staan er. Items die ook al te zien waren in ‘Le Mépris’ trouwens, hoewel wie die film vandaag ziet, onwillekeurig wordt overweldigd door de helblauwe fauteuils die bijzonder anachronistisch ogen en dus geen deel uitmaakten van de ‘historische’ huisraad.
De meubelstukken die Malaparte ontwierp, brengen zowel de klassieke oudheid als de natuur in het interieur. De poten van de tafel en bank, bijvoorbeeld, bestaan uit niet meer dan twee stukken van een klassieke, gecanneleerde zuil. In de originele exemplaren in het huis van Malaparte waren die gemaakt met gevonden fragmenten van geslepen steen die de Romeinen in heel Italië achterlieten, en die in de eeuwen na de ondergang van het keizerrijk gretig werden gebruikt voor architecturale elementen.
Zowel het tafelblad als het zitvlak van de bank is dan weer een doorsnede van een boomstam, waarvan de vorm van de boom met zijn ongelijkmatige randen is behouden: rustiek tegen een achtergrond van het perfecte klassiek. De poten van de eettafel op hun beurt zijn gemaakt met houtklompjes die in rococostijl zijn gebeiteld.
Gagosian Gallery
De geschiedenis van het moderne meubilair is er een van stoelen en tafels die specifiek zijn ontworpen voor bepaalde huizen. Maar het meubilair dat nu in de Gagosian Gallery pronkt, is anders. In tegenstelling tot de hedendaagse stalen buizen of gelaste, verchroomde ligstoelen, werden deze tafels en stoelen nooit ontworpen om eruit te zien als iets wat in grote aantallen wordt gemaakt.
Ze zijn ook niet ontworpen om er hedendaags uit te zien. In plaats daarvan proberen ze fragmenten van een teloorgegane geschiedenis te verzoenen met de universele natuur. Wie investeert in zo’n stuk heeft wellicht een groter en mooier huis nodig.
Expo
Casa Malaparte: Furniture is nog tot 19 september te bezoeken in de Gagosian Gallery, Davies Street 17-19, Londen.
Malapartes meubelen worden in beperkte oplage heruitgebracht en kosten tussen 60.000 en 90.000 euro.
