Met zijn dertien verdiepingen en felgekleurde gevel doorbreekt het Community House de klassieke badstadarchitectuur die onze kust typeert. 'In plaats van een echt appartementsgebouw ontwierpen we een huis, gemaakt van huizen.'
What's new?
Community House is een 45 meter hoge toren op het Maes en Boereboomplein in Knokke-Heist. Ook het plein wordt helemaal nieuw, inclusief parkeergarage. Onderaan het multifunctionele gebouw bevinden zich een cafetaria, een bibliotheek en een spelotheek. En ook een polyvalente ruimte, de gemeenteraadszaal en een plek voor de wijkpolitie.
Daarboven komen ongeveer honderd appartementen, waarvan één zesde is gereserveerd voor betaalbaar wonen. Ernaast wordt een lager gebouw opgetrokken met winkels.
Waarom is het zo bijzonder?
De toren is allesbehalve een typisch appartementsblok. Hij oogt als een stapeling van traditionele huisjes zoals die in de rest van het dorp staan: met hellend dak en een privétuin, maar dan in felle kleuren en met uitbundig groene balkons.
Met zijn dertien verdiepingen en felgekleurde gevel doorbreekt het Community House de klassieke badstadarchitectuur die onze kust typeert. Kortom: een echte eyecatcher op slechts 300 meter van de zee.
Wie is de architect?
Het Parijse bureau Jakob + MacFarlane van de Française Dominique Jakob en de Nieuw-Zeelander Brendan MacFarlane. In 2005 waren ze een van de vier genomineerden voor de architectuurwedstrijd voor het Casino van Knokke. Die werd gewonnen door de Amerikaan Steven Holl, maar zijn 120 meter hoge toren werd in 2013 geannuleerd.
De drie verliezers kregen allemaal een ander project: Zaha Hadid het station van Heist (ook geannuleerd), Neutelings Riedijk de voorziene Heldentorens in Heist en Jakob + MacFarlane het Community House. Deelnemen is soms wel degelijk belangrijker dan winnen.
'Natuurlijk hadden we graag het Casino ontworpen, maar deze opdracht vinden we misschien wel interessanter', vertelt Brendan MacFarlane aan de telefoon vanuit Parijs. 'Hij heeft meer maatschappelijk nut.
Hoe we in de toekomst zullen wonen, houdt ons al een tijdlang bezig. Hoe kan je dat betaalbaar en aangenaam maken voor iedereen? Hoe zorg je dat mensen goed samenleven? En hoe geef je iets terug aan de samenleving? Het Community House gaf ons de kans om die vragen te beantwoorden. Het appartement is meer dan een woonst, het is een manier van leven.'
MacFarlane vindt het vooral interessant dat op deze plek wekelijks een markt plaatsvindt. 'De versmarkt speelt al eeuwenlang een vitale rol in ons leven. Daarom zetten we de toren te midden van het plein, zodat er rondomrond ruimte vrij is voor de kramen. Aan de toren is geen voor- of achterkant. Aan alle zijden is er activiteit, zoals een speeltuin, een basketbalveld, bomen en bankjes.'
De naam Community House verwijst niet alleen naar de gemeenteraadszaal in het nieuwe gebouw. Het nieuwe gebouw is écht voor de gemeenschap. 'Het is onze rol als architect om mensen samen te brengen. Het idee is niet om individueel te leven, maar als gemeenschap. Daarom bouwden we de toren rond een open binnenplaats: een gedeelde tuin voor de bewoners.'
Daar staat onder meer een tuinkas waar iedereen zijn plantjes in mag zetten. 'Een ideale ontmoetingsplek', aldus MacFarlane. Ook op de verdiepingen zijn er gedeelde terrassen en er is zelfs een daktuin. 'Al dat groen geeft 's zomers verkoeling.'
'In plaats van een echt appartementsblok ontwierpen we een huis, gemaakt van huizen. We stapelden individuele woningen op elkaar, typische exemplaren uit de jaren 30 en 40 zoals je die hier in het dorp vindt. Het is eigenlijk een verticaal dorp of micro-stad, waarin alle functies óp elkaar staan, in plaats van naast elkaar. De gevel verbeeldt zo letterlijk de gemeenschap.'
MacFarlane kent de Belgische kust goed. Hij komt er geregeld en kent de troeven en pijnpunten. 'Er zijn prachtige duinen en polders, maar die natuurlijke landschappen zijn weggedrukt naar de randen. Ik pleit ervoor om die terug te brengen. Daarvoor is het nog niet te laat. Je kan smalle gangachtige openingen maken in de bebouwing waar je opnieuw de connectie maakt met de duinen én met het agrarische hinterland.
Landscape rijmen met cityscape is hoognodig. Nu is de kust erg homogeen. Het natuurlijke landschap opnieuw integreren, maakt Knokke echt uniek.'
Waar moeten we Jakob + MacFarlane nog van kennen?
Wie ooit de trein heeft genomen in Gare d'Austerlitz in Parijs kent zeker het langgerekte knalgroene gebouw aan de overkant: Les Docks - Cité de la mode et du design.
Ook de Orange Cube in Lyon - inderdaad een grote oranje kubus - is wereldberoemd. Net als de gifgroene muziekschool in Noisy-le-Sec. Kleur is duidelijk een rode draad door het werk van deze architecten. Het museum FRAC Centre in Orléans is weliswaar volledig wit, maar wel zeer futuristisch qua vorm. Jakob + MacFarlane tekenen ook geregeld kleinere projecten, zoals de Parijse parfumwinkel van Frédéric Malle.
Op dit ogenblik werkt het bureau aan een grootschalig CO2-neutraal woningbouwproject in Reykjavik. Het won de wedstrijd die was uitgeschreven door C40, een organisatie van de negentig belangrijkste wereldsteden die klimaatuitdagingen willen tackelen.
'We voorzien daar heel bewust geen parkeerplaatsen, om iedereen te stimuleren het openbaar vervoer te gebruiken. We streven naar een zero-carbon-uitstoot en maken een volledig houten constructie. Dat IJsland geothermische energie heeft, maakt het natuurlijk iets gemakkelijker. Qua ideeën borduren we voort op het Community House. Ook daar komt dus een cirkelvormig gebouw rond een centrale tuin.'
Wanneer is het af?
Als alles volgens plan verloopt, starten de werken voor het Community House in het voorjaar van 2020. Tegen 2023 moet alles gebruiksklaar zijn.