De bovenste verdieping van de woning van architect Richard Neutra in Los Angeles is nu ook te koop als tuinpaviljoen. Maar hoeveel Neutra bevat die replica nog?
Een replica van Richard Neutra’s eigen penthouse als poolhouse? Het is niet de enige architectuurparel die de jongste tijd een totaal andere invulling krijgt. De noodbarakken die Jean Prouvé na WO II tekende als onderkomen voor vluchtelingen zijn vandaag… geliefde tuinpaviljoenen voor kunstverzamelaars. En ook Neutra’s zoon, wijlen Dion, ging ermee akkoord om 48 vierkante meter nagebouwde architectuurgeschiedenis te koop aan te bieden voor 90.000 euro.
Architect Richard Neutra
Een geschiedenis met een Belgische link, trouwens. Neutra (1892-1970), die in 1923 zijn geboorteland Oostenrijk had ingeruild voor het zonnige Californië - waar zijn architectuur van glas, metaal en beton beter tot zijn recht kwam - nam in 1930 in Brussel deel aan de Congrès Internationaux d’Architecture Moderne (CIAM).
Hier ontmoette Neutra de Nederlandse industrieel Cees Hendrik van der Leeuw, een enorme architectuurfan die datzelfde jaar in Rotterdam de modernistische Van Nelle-fabriek liet neerzetten. Na een bezoek van Neutra aan de tabaksfabriek - een ontwerp van de Nederlander Leendert van der Vlugt - zocht zes maand later Van der Leeuw Neutra in Los Angeles op. ‘Richard, waarom bouw je niet eens een huis voor jezelf?’ ‘Omdat ik er het geld niet voor heb’, antwoordde die. Waarop de Nederlander aan de architect een cheque van 3500 dollar gaf om ‘erop los te experimenteren’.
VDL House
Neutra koos het Silver Lake in Los Angeles voor het experiment. Hij bouwde er in 1932 een radicaal modern huis met een open geometrische structuur. Hij speelde er zoveel mogelijk met natuurlijk licht, en werkte met glazen wanden die uitgaven op een patio. Neutra woonde en werkte er tot zijn dood in 1970 met zijn vrouw Dione en hun drie kinderen.
Het zogenaamde VDL House (genoemd naar Van der Leeuw en met een uiteindelijke kostprijs van 8000 dollar) was goed voor zijn Amerikaanse doorbraak. Neutra ontving er onder meer de departmentstore-eigenaar Edgar Kaufmann, die eerder al het architecturale meesterwerk Falling Waters door Frank Lloyd Wright had laten neerzetten. Toen Kaufmann het VDL House zag, was hij helemaal overtuigd: hij besloot ook Neutra carte blanche te geven voor een woning: het legendarische ‘Kaufmann House’ (1946) in Palm Springs.
Maar het VDL House kende ook rampspoed. In 1963 brandde de woning helemaal af, een inferno waarbij ook de bibliotheek, al de architectuurplannen én de notities van Neutra verloren gingen. Al liet Richard Neutra zich niet ontmoedigen: samen met zijn zoon Dion bouwde de architect op exact dezelfde plek een ‘verbeterde’ kopie: mét extra penthouse en dakvijver deze keer. In 1980 schonk Neutra’s weduwe het atelierhuis aan de California State Polytechnic University, waarvan de studenten nog steeds de zaterdagse rondleidingen geven.
Replica in uw tuin
Het outdoormerk Kettal zet nu de bovenste verdieping in de markt als poolhouse. Een beetje ironisch: een replica van een replica. Het VDL House is immers zelf een replica. ‘Toen we het VDL House bezochten, beseften we dat Neutra’s ideeën over de relatie tussen natuur en architectuur heel toepasselijk zijn voor een outdoormerk’, zegt Alex Alorda, vicepresident van Kettal.
‘Dus contacteerden we zijn zoon Dion via mail. Hij twijfelde over de samenwerking, waarna we hem opzochten. Hij bleek open-minded en zag het als een kans om zijn vaders werk te eren. Een VDL-paviljoen is als een kunstwerk in de tuin. Een om met je familie en vrienden te gebruiken. We hebben al wat aanvragen van kunst- en designliefhebbers die zich ook in hun tuin graag omringen met mooie dingen.’
Wat Dion Neutra van het resultaat vindt, kunnen we niet meer vragen: hij stierf eind 2019. Maar voor wie nóg architecturale meesterwerken wil heruitgeven als tuinpaviljoen, alvast deze suggestie: de daktuin met solarium van de Villa Savoye van architect Le Corbusier. Daarvan zijn de plannen níét opgefikt.
