Binnenkijken in het bekroonde ‘Ringhouse' op Kreta

‘We schakelden vormgeefster-kunstenares Louise Mertens in voor de huisstijl van het etiket en het logo. We willen de olie volgend jaar internationaal in de markt zetten. Hoe we Louise leerden kennen? Dankzij een artikel dat we uit een tijdschrift scheurden.’

Het is een beproefde strategie. Uit een architectuurmagazine scheurden ze jaren geleden al het ‘Kratir House’ van Deca Architecture: een Grieks bureau dat al verscheidene awards won met zijn elementaire woningen die zich profileren als ‘bewoonbare landschappen’. ‘We vielen op het huis omdat we het zo mooi geïntegreerd vonden in de natuur. Van het Griekse architectenkantoor zelf hadden we nog nooit gehoord’, zegt mevrouw.

Ze stuurden Deca Architecture een mailtje met hun specifieke wensen voor een nieuwbouw. ‘Iets waarmee we tot dan geen ervaring hadden: we hadden alleen nog maar woningen gerestaureerd.’ Het Belgische koppel zakenlui had ook nooit gedacht dat hun woning in twee jaar tijd zou grossieren in architectuurawards, waaronder de Griekse Domés Award, de Amerikaanse Architizer A+ Award, de Big SEE Award en zopas nog de International Architecture Award van het Chicago Athenaeum en het European Center for Architecture.

Het huis staat ook op de achterflap van ‘The World’s Best Architecture’, een boek dat Phaidon in februari 2019 uitgaf. ‘Dat flatteert wel, ja. Het is vooral de bevestiging dat Deca het juiste antwoord heeft geformuleerd op onze vraag. Hun ontwerp voor ons Ringhouse overtrof werkelijk onze stoutste verwachtingen. We wisten wel waar we naartoe wilden. Maar zij kunnen een basisidee - een vakantiewoning waar architectuur even belangrijk is als natuur - echt wel naar het hoogste niveau tillen.’

Drie jaar hebben de Belgen gezocht naar een geschikte plek voor hun vakantiewoning in Europa. Haast hadden ze niet, wel een paar duidelijke voorwaarden. Stonden onder meer op hun checklist: Zon. Niet te ver vliegen. Geen witte crepi blokkendoos. Doordachte architectuur die zich nederig opstelt ten opzichte van de omgeving. Vlak bij het water. Volstrekte rust. En zo weinig mogelijk sporen van menselijke aanwezigheid rondom.

‘In Italië, Kroatië of Spanje kan je geen plekken meer vinden die aan deze eisen voldoen. En al zeker niet aan de kust, waar altijd wel een verlichtingspaal of lelijk gebouw in de weg staat’, zegt hij. Uiteindelijk kwamen ze in Zuid-Kreta terecht, een regio die ze van op vakantie kenden.

‘Toen ons dit heuvelperceel werd voorgesteld, voelden we meteen de mogelijkheden. De ervaring van ongereptheid is er enorm: vooraan stort de klif zich recht in zee, achteraan biezen de bergen de horizon af. En huizen staan er nauwelijks in de directe omgeving’, zegt ze.

‘Ruig, verlaten, uitgestrekt en elementair: de rotsachtige zuidkust van Kreta deed me meteen aan Afrikaanse landschappen denken, waar ik zo van hou. Zuid-Kreta is een beetje de Afrikaanse savanne, maar dan met bergen en een zee. Je ervaart er de natuurelementen op een heel pure manier.’

Water en wind, de meest aanwezige natuurelementen hier, waren de aanleiding om het huis in een ringvorm te bouwen. Twee betonnen ringbalken volgen de topografie van de klif en bakenen zo een woonzone af, waarbinnen je optimaal van het landschap en de binnentuin geniet, zonder dat de wind te veel parten speelt.

Ook het element aarde is omnipresent: de woning is deels met lokale stenen van het Cycladeneiland Sifnos opgebouwd. Met de rotsgrond die afgegraven werd voor het huis zijn littekens van vroegere wegen in de omgeving bedekt. Zo kan het landschap zich helemaal herstellen.

Met vuur, het agressiefste natuurelement, kreeg het koppel helaas ook te maken. Toen het huis in juli 2017 helemaal opgeleverd was, woedden er hevige bosbranden op Kreta. Vlammen van 10 meter hoog rolden als een Mexican wave van de dorre heuvels. ‘Door de hevige wind konden er geen blushelikopters opstijgen’, zegt ze.

‘Honderden hectares rond ons huis zijn toen in de as gelegd. De vlammen sloegen tot tegen de stenen muren. Het zwembad zag zwart. Maar uiteindelijk hadden we geen schade, iets wat te danken is aan de gekozen bouwmaterialen: beton, steen en brandwerend glas. Bovendien zit de woning deels in de heuvel ingegraven.’

Veel architecten zouden op zo’n hooggelegen kavel een sculpturaal statement maken: een gloriemonument dat zich aan de omgeving opdringt. Maar dat soort architectuur hadden de Belgen niet voor ogen. ‘Voor ons ging de opdracht meer over de natuur, waarin we zo weinig mogelijk wilden ingrijpen’, zegt ze. ‘Alexandros Vaitsos en Carlos Loperana, de oprichters van Deca Architects, zijn zo begaan met de omgeving dat ik onze visie niet eens moest uitleggen.’

Een van die aspecten waarmee Deca perfect rekening hield: de eigenares wou een huis waar ze overal op blote voeten kon rondlopen. Voor haar is dat het ultieme gevoel van vrijheid. ‘Dus kozen de architecten niet voor gevoegde terracottategels, die vaak onaangenaam aanvoelen. Nu ligt er een naadloze betonvloer, die doorloopt in het zwembad en in de buitendouche: nog zo’n ultiem symbool van vrijheid.’

Zuid-Kreta, en meer bepaald het vissersdorpje Agia Galini, is het landschap van Daedalus en Icarus, de mythologische figuren die Pieter Bruegel de Oude rond 1595 vereeuwigde. Volgens de legende zouden vader en zoon daar in zee gestort zijn, omdat hun wassen vleugels afsmolten door de nabije zon. De fictieve kustlijn op Bruegels ‘De val van Icarus’, nu te bewonderen in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel, lijkt in de verste verten niet op de Kretenzische biotoop waarin de Belgen kwamen wonen.

‘Kreta’s ecosysteem is uitzonderlijk. Er zijn 420 planten- en bloemensoorten die alleen op dit eiland groeien. Er zijn zelfs inheemse palmboomsoorten’, vertelt mevrouw, die een enorme passie heeft voor tuinieren. Voor er ook maar een spade in hun grond werd gestoken, lieten de Belgen, op aanraden van het architectenkantoor, eerst een veldstudie uitvoeren. Twee jaar lang bracht een agriculturiste alle planten en struiken uit de omgeving in kaart. ‘Dat was essentiële informatie om het landschap opnieuw aan te planten’, zegt ze.

‘Samen met haar hebben we specifieke zaden uit de omgeving verzameld. Die heeft ze in haar serre op Milos opgekweekt, dat plantmateriaal voor rond ons huis opleverde. Tegelijk kiezen we voor eetbare planten of het Kretenzisch roosje, dat hier wordt beschouwd als een symbool van arme grond. Wij planten dat net aan omdat het typisch is voor de regio.'

'Ook de kruiden laten we gewoon tot tegen het huis groeien. De bedoeling is dat de woning helemaal opgaat in de ruige natuur. Inmiddels zijn er ook extra olijfbomen geplant in het verlengde van de reeds aanwezige olijfgaard, omdat de wortels de heuvelerosie tegengaan.

Terwijl alles rond het huis er ruig en ruw uitziet, oogt de binnentuin weelderig groen - een uitdaging in dit Kretenzische klimaat. Als in een oase groeien er weelderige citrusbomen, kruiden en planten die allemaal op geur werden geselecteerd.

Van hun eigen olijfolie kunnen de Belgen inmiddels al genieten. Maar ook het uitzicht, de stilte en de sterren zijn een goede reden om geregeld naar Kreta af te zakken. ‘Vanuit bijna elke ruimte kan je zowel naar de bergen als naar de zee kijken. En als je buiten bent, is het enige wat je hoort de bellen van geiten en schapen’, zegt ze.

Het terras is zo georiënteerd dat we zowel de zonsopgang als de zonsondergang kunnen gadeslaan. En als de nacht valt, zie je daar onvoorstelbaar veel sterren. Het is een van onze favoriete activiteiten: vanaf ons terras op een rendiervelletje naar de sterrennacht kijken.’ Op blote voeten wellicht. 

www.deca.gr