Villa L’Ange Volant, van de Italiaanse architect-designer-kunstenaar Giò Ponti, was decennialang een schone slaapster. Tot nu: de palladiaanse villa is helemaal gerestaureerd en wordt vanaf volgend weekend een week lang ingenomen door 29 hedendaagse kunstenaars.
Villa L'Ange Volant
Mochten we het niet weten, zouden we denken dat we ergens aan de oevers van de Po zitten. We zien een palladiaanse villa met gigantische muurschilderingen, wandlampen van muranoglas, gegraveerde spiegels en hier en daar zelfs engelenmotieven. In werkelijkheid lopen we rond in de villa L’Ange Volant in Garches, een exclusieve buitenwijk op twintig minuten rijden van het Parijse stadscentrum. De villa werd in 1927 besteld door Tony Bouilhet, de eigenaar van de Franse specialist in zilversmeedkunst en tafelaccessoires Christofle. De industrieel was tijdens de Exposition des Arts Décoratifs van Parijs in 1925 zozeer onder de indruk geraakt van het werk van de Italiaan Giò Ponti (1891-1979) dat hij hem meteen vroeg of hij geen villa voor hem wilde bouwen naar het voorbeeld van het ‘all’Italiana’-huis waarover Ponti in zijn tijdschrift vaak uitweidde. Ponti was behalve architect, designer en keramist namelijk ook de oprichter van het iconische blad ‘Domus’.
Villa L’Ange Volant zou niet alleen het eerste gesamtkunstwerk van Ponti worden. Het huis laat ook zien dat de Italiaan niet om wat versiering verlegen zat. Het contrast met de strakke Villa Stein-De Monzie, die vlakbij gebouwd is door de Zwitserse architect Le Corbusier, kan niet groter zijn.
Opmerkelijk detail: op de bouwwerf maakte bouwheer Bouilhet kennis met Carla Borletti, het nichtje van Ponti. Goed voor instant vuurwerk: Carla zou uiteindelijk Bouilhets echtgenote worden. Voor Ponti reden genoeg om het huis op te vatten als een kunstzinnige ode aan de liefde. Dat deed hij met een hele rist decoratieve elementen. Vergeet zeker niet te kijken naar het rijkelijk versierde plafond: niet alleen een sterk staaltje architectuur, ook een en al ‘hymne à l’amour’.
Vandaag is het huis nog altijd in handen van dezelfde familie: meer bepaald van Tony’s kleinkinderen Sophie Bouilhet-Dumas en Marie Bouilhet. Die besloten de woning onlangs te restaureren en de deuren open te gooien. Villa L’Ange Volant moet voortaan een plek worden waar creativiteit carte blanche krijgt.
Giò Ponti meets Bas Smets
Een van de eerste expo’s in de gerestaureerde villa is ‘Genius Loci’, een initiatief van de Parijse curatrice Marie Vignal. Die beperkte zich niet tot het werk van de Italiaan Ponti. ‘Toen ik voor het eerst in deze villa rondliep, werd ik letterlijk overspoeld door emoties’, zegt Vignal. ‘Het is een magische plek die een verhaal vertelt van architectuur én leven, en in dit geval ook een liefdesverhaal. Ik heb de kunstenaars voor deze expo puur intuïtief geselecteerd. Op basis van de thema’s in hun werk, of omdat hun stijl perfect past bij het oeuvre van Ponti of simpelweg bij de stijl van dit huis’, aldus Vignal.
Sommige kunstenaars maakten speciaal voor deze expo nieuw werk. Zoals de Belgische landschapsarchitect Bas Smets. Samen met zijn partner Eliane Le Roux ontwierp hij een reeks banken uit blauwe arduin. Het werk heeft de vorm van een aquaduct, verwijzend naar Ponti’s passie voor bruggen. De Italiaan gebruikte dezelfde steen trouwens ook als vloer voor de grote woonkamer van de villa.
De Frans-Ierse ontwerper Damian O’Sullivan, die woont en werkt in Brussel, toont een vaas en een dubbele kandelaar, geïnspireerd op het thema van verbondenheid. Het werk is een eerbetoon aan de pijlkandelaar die Ponti in 1928 voor Bouilhet en zijn vrouw maakte en die intussen een Christofle-klassieker is.
De Franse architect Franklin Azzi ontwierp dan weer ‘Le Saint’, een lichtgevende aureool die boven de binnenplaats zweeft. Het spirituele element verwijst naar de gelovige en mystieke persoonlijkheid van Ponti.
Ook een aandachtstrekker is het werk van kunstenares Milène Guermont: ‘Maison Guermont’ verwijst naar de totaalaanpak van Ponti, die zelfs zijn eigen kostuums en vlinderdassen ontwierp. ‘Hij vond dat gewoon leuk’, zegt Vignal. ‘Een provocatie waren die kleren en accessoires zeker niet, eerder een poëtisch delirium.’
Voor de expo schakelde Vignal ook muziekcomponist Jérôme Echenoz en parfumontwerper Barnabé Fillion in. ‘Door kunstenaars uit totaal verschillende disciplines samen te brengen in deze villa wil ik de toeschouwer een totaalspektakel bieden.’
Christo’s ‘Arc de Triomphe’
Met het project ‘Genius Loci’ – Latijn voor: ‘de geest van een plaats’ – wil Vignal onbekende plekken in de kijker zetten. Bijvoorbeeld plaatsen met een familiegeschiedenis die jarenlang onder het stof bleven, zoals dit huis van Ponti. De Française is ervan overtuigd dat expo’s in privéwoningen – in plaats van in galeries of musea – drempels wegnemen voor het publiek.
‘Je kunt architectuur alleen begrijpen als je een fysieke ervaring hebt. Het publiek vandaag wil verrast worden en niet langer op de platgetreden paden lopen. Mensen vinden het leuk als kunst de straat optrekt, zoals ook blijkt uit het succes van Christo’s ‘Arc de Triomphe’-project in Parijs. Kunst is iets wat we steeds meer met elkaar delen, en architectuur volgt die trend op de voet.’
‘Genius Loci’ wil vooral een emotionele en zintuigelijke zwerftocht bieden doorheen de architectuur via beeld, geur en geluid. ‘Ik wil architectuur, kunst en design combineren op plaatsen met een uitzonderlijk karakter die nog nooit voor het publiek zijn opengesteld’, aldus de curatrice.
‘Femmes designers'
Marion Vignal (1975) is een Franse curatrice, journaliste en auteur. Ze studeerde moderne literatuur en kunstgeschiedenis, onder meer in Berlijn. ‘Ik kom uit een cultuur met enorm veel bauhausinvloeden, vandaar mijn voorliefde om kunstvormen te mixen’, zegt Vignal. Ze is gespecialiseerd in design en architectuur, werkte eerst als journaliste en is auteur van verscheidene boeken over de geschiedenis van design. Een ervan is ‘Femmes designers, un siècle de création’ (2009). Het boek verscheen lang voor de huidige aandacht voor vrouwen in artistieke disciplines.
Haar expo in de villa L’Ange Volant moet het startschot worden van een hele reeks ‘Genius Loci’-manifestaties. De volgende editie wordt gehouden in Parijs, tijdens de kunstbeurs Fiac 2022. In 2023 komt Brussel aan de beurt, op een nog geheime locatie, gevolgd door Venetië, Milaan, Londen en Los Angeles.
