Met zijn overdekte terrassen en loopbruggen lijkt deze woning in de Gentse meersen nog het meest op een bewoonbare tuin, waar indoor en outdoor versmelten.
Het architectenkantoor Compagnie-O, dat twee jaar geleden het strand van Knokke kleur gaf met zijn gele redderspaviljoen, ontwerpt nauwelijks privéwoningen. ‘Als ons bureau zo’n opdracht aanneemt, moeten we iets bijzonders kunnen realiseren, zoals dit huis in Destelbergen dat zich een weg baant doorheen een moerastuin’, zegt architect en medeoprichter Francis Catteeuw.
Hoe beleven de eigenaars dit huis?
Francis Catteeuw: ‘Het is een heel aangename woning. Dat horen we toch van de eigenaars: een jong koppel ondernemers met kinderen. Ze wilden een omgeving waar hun privéleven helemaal in de plooi kan vallen. Allebei werken ze hard. Maar als ze thuis zijn, willen ze ook optimaal contact met hun gezin. Daarom ontwierpen we hun huis als een horizontaal speelveld, zonder trappen of verdiepingen.'
'Met ruimtes die in elkaar overvloeien. En met veel circulatiemogelijkheden. Je kunt hier binnen en buiten veel afstanden afleggen, maar toch heb je nooit het gevoel ver van elkaar te zitten. Wonen is hier een sociale oefening van kijken en doorkijken, van ontmoeten en passeren, van afstand houden en toch betrokken zijn.’
Met zijn overdekte terrassen, loopbruggen, stapstenen en passerelles lijkt het huis wel een bewoonbare tuin.
‘De bewoners wilden veel contact met de buitenruimte. Maar door de ligging, in de meersen rond Gent, moesten we rekening houden met hoge grondwaterstanden. Sommige delen van de tuin staan het hele jaar onder water. Een moerastuin slingert zich rond en onder het terras en varieert mee met de waterstanden van de beek erachter. Stenen en hoge grassen bepalen de besloten patiotuin tussen de leefruimte en de carport. Vanuit elke ruimte heb je een wisselend doorzicht. Samen met de verbindende terrassen en passerelles vervaagt de grens tussen binnen en buiten.’
Hoe zit de woning concreet in elkaar?
‘De noeste knotwilgen aan de straatzijde mareren als een rij weerbarstige wachters de toegang tot de woning. Het huis zelf is opgevat als één grote S-vorm. Deuren zijn er nauwelijks. Toch is de akoestiek hier aangenaam, omdat er zoveel hoeken en kanten zijn.'
'Privacy is er ook genoeg, ondanks de openheid. De kinderen kunnen perfect in hun kamer zitten spelen. Je ziet ze dan niet, maar hoort ze wel bezig. Zo zijn ze toch nog bij het gezinsleven betrokken. Naarmate het gezin evolueert, kunnen we die sociale gelaagdheid nog verder uitwerken.'
'De garage is bijvoorbeeld zo ontworpen dat ze op termijn een ‘mancave’ voor de kinderen kan worden: er is plaats voor een snooker- en pingpongtafel en er kan zelfs nog worden uitgebreid. Ook de ouders hebben hun eigen terugtrekzone. Die is volledig afgezonderd van de woning en uitgewerkt als een gezellig boudoir met uitzicht op de watertuin.’
Compagnie-O ontwerpt vrijwel geen privéwoningen, maar doet vooral publieke opdrachten, zoals het gele redderspaviljoen op het strand van Knokke-Heist. Waarom hebben jullie deze opdracht dan toch aanvaard?
‘We doen inderdaad vooral publieke opdrachten: projecten die een maatschappelijke rol te spelen hebben. In al onze ontwerpen onderzoeken we de mogelijkheden van het programma, de context en het maatschappelijk klimaat. Dat is ook het geval met deze woning.’
Welke grens hebben jullie met dit huis dan afgetast?
‘Hoe kun je maximaal de omgeving betrekken bij een woning? Hoe is het contactoppervlak met de buitenruimte zo groot mogelijk? Ons antwoord was: een S-vormig huis. Door die slalom valt de zon de hele dag door anders binnen. Het huis is aan vrijwel alle kanten open, dus op elk moment van de dag worden andere stukken ervan belicht.'
'Het ontwerp is ook een oefening in omgaan met privacy in een wereld waar er steeds minder grenzen zijn. Openheid naar elkaar is essentieel om te kunnen samenleven. Maar die openheid vraagt ook naar een duidelijke scheidslijn.'
'Niets makkelijker dan een volle gesloten poort en een metershoge haag aan een huis tekenen, maar daar suggereer je alleen maar afstand mee, geen betrokkenheid. Vandaar de carport in kathedraalglas: je kunt er niet doorheen kijken, maar toch kun je hier mensen zien wonen. Hier bezoekers ontvangen is een scenografie die gradueel opbouwt: eerst langs de carport, voorbij een klein poortje en dan langs de overdekte passage naar de voordeur. Die staat al lang open tegen dat je daar aankomt.’
De woning is allesbehalve compact. Is het in deze tijden nog verantwoord om zo’n ruime woning te bouwen?
‘Volgens de heersende moraal is het inderdaad not done om nog zo uitgestrekt te wonen. Compactheid is weliswaar een belangrijke graadmeter voor energiezuinig bouwen, maar we aanvaarden dat niet a priori als een absolute voorwaarde.'
'Deze woning is bijzonder energiezuinig, dankzij de integratie van geothermie, natuurlijke ventilatie en zonwering.'
'Het debat over energiezuinig bouwen is nu door angst gekleurd: de angst om energie te verliezen door kieren en spleten. Maar ook de angst om je identiteit te verliezen door de druk om compacter samen te leven. Angst is geen goeie mindset. Als bureau zoeken we daarom altijd naar oplossingen die de grenzen opzoeken. Zo leren we waar het evenwicht ook kan liggen. Hoe labiel dat ook is.’
