De bouwkundige voorschriften in Knokke zijn streng. Toch vonden Delmulle Delmulle Architecten en Nicolas Schuybroek inspirerende uitwegen uit de cottagedictatuur. ‘Burgemeester Lippens is ons achteraf komen feliciteren met het ontwerp.’
1. Mies van der Zoute
‘Een hoeve, een kasteel, een cottage, een strakke nieuwbouw? In de stad, aan zee, op het platteland? Eigenlijk wist de bouwheer niet goed wat hij zocht. Samen hebben we zeker twintig panden bezocht. En telkens was er twijfel’, zegt architect Frank Delmulle. ‘Dus toen hij uiteindelijk een huis in Knokke-Zoute kocht, werd die twijfel het uitgangspunt voor de verbouwing. In plaats van te kiezen, hebben we gewoon twee opties gecombineerd: de originele cottage boven én een glass house beneden’, zegt Delmulle.
‘Ik heb het huis in Knokke puur voor de locatie gekocht, want op zich was het niet zo mooi. En de oriëntatie was ook niet ideaal’, zegt de bouwheer. ‘Mijn vrouw was op dat moment ernstig ziek. Ik dacht dat fietsen en wandelen aan zee haar deugd zouden doen. Helaas is ze inmiddels gestorven. Ze had een lappenpop die ze koesterde. Die kreeg een mooie plaats in mijn interieur.’
Klein hartje
Het is toeval, maar het huis dat hij kocht, heette ook ‘Rag Doll’. En dat is precies wat het architectenbureau Delmulle Delmulle ervan maakte: een lappenpop. ‘Woning ‘Ragdoll’, gebouwd rond 1928, stond geregistreerd op de lijst van beeldbepalende woningen voor het Zoute. Hoewel het huis in de voorbije eeuw al wat verbasterd was, was slopen geen optie’, zegt Delmulle.
Hoewel het architectenkantoor Delmulle Delmulle slechts de helft van de originele woning bewaarde, kreeg het toch dit gewaagde verbouwproject vergund. ‘Als je het huis vanuit de lucht bekijkt, ziet het er nog steeds authentiek Knoks uit. De skyline van het Zoute is niet veranderd. En als je op het pad langs het huis passeert, zie je over de haag alleen dat rode pannendak, typisch voor Knokse cottages. Je merkt niet dat we eigenlijk de woning doormidden hebben gesneden, om van het gelijkvloers een transparante box te maken’, zegt Seger Delmulle.
‘Het was met een klein hartje dat ik onze maquette bij de dienst Stedenbouw ging verdedigen. Ik dacht dat ze zich zouden verslikken in hun koffie, maar ze waren meteen heel enthousiast.’Frank Delmulle
‘Het was met een klein hartje dat ik onze maquette bij de dienst Stedenbouw in Knokke ging verdedigen’, zegt Frank Delmulle. ‘Ik dacht dat ze zich zouden verslikken in hun koffie, maar ze waren meteen heel enthousiast. Het silhouet van de woning is niet veranderd. En het bouwvolume ook niet. Burgemeester Lippens is ons nadien nog komen feliciteren: “Zo moet architectuur in Knokke zijn”, zei hij. Bij Stedenbouw voelden ze dat we met maximaal respect voor het verleden toch iets hedendaags wilden realiseren.’
Paalwoning
De renovatiewerken waren technisch bijzonder complex. Om het huis volledig te kunnen onderkelderen, moest de woning vanaf de eerste verdieping gestut worden. De foto’s van die ruwbouwfase zijn duizelingwekkend: je ziet een zwevende gevel, steunend op 17 palen. ‘Een staaltje knap ingenieurswerk van het studiebureau Util. Maar tijdens de werken moesten de graafmachines voorzichtig zijn dat ze de palen niet ramden’, zegt Frank Delmulle.
Het contrast tussen oud en nieuw is ook binnenin consequent doorgetrokken. De betonnen kelder (met autodraaiplateau van 7 meter diameter!) is helemaal nieuw, net als de volledig beglaasde gelijkvloerse verdieping. Die is minimalistisch ingericht, met een vloer in zandsteen, maatwerk in oregonfineer en een uitgelaserde metalen trap. ‘Beneden is de lay-out van het huis compleet veranderd. Omdat de oriëntatie niet ideaal was, hebben we de lichtinval geoptimaliseerd. In de vier hoeken zitten schuiframen, die in open toestand de verdieping visueel doen zweven.’
‘Als je het huis vanuit de lucht bekijkt, ziet het er nog steeds authentiek Knoks uit. De skyline van het Zoute is niet veranderd.’Seger Delmulle
Op de originele verdieping is alles hetzelfde gebleven zoals in de cottage, zelfs de circulatie en de kamerindeling. ‘Met tapijt en pastelkleuren wilden we de verdiepingen opnieuw zo Knoks mogelijk aankleden. De roze, gele en groene kamer verwijzen naar de kleuren van het behangpapier in het originele huis. Helemaal boven hebben we een ‘cockpit’ gemaakt: een bureau onder een koepel waar je de zee op je af ziet komen’, zegt Seger Delmulle.
Als creatieve oplossing voor zulk erfgoed zou de verbouwing een precedent kunnen scheppen in het Zoute. Komen er nog ‘doorgesneden’ Knokse villa’s? ‘Ons bureau houdt geen rekening met esthetiek of trends. We hebben geen stijl, onze architectuur is een onderzoeksproces. We doen dus nooit twee keer hetzelfde. Als een gelijkaardige vraag komt van een bouwheer, zullen we een andere oplossing bedenken.’
2. Een hut aan zee
Toen Nicolas Schuybroek de vraag kreeg om een bestaande woning aan de Zoutelaan te renoveren, sloeg hij het aanbod vriendelijk af. ‘Zelfs met een dure, ingrijpende verbouwing zou het huis uit het interbellum nog steeds tussen twee stoelen vallen’, zegt Schuybroek. ‘Op die plek zag ik alleen een nieuwbouw zitten. Niet arrogant bedoeld, maar soms kun je beter neen zeggen tegen een project dat inhoudelijk niet in lijn is met je visie, esthetiek of portfolio. Het is zinloos om iets te bouwen waar je niet trots op kunt zijn.’
Een jaar later waren de geesten gerijpt en kwam het project opnieuw op tafel bij Schuybroek. De opdrachtgever, Ingrid De Grande, de eigenares van restaurant Nemrod in Knokke, wou toch een nieuwbouwwoning voor haar gezin. Het moest een plek worden waar ook de (schoon)familie en (klein)kinderen van konden gebruikmaken. En haar dochter, Julie Van Coillie, kon er ook haar designagentuur Un.Titled Agency in onderbrengen.
‘Ik tekende een familiehuis waar meerdere generaties tegelijk onder één dak kunnen verblijven. Het is zo ontworpen dat het polyvalent is voor verschillende familiale scenario’s’, zegt Schuybroek. Voor de volledige werfopvolging, bouwcoördinatie en de binnenhuisafwerking kon Schuybroek rekenen op Obumex. Ook dat bleef in de familie: Julie Van Coillie is namelijk getrouwd met Thomas Ostyn, de CEO van het maatwerkbedrijf uit Staden.
Rieten hoed
‘Op deze plek zag ik alleen een nieuwbouw zitten. Niet arrogant bedoeld, maar soms kun je beter neen zeggen tegen een project dat inhoudelijk niet in lijn is met je visie, esthetiek of portfolio.’Nicolas Schuybroek
In Knokke-Zoute (ver)bouwen is geen sinecure: er zijn zo veel regels waaraan je je moet houden, dat het veel architecten afschrikt. Ook Nicolas Schuybroek. Toch vond hij een oplossing en die voelt helemaal niet aan als een compromis op de Knokse urbanistische regelgeving. ‘Mijn vertrekpunt voor de nieuwbouw was niet zozeer een traditionele Knokse cottage, wel een archetypische hut met een rieten dak. Zoals je ze in Noord-Europa nog kunt zien.
De vorm is geabstraheerd tot in het puurste: een lage solide sokkel in gekaleide baksteen, met een overgedimensioneerde rieten ‘hoed’ erboven. Die typologie vond ik interessant, omdat ze zo goed aansluit bij vorm en materialiteit van de typische oude Knokse huizen’, zegt Schuybroek. ‘Toch was dat ontwerp niet zo evident naar Knokse normen, want dat rieten dak helt aan de vier gevelkanten 60 graden naar beneden. In Knokke zijn veel rieten daken onderbroken door dakkapellen of raampartijen. Maar ik wilde een massief dak, gesloten aan de straatkant, waar alleen een abstracte schouw uitstak.’
Niet alleen die schouw en dat dak, maar ook de grote bakstenen scheidingsmuur is beeldbepalend voor de woning. De balk splitst het huis visueel én functioneel in twee en loopt doorheen de woning tot op de terrassen achteraan. ‘Die muur biedt privacy als meerdere gezinnen de woning gebruiken. Iedereen heeft dan zijn eigen tuinbeleving, zonder inkijk’, zegt Schuybroek.
‘We werkten bijzonder hard op de binnen-buitenconnectie. Vandaar ook de pivoterende stalen ramen, die het vakantiegevoel hier compleet maken. Het interieur is even sober gehouden als de buitenarchitectuur. Ik werk liever met een beperkt materialenpalet om een gevoel van visuele rust te creëren.’ Julie Van Coillie: ‘We kozen voor rustiek parket, terrazzo en kastanjehout om het interieur warm en tijdloos te maken. De meubels zijn coherent met de stijl van het huis en de vibe van de zee.’
Restricties
‘Als je creatief de stedenbouwkundige regels in Knokke interpreteert met een coherent verhaal, is er blijkbaar toch ruimte voor vernieuwing.’Nicolas Schuybroek
Het is een eeuwig discussiepunt: hoever ga je in het uniformiseren van de architectuur op een bepaalde plek met erfgoedwaarde? Hoe hard moet je vernieuwing fnuiken voor zogezegd visuele coherentie? ‘Ik heb op zich niets tegen bouwkundige restricties, want ze maken het intellectuele zoekwerk bij een project interessanter. Voor dit project hebben we de limieten opgezocht van wat stedenbouwkundig mocht in Knokke. Als je creatief die regels interpreteert met een inhoudelijk coherent verhaal, dan is er blijkbaar toch ruimte voor vernieuwing’, zegt Schuybroek. ‘We hebben geen neo-cottage gebouwd, en toch voelt dit familiehuis heel Knoks aan.’
