Van topsporters tot ondernemers: in boetiekgyms en wellnessclubs, maar ook thuis zitten steeds meer mensen graag in de kou. Wij doken onder in de wereld van de ijsbaden.
Exclusieve studio’s die zich volledig richten op koudetherapie. In New York bestaan ze al, in België moeten we er nog even op wachten. ‘Maar de echte koudeliefhebber heeft een ijsbad in zijn tuin staan’, vertelt Chiel Kraai, oprichter van het Nederlandse bedrijf Icetubs, dat designijsbaden maakt en verkoopt. ‘Onze ijsbaden koelen en filteren het water, en met een app kun je de watertemperatuur regelen. We combineren technologie, design en gebruiksgemak. Je hoeft dus niet meer met emmers vol ijsblokjes je bad te vullen.’
En daar blijkt vraag naar te zijn. Icetubs begon in 2023 met honderd verkochte ijsbaden, maar twee jaar later is dat aantal al tien keer zoveel. De prijs? Vanaf 6.675 euro. Ook Marjolein Nijs, zaakvoerder van wellnessspecialist Gervi, ziet een toename in de vraag van particulieren. ‘Vroeger lag de focus bij wellness op warmte. Sinds de jaren 90 is een sauna of jacuzzi in huis een luxe, later kwamen daar de infraroodsauna’s bij. Nu zien we steeds meer interesse voor de koude kant van wellness.’
De wellnessspecialist, die zeven winkels in België telt, begon drie jaar geleden met de verkoop van ijsbaden. ‘We merkten dat steeds meer mensen geprikkeld worden om ijsbaden uit te testen. Het is trending op sociale media en populair bij sporters en fitnessers’, vertelt Nijs. De klanten van Kraai en Nijs zijn vooral sporters en ondernemers die bezig zijn met hun gezondheid. ‘We hebben een mix van particulieren, atleten en wellnessprofessionals’, vertelt Kraai. Nijs verkoopt vooral ijsbaden aan haar bestaande cliënteel. ‘Het is een groeiende markt onder mensen die al een privéwellness hebben. Behalve voor een sauna, jacuzzi en zwembad kiezen ze nu ook voor een ijsbad.’
De populariteit van ijsbaden werd aangezwengeld door ‘Iceman’ Wim Hof. De Nederlandse gezondheidsgoeroe moedigt wereldwijd mensen aan om extreme kou te trotseren met ademhalingsoefeningen en meditatie. Zijn ‘Wim Hof-methode’ zou de fysieke en mentale weerbaarheid verhogen. Hof bouwde een bedrijf op met boeken, videocursussen en trainingsprogramma’s en heeft wereldwijd miljoenen fans. Opmerkelijk: op Instagram volgen 3,5 miljoen mensen hem, maar zelf volgt hij niemand op de socialenetwerksite. Hof is trouwens niet onbesproken. Zijn gezin beschuldigde hem van jarenlang fysiek en psychisch geweld. En Scott Carney, een onderzoeksjournalist, linkte minstens dertien verdrinkingen aan Hof en de technieken die hij promoot.
Marie Genicot is een ‘certified Wim Hof coach’ die workshops aanbiedt aan bedrijven en fitnesscentra. ‘Vijf jaar geleden kwam ik toevallig bij een Wim Hof-workshop terecht, midden in een moeilijke periode in mijn leven. Dankzij zijn ademhalingsoefeningen en koudetrainingen leerde ik opnieuw te connecteren met mijn lichaam en vond ik mijn mentale kracht terug.’ Genicot somt de vele voordelen van ijsbaden op: ‘Het geeft een energieboost door de dopamine die vrijkomt. En de reactie van je lichaam op de koude maakt je opgewekt. Het is als fitness voor je bloedvaten, maar ook een vorm van meditatie om tot rust te komen.’
Volgens Kraai zijn ijsbaden meer dan een product. ‘Voor ons is het een levensstijl. Wij geloven in de kracht van koudetherapie om veerkracht op te bouwen, herstel te verbeteren en mentale scherpte te vergroten.’ Maar is het wel verstandig om, net zoals de gezondheidsgoeroes, elke dag in een ijsbad te duiken? ‘Ideaal is het om dagelijks een gevoel van koude te ervaren, maar elke dag een ijsbad nemen, kan te veel stress voor je lichaam zijn’, vertelt Genicot.
Ondanks de vele believers blijft de wetenschap terughoudend over de gezondheidsvoordelen. ‘Koude in sport en wellness is al langer een thema, maar het doet eigenlijk meer kwaad dan goed’, zegt Tom Teulingkx. De topsportarts, die het boek ‘Biefstuk in de broek’ schreef, waarin hij 42 sportmythes onder de loep neemt, stelt: ‘Leg geen ijs op een gekneusde enkel, het vertraagt de genezing.’
Toch zijn veel topsporters fan van ijsbaden. ‘Je hebt vast de beelden van de Rode Duivels gezien die zich onderdompelen in een bad vol koud water. Het kan helpen om spierherstel na een sportwedstrijd te versnellen, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat het echt werkt. Anders zouden alle sporters het doen.’
Dokter Teulingkx is wel een voorstander van ijsbaden als je sport bij hoge temperaturen. ‘In de Ronde van Frankrijk kan de lichaamstemperatuur van een wielrenner oplopen tot 40 °C. Dat is gevaarlijk en kan zelfs leiden tot oververhitting. In zulke gevallen kan een ijsbad levens redden.’ Ook bij evenementen zoals de Antwerp 10 Miles zijn ijsbaden strategisch geplaatst langs het parcours om lopers die oververhit raken snel af te koelen.’
‘Een ijsbad maakt van jou geen betere sporter, maar kan wel mentaal helpen. Mental health is net zo belangrijk.’ Kunnen we dan spreken van een placebo-effect? ‘Het gevoel van genot achteraf is een mentale beloning, omdat je je lichaam tot het uiterste hebt uitgedaagd. Die ontspanning voelt daardoor nog beter. Vergelijk het met een ijskoude trappist na een lange fietstocht, die smaakt altijd beter.’
Maar ijsbaden zijn niet voor iedereen. ‘De ademhalingsoefeningen en ijsbaden zijn verboden voor mensen met epilepsie, zwangere vrouwen, kinderen, bejaarden en mensen met hart- of longproblemen’, zegt ijsbadcoach Genicot. ‘Het is zeker niet zonder risico’, vertelt dokter Teulingkx. ‘Vergeet niet dat de Wim Hof-methode al dodelijke slachtoffers heeft gemaakt. Doe het altijd onder begeleiding en laat je lichaam wennen aan de kou, anders kan het in shock gaan.’
Tijd voor de ultieme test. We nemen deel aan een ijsbadworkshop onder leiding van Genicot in het viersterrenhotel Mix in Brussel. Beginnen doen we met ademhalingsoefeningen volgens de Wim Hof-methode. 45 minuten lang ademen we ritmisch in en uit op de tonen van opzwepende muziek. De oefeningen zijn intens. Door de afwisseling van snel in- en uitademen, diep ademhalen en daarna bijna twee minuten de adem inhouden, raken we in een soort trance. ‘Adem in je eigen tempo, om dieper in je emoties te komen’, aldus Genicot.
Tintelingen voelen we in onze armen, handen en vingers, een druk op onze schouders. We zakken dieper in de yogamat, alsof iemand ons naar beneden duwt. Nooit hadden we kunnen geloven dat twee minuten onze adem inhouden zonder probleem mogelijk was. Na de 45 minuten voelen we ons herboren. De beste powernap ooit.
We zijn klaar voor het echte werk: het ijsbad. ‘Luister vooral naar je eigen lichaam en let goed op je ademhaling’, zegt Genicot wanneer we het bad van 4 °C instappen. Onze eerste reactie is pure pijn, onze huid lijkt in brand te staan. We proberen de pijn weg te ademen. Na een minuut komt de rust, en voelen we de kou van het water niet langer. Het wekkertje gaat, tijd om eruit te komen.
We hielden het iets minder dan drie minuten vol. Na wat oefeningen om het warm te krijgen, gaan we nog vijf minuten in de buitensauna. De warmte voelt heerlijk. Daarna volgt de echte beloning: een ongelofelijk gevoel van geluk, energie en concentratie. De hele dag zitten we op een natuurlijke high. Het enige nadeel van de energieboost: ‘s avonds in slaap vallen blijkt een stuk lastiger.
Bewezen gezondheidsvoordelen of niet, deze drie ijsbaders zweren bij de koudwatermethode en mogen zichzelf de trotse eigenaar van een ijsbad noemen.
‘Na mijn ijsbad ben ik klaar om door een betonnen muur te lopen.’
‘Ik zie veel gelijkenissen tussen topsport en ondernemen’, zegt Sam Chartouni (31), CEO van Aerobel. Het Limburgse bedrijf ontwikkelt duurzaam isolatiemateriaal. De jonge ondernemer neemt al twee jaar elke ochtend een ijsbad, dat hij op zijn dakterras heeft staan. ‘Topsporters nemen een ijsbad voor de gezondheidseffecten, om hun bloedsomloop te verbeteren en hun weerstand te verhogen. Als ondernemer is je grootste nachtmerrie een week ziek in bed te liggen. Dankzij het ijsbaden heb ik nog geen enkele werkdag gemist.’
Behalve een betere weerstand merkt Chartouni nog andere voordelen. ‘Ik voel me gelukkiger, heb meer energie en heb mijn stresslevel onder controle.’ En volgens hem blijkt dat zelfs uit zijn bloedresultaten. ‘Mijn cortisol, het stresshormoon, is verlaagd, en mijn testosteron is gestegen. Voor ik een ijsbad nam, had ik veel meer stress, was ik overprikkeld en had ik zelfs een maand lang lichte koorts. Nu, twee jaar later, voel ik me fitter dan ooit.’
Voor Chartouni is het een vaste ochtendroutine geworden: opstaan, ijsbad in, een snelle koude douche (tussen 10 en 18 °C) en dan naar de sportschool. ‘Koffie heb ik helemaal afgezworen. Vroeger dronk ik zes koppen per ochtend, nu geen enkele meer. Die typische middagdip, waarbij je lichaam naar suikers en koffie snakt, is volledig verdwenen. Mijn concentratie blijft de hele dag hoog. Soms verlies ik zelfs het besef van tijd en werk ik tot 21 uur door, zonder moe te worden.’
Chartouni kan niet meer zonder, ‘al is de eerste halve minuut nog steeds pijnlijk. Mijn huid lijkt wel in brand te staan, maar daarna kom ik in een soort van meditatie. Ik focus op wat ik die dag wil realiseren. Na mijn ijsbad ben ik klaar om door een betonnen muur te lopen.’
Voor de ondernemer is zijn ijsbad zo belangrijk dat hij bij de bouw van zijn nieuwe woning een extra ruimte voorziet. ‘In mijn nieuwe huis heb ik een fitness en wellness laten ontwerpen, inclusief een binnenijsbad. Ideaal voor het grijze België, zo hoef ik de regen niet meer te trotseren om van mijn ijsbad te genieten.’
‘Mijn ijsbad heeft me sterker gemaakt, zowel fysiek als mentaal.’
‘Als er ‘s ochtends een laagje ijs op mijn buitenbad ligt, denk ik: yes, het zal een goede dag worden.’ Tien minuten voor ons interview stapte Mireille Debord (49), fieldcoach bij Duvel Moortgat en natuurcoach in bijberoep, uit haar ijsbad. Temperatuur: 7 °C. ‘Het was heerlijk, maar net iets te warm voor mij. Ik geef de voorkeur aan water tussen 0 en 4 °C. Ik zoek graag de koude op, maar je merkt dat de lente eraan komt.’
Debords zoektocht naar de koude begon vier jaar geleden. ‘Ik was aan het herstellen van een ziekte. Een vriendin nodigde me uit om mee te gaan ijsberen, iets wat helemaal nieuw was voor mij. Vroeger was ik helemaal geen fan van de kou, maar vanaf mijn eerste keer ijsberen kon ik het niet meer loslaten. Dankzij de koude heb ik mijn ziekte kunnen verwerken, plaatsen en aanvaarden. Het ijsbaden heeft me sterker gemaakt, zowel fysiek als mentaal.’
Omdat Debord niet dagelijks kan gaan ijsberen in een meer, zwemvijver of buitenzwembad, besloot ze een ijsbad in haar tuin te plaatsen. ‘Het maakt nu al een paar jaar deel uit van mijn dagelijkse routine. Ik zou het zelfs een verslaving durven te noemen. Voor veel mensen is de winter niet hun favoriete tijd van het jaar, maar ik herleef. En mijn ijsbad is daar de oorzaak van. Ik heb veel meer energie, voel me gelukkiger en vooral mentaal ben ik op mijn best.’
‘De koude brengt mijn gelukshormoon naar boven, ik vind mijn innerlijke rust en sta in verbinding met mezelf en de natuur. Ik zie een ijsbad als een spiegel voor hoe je omgaat met stress. Of zelfs als een spiegel voor je dagelijks leven. Je lichaam voelt gevaar door de enorme kou, maar door rustig te ademen kun je die spanning omzetten in ontspanning. Zodra je uit het water stapt, komt het gelukshormoon vrij. Ik voel me dichter bij mezelf, laat mijn gedachten los en heb meer vertrouwen in mijn lichaam.’
‘Er kan geen enkele kop koffie tegenop.’
Leerkracht Luc Opdelocht (46) gaat nog een stap verder. Elke ochtend, voordat hij in zijn ijsbad stapt, neemt hij een koude buitendouche. ‘Dan voelt mijn ijsbad nog intenser aan.’ Bijna elke ochtend zit de Limburger twee tot drie minuten in een bad van 4 °C. ‘Daarna kan ik de moeilijkste taak van de dag al afvinken. Ook al doe ik het al vele jaren, soms blijven er momenten van aarzeling en twijfel. Het blijft een challenge, iedere dag opnieuw. Maar ik bekijk het zoals mijn bed opdekken: doe het ‘s ochtends en start je dag goed.’
En je bent meteen wakker. ‘Er kan geen enkele kop koffie tegenop.’ Opdelocht installeerde het ijsbad in zijn tuin vooral uit sportieve overwegingen. ‘Ik zie het als een miniwork-out, vergelijk het met lopen in een traag tempo om een lage hartslag te behouden. Na het ijsbad moet je lichaam hard werken om weer op temperatuur te komen. En dat geeft mij die energieboost.’ Daarvoor doet hij geen extra sportoefeningen. ‘Ik laat mijn lichaam op zichzelf opwarmen, zodat ik de energieboost langer kan ervaren.’
Opdelocht is een fervent crossfitter. ‘Wielrenners of lopers nemen vaak een ijsbad meteen na hun inspanning, maar bij crossfit doe je dat beter niet. Ik wacht tot de volgende ochtend – minstens acht uur na mijn avondtraining – om een bad te nemen, om zo mijn spiergroei te stimuleren. Tijdens het sporten bouw je je spieren op, het zou zonde zijn om die groei meteen te stoppen door in een koud bad te duiken.’ Hij merkt een veel betere bloedcirculatie en heeft geen spierkrampen meer. ‘Ook geniet ik af en toe van een sauna. Die afwisseling van bloedvaten die worden opengezet door de warmte of samenknijpen door de kou, vind ik zalig.’
De liefde voor ijsbaden is zo groot dat Opdelocht er zelfs naar op zoek gaat tijdens zijn vakanties. ‘Dan zoeken mijn vriendin en ik de dichtstbijzijnde crossfit en een ‘cold plunge’. Als we die niet vinden, wordt het een koude ochtendduik in de oceaan.’
