Architect Mo Vandenberghe, zoon van kunstenaar Philippe Vandenberg, is all over the place. Van spiegelende frietkoten tot de laatste modecollectie van Raf Simons’ eigen merk: een portret in vijf projecten.
Haast u van 2 tot en met 5 maart naar de Antwerpse galerie Valerie Traan. Alleen dat weekend is ‘Stack’ in primeur te zien: het modulaire rekkensysteem van Studio Moto, het Gentse architectenbureau van Mo Vandenberghe en Thomas Hick. ‘Stack’ is een bouwpakket met L-vormig geplooide aluminium profielen in drie verschillende hoogtes. En met platen in zeven verschillende maten: rechthoekig, vierkant en zelfs rond. ‘Zie het als een soort meccano: je klikt de L-profielen en platen zelf in elkaar in de voorgeperforeerde gaatjes. Als klant bepaal je de vorm of grootte van je Stack. Een bibliotheek, een toonbank, een bar, een thuiswerkplek of een salontafel: alles is mogelijk.’
Stack is als opensourcesoftware: het is meer een systeem dan een meubel met een definitieve vorm of functie. ‘Stack kan ook evolueren met je leven. Als je boekencollectie groeit, koop je gewoon een module bij. Verhuis je, dan kun je een rek opsplitsen in bijvoorbeeld twee nachtkastjes, zoals bij mij thuis’, zegt Vandenberghe. ‘Nee, Stack is geen veredelde Ikea of Kewlox. Maar het is ook geen elitair design, waarvan je de vorm meteen herkent.’
Misschien is het eerste designproduct van Studio Moto wel het begin van iets veel groters. ‘Als bouwpakket heeft Stack ook iets architecturaals. Een kast lijkt wel een maquette van een gebouw. Als je het opschaalt, zou je perfect zo kunnen bouwen, in beton of in CLT-balken.’
| Wanneer | Van 2 tot en met 5 maart
| Waar | Galerie Valerie Traan, 2000 Antwerpen
Het Nationaal Verbond van Frituristen en de Stad Brussel schreven een ontwerpwedstrijd uit om acht afgeleefde Brusselse frietkoten te vervangen door een fris ontwerp. Uit 52 internationale inzendingen won die van Studio Moto: een archetypisch frietkot met een luifel, een lichtreclame in coole typo, een tegelinterieur én een façade in spiegelende inox.
‘Ook al heeft het een universele vormentaal, toch ziet een klassiek frietkot er meestal niet mooi uit. Zonde, want het is toch beeldbepalend voor een plek’, vindt Vandenberghe.
Twee spiegelende koten zijn al opgeleverd, een derde is in de maak. ‘Frituur Tabora staat in de Lakensestraat, in een zeer gemengde, ruwe buurt nabij IJzer. Eerlijk gezegd: ik dacht dat we na de oplevering al telefoon zouden krijgen dat vandalen het hadden getrasht. Maar niks daarvan. Als je mensen kwaliteitsvolle architectuur biedt, komt dat de buurt ten goede.’
‘De tweede frituur, Chez Jef, op het Peter Benoitplein in Neder-over-Heembeek, staat in een compleet andere context, op een plein tussen de bomen. Toch is het exact hetzelfde frietkot, behalve de lichtreclame en de sokkel.’
‘Toen we de wedstrijd wonnen, hebben we veel vraag gekregen uit het buitenland. New York heeft zijn traditie van herkenbare foodtrucks. Dus waarom zouden reflecterende frietkoten niet beeldbepalend kunnen zijn?’
| Frituur Tabora | Lakensestraat 162, 1000 Brussel
| Friterie Chez Jef | Peter Benoitplein, 1120 Neder-over-Heembeek
In het uiterste puntje van België, op de grens van De Panne met Bray-Dunes, bouwt Studio Moto dit jaar eindelijk zijn ‘Westerpunt’: een geknikte trap die een lus maakt van de wandeldijk naar het strand. ‘Er zijn mensen die ons bouwwerk al zijn gaan zoeken. Maar de werken beginnen pas dit voorjaar’, lacht Vandenberghe. ‘De trap in zandkleurig beton zal helemaal ter plaatse bekist worden. In drie maanden tijd zou hij klaar moeten zijn. Maar in het broedseizoen, tussen maart en juni, mogen we niet bouwen.’
Studio Moto won de ontwerpwedstrijd al eind 2019, uit zeventig inzendingen. ‘De trap is een driedimensionale ruimtelijke landschapsbeleving. De wandelaar maakt op verschillende niveaus connectie met de omringende elementen: de duinen, het strand, de zee, Duinkerke, De Panne, de vogels, de getijden en het licht. De uitkijktoren is dynamisch en werkt verbindend. Hij vormt een ijkpunt én een rustpunt’, zegt de architect. ‘De dubbele trap komt bewust tot aan de zee. Bij springtij heb je natte voeten.’ Vandenberghe ziet de sculpturale uitkijktrap als een ode aan zijn moeder, die beeldhouwster was.
| Waar | Wandeldijk, 8660 De Panne
| Website | studiomoto.be
In april 2022 was er hoog bezoek in het Molenbeekse kunstenaarsatelier van wijlen Philippe Vandenberg, de vader van Mo Vandenberghe. Raf Simons kwam er op werkbezoek. ‘Samen met mijn broer en zus runnen we sinds 2009 de Philippe Vandenberg Foundation, om het werk van mijn vader te positioneren en te promoten. En ook om wisselwerkingen mogelijk te maken met curatoren, kunstenaars en schrijvers die zijn werk bij een nieuw publiek introduceren. We hadden nooit gedacht dat een modeontwerper ons ooit zou bellen. En al zeker niet Raf Simons. Maar blijkbaar is hij een fan van mijn vaders werk. Raf vroeg of hij enkele werken mocht gebruiken voor de collectie van zijn eigen merk.’
Simons wist exact wat hij zocht: hij selecteerde vooral woordwerken uit de latere periode. ‘Heel rauw, eerlijk werk, dat nu veel meer mensen aanspreekt dan vroeger’, zegt Vandenberghe. ‘Raf plakte er geen timing op wanneer hij die werken zou gebruiken. Maar in mijn vaders werk gaat het vaak over afscheid, iets vernietigen en een nieuw begin maken. Misschien koos hij uitgerekend daarom die werken?’
Op 21 november 2022 kondigde Simons verrassend aan dat hij na 27 jaar zou stoppen met zijn eigen modelabel. De collectie met de prints van Vandenbergs werk, Spring-Summer 2023, werd meteen ook zijn laatste. ‘Het defilé in september, bij Printworks London, was een zotte ervaring. Ik had nog nooit een modeshow bijgewoond. Ik wist niet dat zoiets maar tien minuten duurt. Nadien kwam Raf ons meteen bedanken. En dan barstte het feest helemaal los. Dat had mijn vader zeker gewaardeerd: het zou hem deugd doen dat zijn werk opgepikt wordt door een nieuw, jong publiek.’
Raf Simons gebruikte de woordwerken en zelfportretten als prints op truien, T-shirts, jurken en totebags in zijn jongste collectie, die momenteel in de winkels ligt. ‘Hij slaagde erin om de feeling van de originele werken over te dragen op het textiel. Het is alsof je het schilderij of de tekening dicht op je huid draagt’, zegt Vandenberghe. ‘Zelf heb ik sobere truien besteld uit de collectie. In zo’n gescheurde hoody zie ik me niet meteen rondlopen.’
Ook al overleed hun vader al in 2009, toch is zo’n samenwerking telkens een emotioneel proces voor de drie Vandenberghes. ‘Mijn vader heeft ons nooit gevraagd om een stichting te beginnen. Maar hij wilde wel dat zijn werk bleef circuleren. Dat faciliteren we, al is het niet gemakkelijk om te werken op het oeuvre van je dode vader. Maar de stichting heeft ons plekken en mensen laten ontdekken die we anders nooit hadden gekend. Op die manier geeft ons vader ons veel terug voor wat we doen.’
| Website | philippevandenberg.be
Behalve privéwoningen en renovatieprojecten ligt er een bijzondere opdracht op de tafel bij Studio Moto: de nieuwe scenografie van het Middelheimmuseum.
Het Antwerpse openluchtmuseum wil de komende jaren enkele sculpturen een nieuwe plek of sokkel geven. ‘Bepaalde bomen en struiken zijn te groot geworden en belemmeren cruciale doorzichten. Ook het wandelparcours moet logischer in elkaar zitten’, zegt Vandenberghe. ‘Nu waren er hoekjes waar heel weinig mensen passeerden. Bijvoorbeeld het beeldendepot en de Hortiflora. Mensen moeten niet ongerust zijn: het zal eruitzien alsof het altijd zo is geweest.’
‘Ik ken het park goed. Toen ik voor het architectenbureau Robbrecht en Daem werkte, was ik de projectarchitect voor Het Huis, het openluchtpaviljoen in het Middelheimpark. Omdat ik ook vaak tentoonstellingen maak met het werk van mijn vader, heb ik ervaring met scenografie. En recent leverden we een groot landschapsproject op: in de Plantentuin van Meise werken we aan een belevingstuin met tuinarchitect Arne Deruyter. Je kunt Studio Moto misschien niet goed ‘pinpointen’. Dat is ook zo met het werk van mijn vader. Die verschillende soorten opdrachten verruimen onze horizonten.’
| Website | middelheimmuseum.be
