Collectief zelfbedrog

Door Bart Van Coppenolle, oprichter en voormalig voorzitter van het Leuvense technologiebedrijf Metris. Hij richtte daarna Right Brain op.

Lekker druk en paniekerig. Maar niets nieuws onder de zon. In 2008, toen de vorige - eigenlijk de huidige - crisis uitbrak, kreeg het kapitalisme nog de schuld. Toen konden we vertrouwd teruggrijpen naar de onpersoonlijke schuldige van twee eeuwen geleden. De oorzaken van de crisis waren overduidelijk de hebzucht en het gebrek aan ethiek bij de ander. Die verduivelde ander toch! Gelukkig verboden we die foute bonussen en dat malafide shorten en wisten we al die emotioneel onstabiele mensen die de economie bedreigden weer tot kalmte aan te manen. Met de hulp van meester-tovenaar Keynes en tegen het duivelse kapitalisme in, konden pers en politiek ons redden van een economisch armageddon. Deze krant koos Keynes daarom nog tot grootste econoom aller tijden, na de uitgifte van een speciale editie over het einde van het kapitalisme. Ondertussen kochten regeringen en centraal bankiers alles wat maar enigszins waardeloos was en strooiden ze het gratis geld met helikopters in het rond. En wat gebeurde er? Jawel, ‘de economie’ luisterde naar haar baasje en groeide opnieuw. Ziezo, alles was weer netjes geregeld: de wereld gered en de stouteriken met de vinger gewezen. Wat goed van ons! Toch?

Neen, niet echt. Vandaag zijn de redders zelf failliet. Als echte leerling-tovenaars wilden ze met hun steen der wijzen - stimulus en kwantitatieve versoepeling - eeuwige roem oogsten door de mensheid te redden. Maar de keynesiaanse toverspreuken bleken niet te werken. Stimulus en kwantitatieve versoepeling bleken voor onze politieke elite wat de Language Development Companies voor Lernout & Hauspie waren: een naïef geloof in magische groei door zelfbedrog. Collectief zelfbedrog.

Eigenlijk hadden we beter moeten weten. Hoe kan waarde nu ontstaan uit het bijdrukken van gratis geld? Hoe kan de pers vertrouwen creëren in een falend systeem? Hoe kan politiek de economie ooit redden? Toveren werkt niet! Ons welvaartspotentieel wordt al decennia lang vernietigd. Door overheidsschuld en concurrentieonwil. Door een slecht bancair en politiek systeem. Misschien door een gebrek aan gezond verstand? Neen, door collectief zelfbedrog. Wat moeten we dan doen? Ten eerste opnieuw overgaan naar een gezonde manier van centraal bankieren. Ten tweede mogen we de publieke opinie niet aan de culturele elite overlaten. En ten derde moeten we grondwettelijk verbieden dat politici hun dromen nastreven door geld te lenen.

Die laatste gouden regel werd al begrepen door een van de betere Europese politica’s. Wil ze echter herverkozen worden, zal ze moeten doen wat haar kiezers vragen en de eurodroom opgeven. De euro is ongeneeslijk ziek, op sterven na dood, ook daar kunnen politici niets meer aan veranderen.

We zullen het gewoon weer op de oude, nederige manier moeten doen: ondernemen, werken en sparen, om voor elkaar te kunnen zorgen. Gewoon, maar niet gemakkelijk. Onze gemeenschapsstructuren aanpassen en hopen dat we dan verder kunnen boeren. Of voor sommigen onder ons - zoals ikzelf - gewoon opnieuw beginnen.