Weerstand is ook immobiliteit

Een aantal weken geleden sprak mijn vriend en collega Peter Hinssen ons parlement toe. Hij riep op na te denken hoe we, in plaats van te denken dat technologie onze samenleving bedreigt, door te anticiperen van België een proefprojectland kunnen maken op een aantal vlakken, waaronder mobiliteit.

In Leuven hebben we een parel zitten waarop we zeer trots mogen zijn: Imec. Vorige week haalde Imec het wereldnieuws met zijn spectaculaire doorbraak in batterijtechniek.

Ik werd daar heel vrolijk van. Al een aantal jaar vertel ik mensen dat de auto zoals we die kennen een uitstervende diersoort is. Dat de toekomst elektrisch en autonoom wordt. Dat autobezit wordt vervangen door MAAS, Mobility As A Service. Telkens opnieuw merk ik hoeveel weerstand dat oproept en hoeveel redenen mensen aanhalen waarom dat niet zal gebeuren.

Luc Van den Hove, de CEO van Imec, stelde het erg helder en stellig: ‘Ik denk dat binnen 5 jaar de helft van de auto’s elektrisch zal zijn.’ De volgende generaties zullen zich afvragen hoe wij zo dwaas konden zijn om met verbrandingsmotoren ons leefmilieu te verpesten. Net zoals ik niet kan begrijpen dat mijn vader na het ontbijt aan de keukentafel gezellig een sigaret zat te roken. En hij begrijpt dat nu zelf ook niet meer.

Wat Imec doet, is net dat wat onze bedrijven en zeker de overheid veel te weinig doen: denken in mogelijkheden en niet in beperkingen. De digitale tsunami is onstuitbaar, laten we surfen.

Strandstoelen

Stel je voor dat je al 25 jaar strandstoelen verhuurt in Blankenberge. Veel veranderen kan je niet. Elke dag doe je ongeveer hetzelfde en probeer je je business te optimaliseren. Kleinere stoelen? Ze wat dichter bij elkaar zetten? Of net grotere en luxueuzere? Met meer ruimte?

Stel: er komt een tsunami aan. Het strand wordt ineens dubbel zo groot omdat de zee zich terugtrekt. Je brein gaat je dicteren: ‘Opportuniteit! Strandstoelen bijzetten’. Er zijn nooit meer auto’s verkocht dan op het laatste autosalon. En dat waren amper elektrische auto’s. Hoezo uitstervende diersoort?

Je ziet de aankomende golf wel aan de einder maar je hebt 101 argumenten om die te minimaliseren en jezelf te vertellen dat je nog tijd genoeg hebt. En dan is het plots te laat. Slimme jongens hadden al hun surfplank genomen en zijn op die golf gaan surfen. En als die tsunami het strand overspoelt, zijn zij de winnaars. De start-ups rond Imec haalden zopas 100 miljoen op. Ja, er zijn surfers in Vlaanderen.

Het meest gehoorde argument waarom de gemiddelde Belg nog niet toe zou zijn aan elektrische auto’s, is de fameuze ‘range anxiety’. We rijden gemiddeld 60 kilometer per dag, maar we willen toch een auto waarmee we in één ruk naar het zuiden van Frankrijk kunnen rijden. Dat kan een elektrische auto niet en dus willen we er geen, is de redenering.

Batterijtechnieken

Imec draait het om. Als batterijen dat wel kunnen, dan breekt de elektrische auto massaal door. Laten we ons dus focussen op batterijtechnieken.

Ik roep onze beleidsmakers en bedrijven op tot surfen. Denk vooruit alsjeblieft. De toekomst van mobiliteit is niet de auto die we persoonlijk bezitten en die een mens aan het stuur heeft. De toekomst is echt wel Mobility As A Service.

Veranderen is in een formule te gieten: Dwingende reden maal Visie maal Eerste Stappen moet groter zijn dan de Weerstand Tegen Verandering.

Dwingende redenen zat. We roepen hoera omdat we in België nog amper 230 verkeersdoden per half jaar hebben. We stoppen onze auto’s vol airbags en gordels om ons toch maar enigszins te beschermen tegen onszelf. Onze wegcode is een joekel waarop we maanden moeten studeren. We gebruiken die dure machines op vier wielen amper 10 procent van de tijd, en dat om in de file te staan. De auto is niet langer synoniem met mobiliteit.

Zetten we eerste stappen? Ik zie goede dingen. De nationale luchthaven en De Lijn zetten een project op met zelfrijdende bussen. De Lijn ontwikkelt zich moeizaam maar moedig van een bus- en trammaatschappij naar een mobiliteitsbedrijf.

Verdienmodellen weg

Maar ontwikkelt ons beleid een toekomstgerichte visie op mobiliteit? Houden we er rekening mee dat Mobility As A Service de hele maatschappij zal veranderen? Dat verdienmodellen verdwijnen? Btw op auto’s. Accijnzen op brandstof. Dat we openbaar transport moeten herbekijken? Infrastructuur. Stedenbouw. De wegcode. Is daar iemand mee bezig? Vallen de puzzelstukjes ergens samen?

Er komen honderden nieuwe businessmodellen. Batterijen. Elektrische motoren. Sensoren. Robots om autonome voertuigen schoon te maken. Rijdende hotelkamers. Retail op wielen. Slimme algoritmes.

Bedrijven, pak die surfplank en zoek die hoogste golf. De overheid moet dat stimuleren, om zo de bedrijven van de toekomst hiér te laten groeien en niet in China of Silicon Valley.

Laten we de miserie van gisteren achter ons laten. Discussies over openbaar vervoer, lage emissiezones, al dan niet overdekte ringwegen, circulatieplannen, zone 30 en strenger rijbewijs behandelen problemen die overmorgen compleet irrelevant zijn. We hebben een aantal mensen nodig die de krijtlijnen van mobiel België 2030 uittekenen, opdat de beleidsmakers weten waarheen. Wie doet mee?