Wat de groeiende Amerikaanse schuld betekent voor de Amerikaanse economie en voor de wereld

Uncle Sam geeft geld uit alsof er geen morgen is. Volgens Bank of America bedroeg het gemiddelde overheidstekort de afgelopen vier jaar 9 procent. Met dat tempo dikt de totale schuldenberg elke 100 dagen aan met 100 miljard dollar. Waardoor de Amerikaanse overheidsschuld halfweg 2025 tot 40 biljoen dollar (40.000 miljard) dreigt aan te groeien. Ter vergelijking: in 2017 ging het om 20 biljoen dollar. Uiteraard zal die evolutie de rentebetalingen voor het Amerikaanse ministerie van Financiën aanzienlijk doen aanzwellen. Afgelopen jaar liepen die al op tot 1,1 biljoen dollar. De komende 100 dagen komt daar wellicht nog eens 150 miljard dollar bij. Laat al die getallen even bezinken... De groeiende schuldenberg zal ongetwijfeld gevolgen hebben. Niet alleen voor de VS, maar ook ver daarbuiten.

Laten we beginnen met de VS. Geen van beide presidentskandidaten staat te springen om het tekort te verminderen. Joe Biden is van plan nog meer te investeren in het versterken van de infrastructuur, het onderwijs en de welvaartsstaat. Donald Trump is erop gebrand belastingen snel te verlagen en de defensie-uitgaven te verhogen. Maar de vraag is of de economie het net zo goed zou doen zonder de voortdurende uitgavedrift. Momenteel bewijzen de data over de jobmarkt dat een groot deel van de nieuwe banen door de overheid wordt gecreëerd. Dit stimuleert op zichzelf al de consumptie. Maar meer schuld, en dus meer obligatie-uitgiftes, zouden moeten leiden tot hogere rentetarieven, wat toekomstige consumptie mogelijk schaadt.

De bedragen die de schatkist ophaalt, stijgen weliswaar snel. Maar zij haalt het grootste deel van dat geld op in de markt voor schatkistpapier. Sinds 2020 ligt de focus bijna volledig op de kortetermijnlooptijden. De voorbije vier jaar was er net geen verdrievoudiging in uitgiftes met een looptijd van 1 jaar. Door die evolutie heeft de schatkist de gemiddelde looptijd van zijn schuld verlaagd tot ongeveer 5 jaar. Waardoor de schuldenberg gevoeliger is geworden voor kortetermijntarieven.

Overheidsbemoeienis

Daar komt de Federal Reserve in beeld. Het zou een wereld van verschil maken als de Amerikaanse centrale bank zijn basisrente agressief zou verlagen. Volgens onderzoek ligt het huidige gemiddelde herfinancieringstarief voor de Amerikaanse schuld rond de 4,4 procent. Als de Fed de tarieven dit jaar met 150 basispunten zou verlagen, zou dat herfinancieringstarief met minstens 100 basispunten dalen. Daardoor zouden de te betalen rentebedragen dit jaar uitkomen op zowat 1,2 biljoen dollar, in plaats van te stijgen tot 1,6 biljoen.

Zowel Biden als Trump zou maar wat blij zijn als de Fed de tarieven zou verlagen. Maar de centrale bank is een onafhankelijke instelling, nietwaar? Trump maakte al wel duidelijk dat hij de huidige Fed-voorzitter Jerome Powell wil vervangen. Overheidsbemoeienis met het monetaire beleid zou de financiële marken evenwel niet onberoerd laten. De risicopremie voor overheidsobligaties zou stijgen, wat hogere obligatierendementen impliceert. Ondertussen geven de huidige macro-economische data voor de VS aan dat de Fed geen haast maakt met een verlaging van de tarieven. Voormalig minister van Financiën Larry Summers betoogt zelfs dat de economische groei versnelt.

Wat betekent dit alles nu voor de wereld? Amerikaanse obligaties zijn de referentiemarkt voor wereldwijde obligaties. Obligatiemarkten zijn communicerende vaten, dus wat er in de VS gebeurt, blijft niet in de VS. Omdat de Amerikaanse obligatie-uitgiftes al goed zijn voor bijna 60 procent van de totale wereldwijde uitgiftes, is de kost van de Amerikaanse schuld enorm belangrijk voor alle andere landen. En niet alleen omdat zoveel anderen hun valuta aan de dollar hebben gekoppeld. Het is een enorm voordeel als je als land de belangrijkste munt ter wereld hebt. Alle andere landen concurreren met de dollar als het gaat om financiering op de internationale schuldenmarkten. De financieringshonger van Uncle Sam kan een immense impact hebben op andere markten. Daarom zou de Amerikaanse dollar de VS kunnen beschermen tegen negatieve effecten van de groeiende schuldenberg. Het kan daadwerkelijk andere landen met schuldenproblemen opzadelen.

Recessie

Bijgevolg is meer Amerikaanse schuld niet alleen een last voor de Amerikaanse maar ook voor de mondiale economie. Hoe dit allemaal zal eindigen, valt moeilijk te voorspellen. Een recessie kan alle rentetarieven verlagen, omdat centrale banken dan de rente zullen verlagen. In de slipstream volgen dan ook de obligatierendementen. Meer schuld zal dan weer tot steilere curves leiden. Het intuïtieve resultaat van hogere obligatierendementen is geen gegeven. Maar dat het tot volatiliteit op de obligatiemarkt zou leiden, is zeker. Normaal sijpelt die volatiliteit dan ook daar naar aandelen en valuta.

Frank Vranken is hoofdstrateeg bij de zakenbank Edmond de Rothschild.