Taboes doorbreken om talentschaarste aan te pakken

De ene herstructurering en ontslagronde volgt de andere in recordtempo op. Het verdwijnen van jobs lijkt het grootste probleem op onze arbeidsmarkt, maar we moeten kijken naar het grotere geheel. We staan voor een vergrijzingsgolf zoals we er nog nooit een hebben gezien. Onze arbeidsmarkt is niet klaar om die golf aan te pakken. Het aantal knelpuntberoepen blijft jaarlijks stijgen, net als het aantal mensen met een burn-out. Van het gebrek aan talent kunnen we niet langer wegkijken.

Door dat gebrek aan talent leggen ondernemers zich neer bij lagere groeiambities. Bedrijven missen groeiopportuniteiten en verlaten ons land omdat onze economie niet meer competitief is. Het opbod in voordelen voor werknemers schaadt onze productiviteit, die net de hoge loonkosten moet compenseren. De vergrijzingsgolf maakt dat domino-effect alleen maar groter. We stevenen af op een scenario zoals in Japan: doordat er onvoldoende mensen op de arbeidsmarkt zijn, krimpt de economie, waardoor de welvaart en sociale zekerheid enorm onder druk komen.

Om de talentschaarste aan te pakken moeten we drie taboes durven te doorbreken.

Flexibiliteit. Flexibiliteit is veel meer dan deeltijds werken of glijdende uren. Het is ook de combinatie van een vaste baan en een flexi-job: vier dagen boekhouden en in het weekend opdienen, bijvoorbeeld. Of een tijdelijke job en een statuut als freelancer. We moeten nadenken over hoe we onze manier van werken kunnen aanpassen aan de vraag naar flexibiliteit. Dat houdt ook in dat de verschillende statuten - vast, uitzend, freelance, flexi, projectmatig, student - naar gelijke waarde moeten worden geschat.

Carrièrepivots. Meer en meer willen mensen, vooral de jongere generaties, sneller van werkgever of zelfs van carrière veranderen. We moeten migreren tussen sectoren faciliteren. Het kan een dam zijn tegen burn-out. Mensen die geen energie meer uit de ene job halen, kunnen werkplezier vinden in de andere.

Arbeidsmigratie. Als we niet willen accepteren dat we als land minder groeien, hebben we arbeidsmigratie nodig. Voor interregionale mobiliteit (zoals huisvesting), migratie in de Europese Unie (en de concurrentie uit Nederland en Scandinavië) en arbeidsmigratie van buiten Europa zijn dringend oplossingen nodig.

Het belangrijkste blijft ervoor te zorgen dat de juiste persoon op de juiste plaats zit. Iemand die met plezier werkt, levert meer output. Niet alleen het aantal werknemers telt dus, maar ook de goesting waarmee ze werken.

Een quick fix of een magische oplossing bestaat niet. We moeten de oorzaak van de problemen doorgronden en doordachte oplossingen formuleren. Oplapmiddelen gaan ons niet redden. Als we onze welvaart willen behouden, moeten we werk als prioriteit behandelen. Daar hebben we allemaal een rol in te spelen.