Onze techsector verdient een overheid die er een prioriteit van maakt

2024 was een grand-crujaar voor Gent, een provinciestadje met 270.000 inwoners maar met meer dan 900 start-ups de start-upcapital van België. Het Gentse techecosysteem bokst boven zijn gewicht. Het wordt gewaardeerd op 34 miljard euro. Het haalde dit jaar 684 miljoen euro durfkapitaal op, met als grootste investeringsrondes Lighthouse (350 miljoen), Robovision (40 miljoen) en TechWolf (40 miljoen). En met Deliverect, Lighthouse en Team.blue telt het drie unicorns, evenveel als Barcelona.

In september werd de belle époque gantoise fysiek tastbaar met de (her)opening van het Wintercircus, een symbool voor futuro-optimisme. Tientallen ambitieuze techstart-ups krijgen er maximale ondersteuning van ervaren serieel ondernemers en experts die hun expertise graag doorgeven. 

50 kilometer verderop, in Louvain-la-Neuve, toonde Odoo zuivere wereldklasse. De Waalse softwareprovider haalde 500 miljoen euro op bij enkele van ‘s werelds belangrijkste techinvesteerders en dingt naar het wereldleiderschap in zijn markt.

Odoo is een heldere ster waarop we trots moeten zijn, grootgebracht door het ondernemerslef en het commerciële genie van oprichter Fabien Pinckaers. Duizenden als hij lopen er wellicht niet rond, maar we kunnen absoluut nog veel meer potentiële techsterren aan het firmament doen oplichten.

Innovatie

Het techinvesteringfonds Andreessen Horowitz noemt innovatie de belangrijkste grondstof van de mensheid. Onze creativiteit en nieuwsgierigheid zijn niet alleen onuitputtelijk, ze zijn de belangrijkste drijfveren voor verandering en ondernemerschap. 

Onderzoek, en dus het hoger onderwijs, speelt daarin een sleutelrol. Het aantal spin-offs van Stanford University, de ‘alma mater van Silicon Valley’, wordt geschat op meer dan 3.000, met Google, Hewlett-Packard en Cisco als bekendste namen. Alumni en PhD’s liggen er aan de basis van bedrijven als de chipreus Nvidia, de betaalspecialist PayPal en de e-autobouwer Tesla. 

Ook onze universiteiten scheren hoge toppen in STEM-richtingen, maar op de academische planken blijft veel economisch potentieel liggen. Wetenschappelijke doorbraken wachten op ondernemers en financiering om hun weg te vinden naar de farma-, biotech-, sport- en IT-wereld. Door een gebrek aan ondernemerschap vinden onderzoekers en doctoraatsstudenten nog altijd te weinig de weg naar de maatschappij met bewezen onderzoek.

Onderzoekers hebben geen nood aan een complexe ‘techtransfer’, maar aan een netwerk dat hen helpt een bedrijf uit de grond te stampen. Dat hen leert een sales- en marketingstrategie uit te tekenen, een productstrategie te bedenken en mensen te rekruteren. Onze hightech verdient veel meer leidende ondernemingen met een mondiale impact.

Opties en auteursrechten 

Onze techies verdienen ook meer sérieux vanuit de Wetstraat. Onze excellenties uiten graag hun appreciatie voor lokale succesverhalen, maar de gevoerde realpolitik om de kenniseconomie te steunen is veel geblaat en weinig wol.

Zo worstelen onze groeibedrijven decennialang met een gedateerde regeling voor aandelenopties. Door onze loondruk zijn die aandelenopties een cruciale reddingsboei voor risicovolle techstart-ups om internationaal toptalent te overtuigen. Maar de fiscus denkt er anders over. Die belast de opties van bij de uitgifte, een complex en tijdrovend proces dat talent afschrikt om in een alles-of-niets-techstart-up te stappen. 

Dat de fiscaliteit weigert naar de kenniseconomie van overmorgen te kijken blijkt ook uit de behandeling van auteursrechten. Het gunstregime voor de creatie van software en AI verdween, zonder compensatie, waardoor teams almaar meer met goedkopere buitenlandse ingenieurs op afstand werken. 

De federale overheidssteun voor onderzoek en ontwikkeling, goed voor 0,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp), dient vooral multinationals. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) schat het aandeel van die steun voor start-ups en kmo's op minder dan 20 procent, ondanks hun impactvolle innovatie en grotere nood aan directe subsidies en fiscale vrijstellingen. 

En wat te denken van de weinige opdrachten die start-ups en kmo’s van onze overheid binnenhalen? Amper 33 procent van de 200.000 aankoopprocedures wordt aan hen gegund. Europees bedraagt het gemiddelde 60 procent. Onze techindustrie verdient een overheid die er een prioriteit van maakt. 

Europese ambities

Europa hinkt ook achterop in de AI-revolutie. De Amerikaanse president elect Donald Trump maakt zich op om zijn regering over te dragen aan de visionaire topondernemer Elon Musk. Bedrijven als Google, Amazon, Nvidia en Microsoft (OpenAI) domineren kritieke AI-infrastructuur. Ondertussen krijgen onze pionierende AI-ondernemers te maken met de Europese AI Act. Die heeft nobele en noodzakelijke intenties, maar zadelt hen ook op met extra compliance en microregulering. 

In 2020 deed de Franse president Emmanuel Macron een scherpe uitspraak: ‘De VS hebben GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon, red.). En Europa? Wij hebben GDPR (privacyregels, red.).’ We staan nog altijd niets verder. 

De AI-revolutie creëert een sneeuwbaleffect van innovatie en welvaart. Hopelijk kijken onze politici voorbij de volgende verkiezingen naar de oplossingen die onze techondernemers bieden en de wendbaarheid die ze vertonen, en laten ze zich door onze sterren gidsen door de nacht.