Onverantwoordelijk gedrag verpest het voor de rest

Ondanks waarschuwingen van virologen, overheden en ordehandhavers hebben balorige burgers tijdens het paasweekend op veel plaatsen in ons land een loopje genomen met de maatregelen om de verdere uitbraak van het coronavirus af te remmen. We zijn dus niet goed bezig.

Er is al langer nood aan eenduidige en dwingende communicatie, maar ook aan uitvoering op het terrein, om werkelijk effect te hebben bij de bevolking. Communicatie waarbij het glas al enkele weken zowel halfvol als halfleeg is, biedt een vrijbrief aan wie al langer in de mythe gelooft dat de sterksten deze crisis wel overleven.

De gebeurtenissen van het afgelopen weekend maken duidelijk dat het coronavirus potentieel iedereen treft, maar dat niet iedereen op dezelfde manier omgaat met het virus en de daaruit voortvloeiende crisis. Het is hier al gezegd: een crisis van deze omvang brengt veel onderhuidse en verdrongen spanningen en conflicten in een samenleving naar boven. Dat gaat van het eigen gezin over de werkkring tot de gemeenschap rond ons.

In dat opzicht leert deze crisis ook heel veel over wie we zijn en wat ons drijft, zowel individueel als collectief. De feestvierders tijdens de lockdownparty's van een maand geleden en de deelnemers aan de tuinfeesten afgelopen weekend behoren tot de groep van de vitalen. Ze geloven in de survival of the fittest en natuurlijke selectie en vinden de huidige maatregelen fel overdreven. Ze houden van Russische roulette. Groepsimmuniteit is volgens hen de snelste uitweg uit deze crisis.

Het zijn vaak jongeren, maar ook mensen van middelbare leeftijd. Het zijn niet alleen keet schoppende adolescenten, zoals in Anderlecht, maar ook respectabele burgers en hoger opgeleiden die beter zouden moeten weten, zo bleek aan de universiteit van Gent.

Zangkoren

Tegenover de vitalen staan de solidairen, van wie we graag geloven dat ze nog steeds de meerderheid van de bevolking uitmaken. Dat is toch wat tv-zenders ons elke avond voorhouden. Het zijn mensen die mondmaskers maken voor mensen in de zorg of scouts die boodschappen doen voor ouderen. Ze beseffen dat het probleem groot is, maar worden niet opstandig, zoals de vitalen. Hun grootste probleem in deze crisis is dat ze sociaal en solidair moeten zijn zonder fysiek contact, zonder dat ze de anderen een troostende knuffel mogen geven. Zij heffen naar Italiaans voorbeeld zangkoren aan op hun balkon en hangen witte lakens aan de voordeur om solidariteit met de medische sector te tonen. #samentegencorona is hun mantra.

Het derde type kun je de veiligheidszoekers noemen. Zij hebben angst en sluiten zich af van de wereld, in hun eigen heimat. Het zijn vaak ouderen en degenen die meteen aan het hamsteren sloegen. Ze gaan voor hun eigen, veilige nest. Ze bakken voortaan hun eigen brood, zoeken troost in spiritualiteit en zingeving en hopen dat deze crisis een kantelmoment in de geschiedenis is om anders te gaan leven.

Megafoon

Ten slotte heb je de informatiejunkies. Ze kunnen je haarfijn uitleggen wat ‘flatten the curve’ betekent, brengen eigenhandig de sterftecijfers per land in kaart en becommentariëren ze. De informatiejunkies staan zelf maar wat graag aan het roer van dit schip in woelige wateren. Twitter is hun megafoon naar de wereld. Het zijn vaak hoger opgeleiden die niet verlamd zijn door angst. Ze denken de waarheid in pacht te hebben. Iedereen is wel ergens een expert in.

Het goede nieuws is dat de wetenschappers in hun communicatie dit weekend een versnelling hoger hebben geschakeld, voorbij de vrijblijvendheid en de halfslachtigheid van de afgelopen weken. De toon wordt dreigender. Viroloog Marc Van Ranst beseft als geen ander dat het vertrouwen in de overheid bij veel vitalen al heel lang zoek is, maar het wordt helemaal dramatisch als straks ook de wetenschappers niet meer geloofd worden. Hij haalde zelfs een ultieme bazooka boven: een lockdown ‘Wuhan-style’.

De grote meerderheid van solidairen, veiligheidszoekers en informatiejunkies onder ons heeft het gevoel straks te moeten opdraaien en boeten voor het incivieke gedrag van de vitalen. Voor de vitalen is de dreiging met een totale ophokplicht een spreekwoordelijke tweede gele kaart. Wie niet horen wil, moet voelen, zegt een oud Vlaams spreekwoord.