Crisiscommunicatie regering-Wilmès faalt

De grootste communicatie-uitdaging voor de regering is de juiste balans vinden tussen het geruststellen van de bevolking en de bedrijven door te verzekeren dat ze een plan heeft, en tegelijk geen valse hoop geven door beloftes te maken die niet hard kunnen worden gemaakt. Regeringen komen altijd in moeilijkheden als ze vervallen in een aankondigingsbeleid en achteraf blijkt dat de voorspellingen niet uitkomen.

De regering houdt vandaag dus beter een voorzichtige communicatiekoers aan. De bevolking uitleggen wat ze nu weet en (nog) niet weet, vooral geen loze uitspraken doen over timings die toch niet kunnen worden gehaald, exitstrategieën aankondigen die geen schijn van kans maken, of hulp in het vooruitzicht stellen die in een realistische tijdspanne niet kan worden gerealiseerd.

Dat roept meteen de vraag op wie de beslissingen neemt en wie erover communiceert. In een democratie is het logisch dat de eerste minister van de federale regering de centrale rol op zich neemt. Vanzelfsprekend laat die zich bijstaan door de bevoegde ministers en topverantwoordelijken. Maar uiteindelijk heeft de Wetstraat 16 het laatste woord en communiceert zij. In Nederland spreekt minister-president Mark Rutte de bevolking geregeld toe, in Frankrijk president Emmanuel Macron, en in het Verenigd Koninkrijk communiceerde de zieke Boris Johnson zelfs vanuit het ziekenhuis.

In de coronapandemie is het vanzelfsprekend dat de premier een beroep doet op medische en andere wetenschappelijke raadgevers. De grote uitdaging voor de regering is dat zij zich niet volledig kan en mag laten leiden door de wetenschap. Artsen, virologen en andere academici hebben een belangrijke opdracht, het overwinnen van Covid-19. Maar de politieke leiders moeten dat ene aspect meenemen, samen met alle andere belangrijke elementen zoals de begroting, het functioneren van het bedrijfsleven, de aanvaardingsgraad en het doen naleven van alle genomen maatregelen door de hele bevolking.

Het groepje specialisten dat de regering adviseert is bijzonder klein, maar hun impact is door hun talloze mediaoptredens bijzonder groot.

Onbeantwoorde vragen

Was de regering voorbereid op een enorme crisis zoals deze? Nee. Ze heeft geen allesomvattend crisiscommunicatieplan voor een wereldwijde pandemie die heel het land verlamt en waarvan de gevolgen nog lang voelbaar blijven.

De vraag dringt zich op of de regering-Wilmès ondanks dat toch niet goed bezig is. Kijkend naar andere landen zou je kunnen stellen dat de regering het al bij al zo kwaad nog niet doet. Ze heeft uiteraard het voordeel dat onze gezondheidszorg zo voorbeeldig werkt. Dat kunnen andere landen, de VS voorop, ons alleen benijden.  

Toch blijven vele vragen onbeantwoord. Hoe komt het dat ons land per hoofd van de bevolking het hoogste aantal coronadoden telt, na Spanje? Hoe te verklaren dat bijna alle overlijdens in rusthuizen bijna automatisch worden ondergebracht bij de coronaslachtoffers? Waarom zijn er geen voorraden van adequate mondmaskers en testkits? Waarom zijn onze rusthuizen zo fragiel?

Wie is eerste minister

Een andere essentiële vraag: waar is premier Sophie Wilmès? Vlamingen hebben de indruk dat Steven Van Gucht of Marc Van Ranst premier is. Al weken beperken zij en andere virologen en geneeskundige specialisten zich in hun talloze mediaoptredens niet meer tot hun vakgebied, maar ze spreken zich voortdurend uit over economische, maatschappelijke, pedagogische, culturele, mobiliteits- en tal van andere domeinen. Gaan de zomerfestivals nog door? Mogen wij deze zomer naar het buitenland reizen? Wordt er nog gevoetbald? Luister naar Van Gucht, Van Ranst of een van de andere virologen.

De verklaring voor het falen van het crisiscommunicatiebeleid van de regering-Wilmès is niet ver te zoeken. Deze rompregering telt in de Kamer nauwelijks een vierde van de zetels. Om een waan van enig gezag te scheppen wordt elke zaterdag een jamboree van de zogenaamde regeringstop met leiders van tien oppositiepartijen gehouden. Een aantal onder hen is niet eens verkozen in het parlement. Hoe lang nog gedogen socialisten en groenen de feitelijke alleenheerschappij van de (voornamelijk Franstalige) liberalen?

Een blinde ziet dat de politieke crisis in volle kracht herneemt eens de volmachtenperiode van zes maanden achter de rug is. De gebrekkige staatsstructuur zal dat trouwens mee bewerkstelligen. In deze crisis wordt elke dag opnieuw bewezen hoe krakkemikkig dit land in elkaar steekt. Het duurde dagen voor eindelijk een akkoord werd bereikt over de hulp van ziekenhuispersoneel - een federale bevoegdheid - aan de noodlijdende rusthuizen, een bevoegdheid van de deelstaten. In elk normaal land is één minister bevoegd voor de volksgezondheid. In België zijn dat er negen.