John Bogle, peetvader van indexbeleggers (1929-2019)

Bogle bezweek aan de gevolgen van kanker in Pennsylvania, waar hij in 1975 het fondsenhuis Vanguard had opgericht. Vandaag is dat, na BlackRock, de tweede grootste vermogensbeheerder ter wereld. Omdat Vanguard in essentie 's werelds grootste vzw (vereniging zonder winstoogmerk) is, onderscheidt het zich van de grote beheerders (Fidelity, JPMorgan, ...), waarmee het concurreert.

De klanten van Vanguard zijn via hun fondsbeleggingen namelijk ook de eigenaars van Vanguard. En dus spartelt niemand tegen als het bedrijf de kosten voor zijn fondsen verlaagt. Tel daarbij op dat het originele fonds amper transacties doet - dat is niet nodig om de Amerikaanse S&P500-index te schaduwen - en beleggen in het eerste indexfonds voor de massa kan tegenwoordig al vanaf 0,04 procent beheerskosten per jaar.

Bescheiden wiskunde

Dat is de manier waarop superbelegger Warren Buffett (88) zijn familie aanraadt hun geërfd fortuin na zijn overlijden te beleggen. 'Als er ooit een standbeeld komt voor de persoon die het meest voor Amerikaanse beleggers heeft gedaan, kunnen we niet anders dan voor Jack Bogle kiezen', stond er twee jaar geleden in zijn jaarlijkse brief aan de aandeelhouders (pagina 24). Buffett won recentelijk een weddenschap dat een S&P500-indexfonds een groepje hefboomfondsen over een termijn van tien jaar zou kloppen. Het was niet eens nipt.

Er was een wiskundig genie als Bogle voor nodig om bescheiden wiskunde ('humble arithmetic') om te zetten in het eerste indexfonds. Alle beleggers samen verdienen samengeteld de return van de markt, besefte hij net als velen. Maar alles samengeteld lopen ze achter op dat beursgemiddelde, omdat ze kosten aangaan. Wie belegt tegen de laagste kosten, mag op lange termijn het hoogste rendement verwachten.

Natuurlijk zullen sommige beleggers beter doen, maar logischerwijs kan dat alleen achteraf bepaald worden. Dat geld voor doe-het-zelvers even sterk als voor professionele beleggers. Ook veel academische literatuur kwam tot dezelfde conclusie: lage kosten zijn de beste indicator voor toekomstig beleggingssucces.

Passief

Volgens Bogle hebben beursbeleggers groot en klein niet meer financiële kennis nodig. Koop regelmatig stukken van een breed(!) indexfonds en wacht. En als het even slecht ging op de beurs, was het advies steevast: 'Doe niks.'

Keer op keer op het perfecte moment in en uit de markt stappen lukt niemand. Aan de zijlijn gaat veel rendement verloren, terwijl de koersen al dan niet zullen terugvallen in de toekomst. Zelfs beheerders met totaal andere filosofieën prediken vaak om nooit volledig uit de markt te stappen.

In de afgelopen jaren rukte passief beleggen sterk op. Veel fondsbeheerders rekenen nog altijd meer dan 1 procent kosten per jaar aan. Als u om de haverklap koopt en verkoopt, gaat u transactiekosten aan. De samengestelde interest (rente op rente) die over vele jaren zo krachtig werkt dat Albert Einstein het uitriep tot het achtste wereldwonder, werkt dan minder sterk in uw voordeel.

Sexy is het niet, en beleggen wordt er alleen maar saaier door. Maar er valt weinig in te brengen tegen Bogles bescheiden wiskunde. Een geflopte lancering van een nieuw fonds in de jaren 70 leverde hoongelach op van de gevestigde orde op Wall Street. Wat volgde was een verbijsterend succes: vandaag beheert Vanguard ruim 5.000 miljard dollar.

Kritiek

Zelfs nu 'indexen' een werkwoord is en bij beleggers in de smaak valt, geven criticasters tegengas. Een horde beleggers die investeert zonder onderscheid tussen goede en slechte bedrijven zou kapitaal de verkeerde richting uitsturen en zo de markten minder efficiënt maken. Als die kudde zombies collectief overmand wordt door emotie, leiden ze ertoe dat elke hoge vlucht of diepe duik van de beurzen alleen maar uitvergroot wordt. En wat met alle stemrechten die de indexfondsen vergaren in zowat alle beursgenoteerde bedrijven ter wereld?

Bogle erkende dat de grootste beleggers ter wereld moeten opletten dat ze niet het status quo in bedrijven en op de beurs verstevigen. En als de markten minder efficiënt zijn, kunnen actieve beleggers dat rendement dan niet gewoon oprapen? Neen, leert bescheiden wiskunde.

Voorts was Bogle een van de grootste tegenstanders van trackers (ETF's), die toestaan te daytraden met indexmandjes alsof het individuele aandelen zijn. Vandaag wordt de grootste S&P500-tracker (SPDR 500 ETF Trust) meer verhandeld dan het drukst verhandelde aandeel in de S&P500.

De peetvader van de indexbeleggers was ook geen fan van fondsen die sectorindexen volgden of strategieën toepasten. Zijn idee bleef al die jaren onveranderd: koop periodiek de brede markt en verkoop nooit. Vanguard is genoemd naar een Amerikaanse oorlogsschip, en verwees impliciet naar het beleggingsmotto dat ook een boek werd: 'Stay the course' (vrij vertaald: doe niks).

Privé

Bogle sukkelde al decennialang met zijn gezondheid. De man overleefde zes hartaanvallen en kreeg eind vorige eeuw een harttransplantatie. Tot en met 2018 hield hij zich kranig: 'Stay the course' verscheen nog maar een maand geleden. Hij liet zich ook nog regelmatig interviewen.

Jack Bogle eindigde zijn leven in relatieve weelde omdat hij zijn eigen evangelie ook had omgezet in (beleggings)daden. Maar omdat hij Vanguard zijn unieke structuur gaf, hoorde hij in de verste verte niet bij de rijksten op aarde.

De miljarden die hij had kunnen verdienen bleven staan op de rekening van indexbeleggers. Toen zijn boek 'Enough' verscheen, citeerde hij auteur Joseph Heller op een feestje van de rijke baas van een hefboomfonds. 'Ik heb iets dat hij nooit zal hebben: genoeg.'

> We spraken John C. Bogle op onze (Antwerpse) redactie in 1999.