Staatshervorming, begroting en burger

'België wordt republiek na koning Filip'

De N-VA wil een confederale staat, waarin het zwaartepunt ligt bij Vlaanderen en Wallonië. In Brussel zijn Vlaanderen en Wallonië bevoegd voor persoonsgebonden materies, maar de regio Brussel-hoofdstad regelt grondgebonden materies. Ten laatste bij het overlijden of aftreden van koning Filip wordt België een republiek.

De overheidsuitgaven worden beperkt tot 45 procent van het bbp, of bijna een vijfde minder dan vandaag. In noodsituaties zijn uitzonderlijke meeruitgaven nodig, via een bijzondere parlementaire procedure. Deelstaten met een tekort van groter dan vijf procent van het bbp of met schulden die anderhalf keer het bbp zijn, krijgen minder dotaties.

'Vreedzame opdeling van België'

Het Vlaams Belang wil dat Vlaanderen onafhankelijk wordt. De Vlaamse regering neemt het voortouw in een ordelijke en vreedzame bestuurlijke opdeling van België, gedragen door een democratische meerderheid in Vlaanderen en met respect voor de regels van het internationaal gewoonterecht. Met Wallonië wordt een scheidingsverdrag onderhandeld. De huidige taalgrens wordt de landsgrens en Brussel maakt onlosmakelijk deel uit van het Vlaamse grondgebied.

Omdat door de onafhankelijkheid de transfers naar Franstalig België stoppen, levert dat Vlaanderen 8 miljard euro per jaar op. De partij wil dat de overheid maximaal 50 procent van het bbp uitgeeft. In zware crisissen mogen de uitgaven tijdelijk wel hoger liggen en schulden mogen enkel voor publieke investeringen.

'Abortus tot 14 weken'

CD&V wil op twee domeinen de deelstaten versterken, omdat het beleid te versnipperd is: gezondheidszorg en arbeidsmarkt. De sociale zekerheid blijft federaal voor pensioenen, invaliditeit en werkloosheid.

CD&V volgt het nieuwe Europese begrotingskader, waarbij gerichte besparingen worden gecombineerd met investeringen en hervormingen op lange termijn. Volgens de christendemocraten is de budgettaire toestand van het land ernstig maar niet hopeloos en kan België de situatie binnen de Europese begrotingsregels weer onder controle krijgen.

In ethische dossiers zegt CD&V een evenwicht te zoeken tussen zelfbeschikking en bescherming van wie kwetsbaar is. Daarom mag de termijn voor abortus op verzoek niet later dan 14 weken na conceptie liggen, en dus niet naar verlengd worden tot 18 weken.

'België naar vier deelstaten brengen'

Open VLD wil België omvormen tot een federaal land met vier deelstaten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en het Duitstalige Oost-België. In tijden van crisis hakt het federale niveau de knopen door. In geval van discussie treedt het Grondwettelijk Hof als scheidsrechter op. Iedere deelstaat is zelf sterker verantwoordelijk voor de eigen inkomsten dan vandaag het geval is.

Het overheidsniveau van de toekomst zijn de lokale besturen, die het overheidsloket bij uitstek voor de burger moeten worden, ook voor zaken als de werkloosheidsuitkering.

Open VLD wil dat de staat kleiner wordt. De provincies en de Senaat verdwijnen en er komt een uitgavennorm die automatisch een rem op de uitgaven zet. Zelfstandige overheidsagentschappen krijgen een vervaldatum: ze blijven alleen bestaan als ze een duidelijk doel blijven dienen. Er komt een ambtenarennorm: als blijkt dat in de buurlanden of elders in de EU met beduidend minder ambtenaren hetzelfde werk kan worden gedaan, moet dat ook in België zo.

Er komt een federale en Vlaamse kieskring, en stemrecht vanaf 16 jaar. De formateur wordt rechtstreeks gekozen. In de grondwet wordt een handvest van liberale grondrechten, zoals abortus en het homohuwelijk, ingevoerd.

'Staatsschuld stabiel tegen 2030'

Vooruit ziet in het begrotingstekort een bedreiging van de welvaartsstaat. Daarom is volgens de partij een globaal plan nodig: meer mensen aan het werk in werkbare jobs, iedereen eerlijk laten bijdragen, hogere productiviteit door investeringen in onderwijs, onderzoek en innovatie, en een efficiënte overheid die de bedrijfssubsidies tegen het licht houdt. Tegen het einde van de legislatuur moeten de lopende uitgaven en inkomsten in evenwicht zijn, waardoor de staatsschuld tegen 2030 gestabiliseerd kan worden.

In de discussie over partijfinanciering pleit Vooruit voor een uitgavenplafond voor politieke partijen op sociale media.

De socialisten zijn pragmatisch als het over de staatshervorming gaat. Ze willen een eenvoudigere en efficiëntere overheid. Dat kan door regionaal te regelen wat dicht bij de bevolking geregeld moet worden, en door het crisisbeleid federaal te maken.

'Abortus voor minderjarigen zonder toestemming ouder'

Groen wil dat België evolueert naar een federale staat die bestaat uit vier deelstaten: Vlaanderen, Brussel, Wallonië en Duitstalig België. De federale regering moet opnieuw meer bevoegdheden krijgen voor klimaat, energie, mobiliteit, justitie, zorg, sport, gezondheid en ontwikkelingssamenwerking. Wanneer de besluitvorming blokkeert in crisissituaties of in Europese discussies, mag de federale regering de knoop doorhakken. Qua begroting vindt Groen dat de nieuwe Europese regels voldoende ruimte moeten laten voor groene investeringen.

Groen is voor een federale kieskring en voor de afschaffing van de Senaat. De partij wil de opkomstplicht in de lokale verkiezingen weer invoeren en stemrecht geven vanaf 16 jaar in álle verkiezingen. De dotaties aan politieke partijen dalen en er komt een plafond op reclame-uitgaven en een betere regulering van sociale media.

De partij wil de abortustermijn uitbreiden naar minstens 18 weken en de verplichte bedenktijd van 6 dagen afschaffen. Abortus voor minderjarigen wordt mogelijk zonder toestemming van ouder of voogd. De anonimiteit van zaad- en eiceldonoren verdwijnt. Ook mensen met dementie krijgen recht op euthanasie. Begeleide levensbeëindiging wordt bespreekbaar gemaakt, ook voor wie een stervenswens heeft zonder medische aanleiding.

Pleidooi tegen 'graaicultuur'

De PVDA wil het zwaartepunt van de Belgische politiek opnieuw naar de federale regering brengen. Alles wat te maken heeft met gezondheid, mobiliteit, energie, water, economie, werk, technologie en overheidsinvesteringen moet weer een federale bevoegdheid worden. De partij is voor een federale kieskring.

In de ethische discussies wil de partij dat abortus niet langer strafbaar is. Het moet ook kunnen tot 18 weken. De anticonceptiepil wordt gratis.

Voorts wil de partij de ‘graaicultuur van de politieke kaste’ aanpakken. Vertrekpremies van parlementairen worden afgeschaft, vergoedingen gehalveerd en er komt een plafond op wat privé kan worden bijverdiend. Na een parlementair mandaat mag je vijf jaar lang niet voor een groot bedrijf werken.

Partij wil 'staatsvermindering'

Voor U is voor een staatsvermindering, waarin geschrapt wordt in wetten, regels, instellingen, administraties en structuren zoals de Senaat en de provincies. De overheidsuitgaven moeten dalen van 56 procent van het bbp vandaag naar 45 procent. Wanneer een nieuw maatschappelijk probleem opduikt, gaat de overheid daar bedachtzaam mee om en waakt ze erover dat haar remedie niet erger wordt dan de kwaal. Monopolies van intercommunales worden afgebouwd.